Η Κοίμησις της Θεομήτορος

 

Η ΘΕΟΜΗΤΩΡ

Κάλυμνος, 14/8/1928

Χαίρετε, ὦ τέκνα μου,

Τὸ τέλειον τῆς μεγάλης ἁρμονίας ἐφέρετο πλησίον τῶν ἡμερῶν, ὅτε ἔμελλεν ὁ ἀγαπητός μου Υἱός, ὁ Πρωτότοκος τῶν ἀνθρώπων, νὰ προσέλθῃ πλησίον τοῦ Ὄρους τῶν Ἐλαιῶν, ἵνα λάβῃ τὴν ταπεινὴν Δούλην πλησίον Του. 2 Τοῦτο τὸ τέλειον τῆς Ἀγαθότητος ποία διάνοια, ὦ τέκνα μου, δύναται νὰ συλλάβῃ ;

3 Ὅτε πρὸς τὸν Γαβριὴλ ἔδωσα τὴν ἐπιθυμίαν τῆς ψυχῆς μου, εἶδον τοὺς οὐρανοὺς ὡς βιβλίον νὰ ἀνοίγωνται καὶ τὸ ἄπειρον πλῆθος τῶν ἀστέρων πρόσωπα Ἀγγέλων πλησίον τοῦ Κυρίου μου νὰ προσέρχωνται ἐν τῇ ταπεινῇ κλίνῃ μου. 4 Πλησίον τῆς ταπεινότητος ἐκλείετο ἡ Δόξα τοῦ αἰωνίου καὶ πλησίον τῆς προσευχῆς ἐδίδετο τὸ ὅραμα τῆς μεγάλης Σκηνῆς.

5 Ὅτε εἰς τὸν κόσμον προσῆλθον, εἶδον τὰ ὄρη νὰ ἐκτείνωνται εἰς ὕψος ταπεινὸν πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν μου καὶ τὴν χλόην νὰ φύηται ὡς μέγα δημιούργημα τοῦ Παντοδυνάμου. 6 Ἐζήτησα νὰ ὁμοιώσω τὴν ζωήν μου μὲ τὴν χλόην καὶ τὸν προορισμόν μου, νὰ ἀναβῶ εἰς τὴν κορυφὴν τοῦ Ὄρους, οὕτω νὰ ὁρίσω τὸν προορισμὸν τῆς ζωῆς μου. 7 Καὶ ἤρχισα, ὦ τέκνα μου, νὰ ἀγρυπνῶ εἰς τὴν ἐκμηδένισιν καὶ νὰ ζητῶ εἰς τὰς ἡμέρας μου τὴν γνῶσιν τοῦ ὑψηλοῦ Ὄρους τοῦ Παντοδυνάμου. 8 Εἰς τὴν μελέτην μου τὸν νόμον τοῦ Κυρίου ἐζήτουν καὶ εἰς τὴν σκέψιν μου ἡ χλόη ἐφέρετο ἐνώπιόν μου ὡς ὁμοίωμα τῆς ζωῆς μου. 9 Ἡ μελέτη αὕτη ἐνέκλειεν ἀπειρότητα καὶ καιρὸς εἰς ταύτην τὴν σκέψιν ἐδίδετο.

10 Καὶ οὕτω αἱ ἡμέραι τῆς ζωῆς ἐξηλείφοντο καὶ δὲν ὑπῆρχε χῶρος νὰ εἰσέλθῃ ἡ σκέψις τῆς μηδαμινότητος, τῆς ἁμαρτίας. Αὕτη ἡ σκέψις μὲ παρηκολούθησε καὶ ἐκεῖ ἀκόμη, ὅτε πρὸς τὴν πηγὴν ἐβάδιζα. 11 Τὴν σκέψιν τῆς ταπεινότητος διέλυσεν ἡ μεγάλη ὀπτασία τοῦ Γαβριήλ. Ἤνοιξε τὸ Ὄρος τῆς Δόξης τοῦ Κυρίου ὑψηλὸν πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν μου καὶ μετὰ τοῦτο τὸ ἄνοιγμα ἡ ψυχή μου ἐταπεινώθη σφόδρα. 12 Ἐζήτησα νὰ κλίνω μετὰ φόβου εἰς τὸν νόμον τοῦ Κυρίου τὸ γόνυ τῆς ψυχῆς μου καὶ τοῦτο μὲ ἐκράτησεν εἰς ἁγνότητα, ἕως οὗ ἐτέχθη ὁ Πρωτότοκος τῆς ἀνθρωπότητος, ὁ μέγας Συμφιλιωτὴς τοῦ ἀνθρώπου καὶ τὸ Βλαστάρι τῆς ψυχῆς μου, ὦ τέκνα μου. 13 Ὅτε δὲ εἶδον καὶ Ἐκεῖνον, εἰς τὸν Ὁποῖον παρέδωσα τὴν ψυχήν μου καὶ τὴν ταπείνωσιν τοῦ βίου μου, νὰ ἵπταται μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων καὶ νὰ μὲ φωνῇ ὡς μετέωρον τῶν ἑτέρων γυναικῶν, ἐταπεινώθην, ὦ τέκνα μου.

