- Αγίου Νικολάου
Καβάσιλα, λόγος:
"ΠΑΝΑΓΙΑ, ΜΗΤΕΡΑ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΩΝ"
…Και είδεν ο Θεός τα πάντα όσα εποίησεν, και ιδού καλά λίαν…
(Γεν. 1, 31)
…. Αφού λοιπόν προσάρμοσα τον λόγο με
τις δυνάμεις μου, θα πλέξω το εγκώμιο της Παρθένου, προσθέτοντας ότι δεν το
επιχειρώ αυτό για να κάμω γνωστές στους ακροατές τις χάριτες της Παρθένου που
τυχόν αγνοούν, γιατί δεν υπάρχει κανείς που θα μπορούσε να αγνοεί το κοινό
αγαθό, αλλά για να κάμω, με την ανάμνηση της αιτίας της σωτηρίας μου, καλύτερη
την ψυχή, σε όσους βέβαια είναι τούτο δυνατόν, αφού θυμηθώ και τη δική μου
σωτηρία,
Γιατί γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, μου φαίνεται ότι όλοι
ύμνησαν την Παναγία και δεν υπάρχει κανείς που να μην έκαμε αυτόν τον αγώνα,
επιτυγχάνοντας βέβαια άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο τον σκοπό του.
Γιατί είναι πολυύμνητη η Παρθένος όχι μόνο αφότου γεννήθηκε, αλλά και πριν
ακόμη χαρισθεί στους ανθρώπους.
Γιατί βέβαια και οι προφήτες και οι οραματισμοί και οι
προφητείες τους την μακάρια Παρθένο υμνούσαν. Κι αν υπήρχε κάτι πραγματικά
σεβαστό, όπως η Σκηνή και η Κιβωτός και τα ιερά στρατόπεδα του Μωυσή κι όλα
εκείνα για τα οποία υπερηφανεύονταν οι Εβραίοι, πέρα από την ονομασία τους, το
θαύμα της Παρθένου συμβόλιζαν.
Γιατί όλα αυτά όχι μόνο ήσαν σεβαστά, αλλά και δημιουργήθηκαν από την αρχή
ακριβώς για να την προεικονίσουν και να την προαναγγείλουν στους ανθρώπους,
Αλλά τι λέγω; Αφού τα εγκώμια που ψάλθηκαν στους ανθρώπους,
είτε σε έπαινο γενικά του ανθρωπίνου γένους, είτε για ιδιαίτερα αγαθά, πρέπει
να αποδοθούν όλα στην Παρθένο.
Γιατί δεν υπάρχει κι ούτε είναι δυνατό να υπάρξει μικρό ή μεγάλο αγαθό άξιο να τιμήσει
το ανθρώπινο γένος, που να μην το έφερε στον κόσμο η καινή μητέρα και ο καινός
τόκος της,
Κι όχι μόνο όταν φανερώθηκε, αλλά από πολύ πιο πριν, με μόνο
το γεγονός ότι επρόκειτο να φανερωθεί.
Γιατί, αν όλα τα κάνουμε για να αποκτήσουμε τον Θεό, αν αυτή είναι η κατάληξη
όλων των αγαθών, η οποία όμως δεν ήταν δυνατό να πραγματοποιηθεί από τους
ανθρώπους χωρίς τις δωρεές της Παρθένου, πώς δεν αναφέρονται τα πάντα σ’ αυτήν;
Αυτή λοιπόν είναι η αιτία να επαινείται οτιδήποτε επαινετό
υπάρχει στους ανθρώπους.
Αλλά η αιτία πάλι όλων των αγαθών που έχουμε, είναι η
ένωση με τον Θεό.
Κι αυτή όμως η ένωση στην Παρθένο οφείλεται.
Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η πολυύμνητη πρέπει να θεωρείται η αιτία όλης της
ωραιότητας και της μεγαλοπρέπειας και κάθε άλλου πράγματος που είναι άξιο να υμνείται
μέσα στο ανθρώπινο γένος.
Και γι’ αυτό όλα τα εγκώμια, προς αυτήν πρέπει να αναφέρονται
μόνο.
Αλλά και για το γεγονός ότι υπάρχουμε κι είμαστε άνθρωποι, την μακάρια Παρθένο
πρέπει να θεωρούμε αιτία.
Ακόμη περισσότερο: όπως για χάρη του καρπού υπάρχει το
δένδρο, έτσι για χάρη της Παρθένου δόθηκε και η αρμονία και η ίδια η ύπαρξη σ’
όλη την κτίση, και στον ουρανό και στη γη και στον ήλιο και σε καθετί που
υπάρχει.
Αν λοιπόν για τον καρπό επαινούμε το δένδρο, αν τον καρπό επιδοκιμάζει
όποιος χαίρεται για το δένδρο, ποιος δεν γνωρίζει ότι όλη η ιερή μεγαλοπρέπεια
της κτίσεως και η χάρη και η ωραιότητα, «καθετί που είναι αγαθό και άξιο
επαίνου», σύμφωνα με το ρητό του Παύλου, πρέπει ν’ αποδοθεί αποκλειστικά και
μόνο στην Παρθένο;
Ώστε μπορούμε να πούμε, πως η κρίση που διατύπωσε ο Θεός
λέγοντας ότι τα δημιουργήματά Του είναι καλά και «καλά λίαν», αποτελούσε
εγκώμιο της Παρθένου.