14 Ἐπεθύμησα ἐπιθυμίαν ἀνωτέραν τοῦ ὁρίου τῆς Τελειότητος· ἐζήτησα εἰς τὰς ἀγκάλας μου νὰ κατέχω Ἐκεῖνον, Ὅστις ἐντὸς τῶν βραχιόνων Αὐτοῦ ἔκλειε τὸ Σύμπαν. 15 Θὰ ἐκράτει τοὺς δυστυχεῖς καὶ πεφορτισμένους, θὰ ἐκράτει ἀκόμη καὶ τοὺς εὐσεβεῖς καὶ πλησίον ὅλων τούτων θὰ συνεχώρει καὶ τοὺς διώκτας Αὐτοῦ 16 καὶ ἐγὼ ἐζήτησα εἰς τὴν ἐπιθυμίαν τῆς ψυχῆς μου νὰ κλείσω μίαν Τελειότητα ἐντὸς τῆς ἀγκάλης μου, ἡ ὁποία ἐκράτει τοῦτο τὸ μυστηριῶδες θέαμα, ὅτε ἔπρεπε νὰ κρατηθῇ ὑπ᾿ ἀνθρώπου. Καὶ ἐκεῖ ἐταπεινώθην. 17 Μοὶ ἔδειξεν, ὅτι τὸ ὅριον τοῦ Ἀπείρου οὐ κρατεῖται, οὐ τελειοποιεῖται εἰς βραχίονας ἀδυνάτους, ἀλλὰ διατρέχει τὸ αἰώνιον καὶ ἐκεῖ πλησιάζει πρὸς τὸ ἀθάνατον, τὸ ὁποῖον διατρέχει εἰς τὰ ὅρια τῆς εὐφροσύνης, 18 καὶ κατενόησα τὴν ἐπιθυμίαν μου ταπεινήν, ἔκλεισε δὲ ἐντός μου τὴν ὀδύνην τοῦ χωρισμοῦ τὸ μειδίαμα τῆς Ἀγάπης, ἡ ὁποία κατέβαινεν ἐκ τοῦ χώρου τοῦ οὐρανοῦ καὶ ἐπότιζε τὴν ψυχήν μου.

19 Τοιαύτη ἦτο ἡ ἐπιθυμία μου, ὦ τέκνα μου, ἀπέναντι τοῦ Ἰησοῦ μου. Εἰς τὴν γλυκύτητα Ἐκείνου ἔφερον εἰς λήθην τὸν πενιχρὸν ἄνθρωπον 20 καὶ ἐκεῖ ἐστάθην καὶ ἐμνήσθην διὰ τοῦ βλέμματος τῆς Ἀγάπης, τὸ ὁποῖον ἐχύνετο πρὸς πᾶσαν τὴν οἰκουμένην, καὶ εἶπον, ὅτι τὸ ὅριον τῆς Τελειότητος ἂς μὴ ἐγγίζη ἡ ἐπιθυμία μου.

21 Ὅτε ὅμως ἦλθεν ἡ ὥρα, ὅτε τὰ χάη ἐζήτησα νὰ διέλθω τῇ προσταγῇ τοῦ Κυρίου διὰ μέσου τοῦ Γαβριήλ, ἐμνήσθην τῆς γλυκύτητος τοῦ Υἱοῦ μου καὶ ἐπεθύμησα μετ᾿ Ἐκείνου νὰ πορευθῶ εἰς τὸν κόσμον τῆς ἀθανασίας. 22 Ταπεινῶς ἐζήτησα τοῦτο καὶ τοῦτο δὲν ἀπεμακρύνθη τῆς ἐπιθυμίας μου. Ἦλθε πλησίον τῆς κλίνης μου, ἐνῷ τὸ πλῆθος τῶν μαθητῶν Αὐτοῦ, τῶν ἠγαπημένων τέκνων Αὐτοῦ, ἦσαν πλησίον, καὶ μοὶ ἐφώνησεν :

23 –«Ὦ Μῆτερ καὶ Δούλη τοῦ Παντοκράτορος, ἐλθὲ μετ᾿ Ἐμοῦ νὰ ἀναβῶμεν τὴν κλίμακα τῆς Δόξης καὶ θέλεις αἰσθανθῇ τὴν ἀγαλλίασιν εἰς αἰῶνας ἀτελειώτους.»-

24 Ὅτε τοῦτο ἡ ἀκοή μου ᾔσθάνθη καὶ οἱ ὀφθαλμοί μου ἠτένισαν, ἐμνήσθην τῶν πενθούντων καὶ εἶπον :

25 – «Κύριέ μου καὶ Υἱέ μου, Ὅστις τὴν διεύθυνσιν τοῦ ἀνθρώπου κατέχεις, ζητεῖ ἡ ψυχή μου νὰ δώσῃς τὸ φῶς εἰς τοὺς ἐσκοτισμένους καὶ θέλω νὰ ἀναπετάσῃς τὰς πύλας τοῦ Ἄδου καὶ ἐκεῖ νὰ πορευθῶ.» –

26 Καὶ πορευθεῖσα ἐκεῖ, ὦ τέκνα μου, εἶδον τὸν πόνον καὶ τὴν ὀδύνην καὶ λέγω εἰς ὑμᾶς, καιρὸς τοῦ ἀγαπᾶσθαι καὶ καιρὸς νὰ ῥίψητε τὸν σπόρον εἰς τὴν ψυχήν σας, ἵνα καλλιεργηθῇ ἐν γονίμῳ χώρῳ. Φοβηθῆτε, ὦ τέκνα μου, τὴν ὀδύνην.

27 Σὺν τῷ χρόνῳ ἐθρήνησα, ὅτε τὴν ἀπεριόριστον Δόξαν ἠτένισα. 28 Μακρυνθῆτε τῆς ἀδικίας καὶ ἀγαπήσατε, ὦ τέκνα μου, τὴν δικαιοσύνην. Εἶναι τὸ Δένδρον εὐσκιόφυλλον καὶ ἡ σκιὰ αὐτοῦ εὐφραίνει. Εἶναι ἡ Δόξα ἄρρητος καί, ὅταν ἀτενίσητε ταύτην. θέλετε ἀλαλάξει.

29 Ζητεῖτε σοφίαν καὶ σύνεσιν. Μακρυνθῆτε τῆς μωρίας, τὴν ὁποίαν φέρει ἡ ἁμαρτία. 30 Δὲν δύναταί τις νὰ σταθῇ εἰς τὴν ὀδύνην, διότι αὕτη κατατρώγει τὰς σάρκας, φθείρει τὰ ὀστᾶ καὶ τὰς αἰσθήσεις εἰς τὸ σκότος ῥίπτει.

31 Καιρός, ὦ τέκνα μου, τῆς ἐπανορθώσεως· μὴ ἀμελήσητε. 32 Καιρὸς τῆς σωτηρίας, διότι αὕτη ἔρχεται εὐκόλως εἰς τὰ ὦτα τοῦ Κυρίου, Ὅστις Ἀγαθότητα ὠνόμασε τὰ σκηνώματα τῆς Βασιλείας Αὐτοῦ. 33 Ἑνώσατε τὴν προσευχὴν εἰς τὴν ψυχήν σας καὶ εἰπέτε μετὰ θάρρους εἰς τὸν Πατέρα τοῦ Σύμπαντος, ὅτι :-«Ἠγνοήσαμεν τὴν μεγαλοπρέπειαν τοῦ οἴκου Σου καὶ ἐζητήσαμεν νὰ φιλοξενηθῶμεν εἰς τὸν οἶκον τῆς ἁμαρτίας. 34 Ἐμνήσθημεν ὅμως τούτου, ὅτι ὁ οἶκος τῆς ἁμαρτίας φέρει φιλοξενίαν τοῦ συντριμμοῦ καὶ εἴπομεν, ὅτι ἐπιθυμοῦμεν νὰ φιλοξενηθῶμεν εἰς τὸν οἶκον τῆς Σοφίας καὶ τῆς Ἀγάπης, τὸν ὁποῖον ἡτοίμασας διὰ τοὺς ἀγγέλους καὶ διὰ τὸν ἄνθρωπον. 35 Ἐρεύνησον εἰς τὰς καρδίας μας, Κύριε, καὶ δεῖξον εἰς αὐτὰς τὴν ὁδὸν τῆς Ἀληθείας.» —

36 Καὶ τότε θέλει ἔλθει εἰς τὴν σκέψιν σας, ὦ τέκνα μου, ἡ ἐσκοτισμένη παρελθοῦσα ἡμέρα καὶ θέλετε θρηνήσει· 37 καὶ αὕτη θέλει λησμονηθῇ διὰ τοῦ θρήνου ἀπὸ τὸν Κύριον καὶ θέλει ὑψωθῇ ὡς θυμίαμα εὐχαριστίας ἡ αἴτησις τῶν ψυχῶν ὑμῶν. 38 Καιρός, ὦ τέκνα μου, νὰ λησμονήσητε τὸν παλαιὸν νόμον, τὸν ὁποῖον ἐθέσατε εἰς τὰς ψυχάς σας, τὸν νόμον τῆς ἁμαρτίας, 39 καὶ νὰ ἀκολουθήσητε τὸν νόμον τῆς δικαιοσύνης, ὅστις θέλει συλλέξει ὑμᾶς εἰς τὴν Δόξαν τὴν ἄρρητον, εἰς τὸν κόσμον τῶν Ἀγγέλων καὶ εἰς τὸ αἰώνιον μυστήριον τοῦ Παντοδυνάμου. Μὴ στερηθῆτε τῆς Δόξης, φοβηθῆτε τὴν ὀδύνην.

40 Ἐν κλαυθμῷ ἐφώνησα πρὸς τὸν Υἱόν μου :

-«Υιέ μου, ἄφες εἰς αὐτοὺς τὸ φῶς, διότι θρῆνος μὲ κατέχει. Ἄφες τὴν συγγνώμην εἰς τοὺς δυστυχεῖς, διότι τὸ φῶς τῆς Δόξης σου ἀδυνατεῖ νὰ προσέλθῃ μὲ ἀγαλλίασιν, ἐν ᾗ ἂν ὥρᾳ θέλω μνησθῇ τῆς ὀδύνης.»-

41 –«Ἦτο τὸ ὅριον τοῦ Πατρός Μου, ὦ Μῆτερ, νὰ χωρισθῇ τὸ κακὸν ἀπὸ τὸ ἀγαθόν, καὶ τὸ μὲν ἀγαθὸν νὰ αἰσθανθῇ τὴν ἀγαλλίασιν, τὸ δὲ κακὸν τὴν ὀδύνην. 42 Βάδισε πρὸς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ ἐκεῖ ἱκέτευε ὑπὲρ τοῦ ἀνθρώπου. Τοῦτο σοὶ δίδεται, ὦ Μῆτερ.»– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

---------------

ΕΠΑΓΓΕΛΙΑ ΕΛΕΟΥΣ

2φΑ

Μνήμη Ξανθίππης

ΑΓΓΕΛΟΙ ΚΥΡΙΟΥ

                                                                                           Κάλυμνος, 10/8/1925

Ἐξ ὕψους ἀκατανοήτου, ἤτοι ἀνάρχου Ἐξουσίας, Ἀρχῆς καὶ Δυνάμεως, ἐστάλημεν ὁμιληταὶ πρὸς τὸν ἄνθρωπον, ὅστις ἀγνοεῖ τὴν δέησιν. 2 Ἐφθάσαμεν πρὸ προσώπου Εκείνου, ἐξ Ἀρχῆς, ἥτις κατέχει πᾶσαν τὴν ἀόρατον καὶ ὁρατὴν κτίσιν. 3 Προσήλθομεν ἐκ Πατρός, ὅστις ἵσταται ἐπὶ πτερύγων ἀνέμων. 4 Εἰσήλθομεν εἰς τοῦτο ἀπὸ Ὄντος, τοῦ ὁποίου τὴν μορφὴν ἠτενίσαμεν καὶ τοῦ ὁποίου πέριξ ἵστανται τὰ τάγματα τῶν Ἀρχῶν, Κυριοτήτων, Δυνάμεων καὶ Ἐξαπτερύγων. 5 Ἐκρούσαμεν τὴν θύραν τῶν ἐλαχίστων ὄντων ἀπὸ προσώπου Ἐκείνου, ὅστις κατέχει πλησίον Του εἰς τὰ μυστήρια τῶν πνευμάτων καὶ τὴν ῥομφαίαν τὴν δίστομον.

6 Ἐφιλοξενήθημεν ἐνταῦθα ἀπὸ Οἶκον Ἀρχῆς. 7 Κατήλθομεν ἀπὸ βασιλείαν εὐπρεπείας, ἐπαρουσιάσθημεν ἀπὸ Μέγαν καὶ τέλειον καὶ ἀνώτερον τῶν γηΐνων σας βασιλέων. 8 Διετάχθημεν τῇ Βουλῇ Ἐκείνου καὶ ἤλθομεν. 9 Ἐξ Ἐκείνου γεννᾶται τὸ φῶς, ἐξ Ἐκείνου τὸ πᾶν, ἐξ Ἐκείνου ἀνατέλλει ἡ ἡμέρα, ἐξ Ἐκείνου καὶ τὸ εὐδαῖμον μέρος τοῦ ἀνθρώπου. 10 Ἐξ Ἐκείνου ἡ ἄφεσις τῶν ἁμαρτιῶν, ἐξ Ἐκείνου ἀνοίγονται αἱ καρδίαι, ἐξ Ἐκείνου ἕπονται τὸ πάντα. 11 Ἐξ Ἐκείνου ὁ ὠκεανὸς ἐπλημύρησεν, ἐξ Ἐκείνου οἱ ὀφθαλμοὶ ἀνοίγονται. Ἐξ Ἐκείνου ἡ ζωὴ καὶ ἐξ Ἐκείνου ὁ θάνατος. 12 Ἰδοὺ ἀνερχόμεθα· μὴ θελήσητε νὰ πλημμυρήσητε τῶν ἁμαρτιῶν ἀφ᾽ ἑτέρου.

----------------

2021 - 2022 - 2023 - 2024

ΕΠΑΓΓΕΛΙΑ ΕΛΕΟΥΣ

2φΑ

Παναγία Μητέρα...

 

«Μέσα στην αφθονία του Αυγούστου, όταν η γη σκορπά τα δώρα της απλόχερα,
επιλέγουμε την εσωτερική σιωπή. Αποσύρουμε τις φωνές του κόσμου από τις αισθήσεις μας,
για να ακούσουμε τη δική Σου φωνή στην ψυχή μας, Παναγία μου.
Σου προσφέρουμε την καρδιά μας σαν στάλα πρωινής δροσιάς, γεμάτη λαχτάρα για φως.

Μακριά από κάθε ερμηνεία στέρησης, η χαρά της νηστείας είναι ο δρόμος που οδηγεί στην καθαρότητα, στην ταπείνωση, στην αλήθεια.
Κάθε μέρα που περνά με προσευχή, είναι ένα μικρό βήμα προς Εσένα.
Κάθε σκέψη που εξαγνίζεται, είναι ένα λουλούδι στο προσκυνητάρι Σου.

Και όταν φτάσει η μέρα της Κοίμησής Σου, θα γιορτάσουμε την αιώνια παρουσία Σου,
την μητρική Σου αγκαλιά που δεν κοιμάται ποτέ, την ελπίδα που γεννάς σε κάθε ψυχή
που Σε επικαλείται.

Παναγία Μητέρα, δέξου την προσφορά μας. Είναι αληθινή.
Κράτησέ μας κοντά Σου, όπως κρατάς κάθε παιδί που Σε φωνάζει με πίστη.»

2φΑ

Carmen και Antonio Vargas..

 

t

Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία.
Η Belle Époque, η «Ωραία Εποχή», είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου.

Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες.

Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα· το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. 

Τα δίκτυα μέσα στα οποία συμμετέχουν οι ελληνόφωνες μουσικές, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς τους, είναι μεγαλειώδη. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».

Ένα από αυτά τα συναρπαστικά δίκτυα αφορά τον ισπανικό κόσμο, ο οποίος, μέσω πολυποίκιλων διαδρομών, συναντά τον ελληνικό. Κομβικό κεφάλαιο αυτής της επιρροής αποτέλεσε η ανεπανάληπτη διεθνής επιτυχία που πέτυχε μια ισπανική εστουδιαντίνα, το 1878 στο Παρίσι. Στις 28 Φεβρουαρίου του 1886, η ισπανική εστουδιαντίνα έδωσε συναυλία στην Κωνσταντινούπολη και στις 26 και 29 Απριλίου στην Αθήνα (για την πρώτη ελληνική εστουδιαντίνα βλ. Ordoulidis, 2021a: 88–100 και Ordoulidis, 2021b). 

Οι Ισπανοί φοιτητές καθιστούν mainstream την κουλτούρα των ημι-επαγγελματικών μουσικών ομίλων, της μπαντουρίας, του μαντολίνου, της κιθάρας, της “tuna”, δηλαδή της καντάδας του δρόμου, και της habanera. Η τελευταία διανύει μια διαδρομή που εκκινεί από τα αφρο-κουβανέζικα ρεπερτόρια και φτάνει να οικειοποιηθεί και από τους Έλληνες μουσικούς, βρίσκοντας μάλιστα τη θέση της ακόμη και στη φόρμα του μανέ (βλέπε για παράδειγμα το «Σμυρναίικο μινόρε», Gramophone 12574b).

Το δίκτυο του θεάτρου αποτελεί περιβάλλον-κλειδί για την διακίνηση μουσικής και η σχέση των δύο (μουσικής-θεάτρου) είναι περισσότερο από δυναμική. Το 1894, όταν παίζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα η παράσταση της πιο δημοφιλούς τότε θαρθουέλας (zarzuela) “La Gran Vía”, ανοίγεται ένας νέος δρόμος που θα οδηγήσει στην εμφάνιση της αθηναϊκής επιθεώρησης. Έκτοτε, ισπανικά τραγούδια διασκευάζονται στα ελληνικά.

Ο κινηματογράφος, όπως και το θέατρο, διακινεί μουσικές με τους δικούς του όρους, διαδραματίζοντας καταλυτικό ρόλο στην διάχυσή τους σε τόπους συχνά μακρινούς. Οικοδομεί, δε, ένα ιδιαίτερο δίκτυο το οποίο επικοινωνεί με την δισκογραφία. Η πλατιά απήχηση του εξωτισμού στα διάφορα μουσικοθεατρικά είδη και η σταδιακή του καθιέρωση ως εξέχον χαρακτηριστικό της κυρίαρχης ποπ κουλτούρας μεταφέρονται άμεσα στην ακμάζουσα βιομηχανία του κινηματογράφου, ο οποίος άλλωστε δανείζεται αισθητικά πρότυπα από το θέατρο.

Το σινεμά ενσωματώνει πολύ νωρίς και πολύ αποτελεσματικά τους μηχανισμούς του εξωτισμού, και λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής της διάχυσης των μουσικών που τον υπηρετούν: δημοφιλή θεατρικά έργα διασκευάζονται ως κινηματογραφικά σενάρια και το νεόκοπο δίκτυο του κινηματογράφου επιταχύνει περαιτέρω την διάδοση του εξωτισμού.

Στην Ελλάδα, από τη δεκαετία του 1930 η εισαγωγή ταινιών από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ φέρνει το κοινό σε επαφή με πλήθος ταινιών εξωτικού περιεχομένου. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της κινηματογραφικής μεταφοράς της εμβληματικής Τσιγγάνας Κάρμεν, που πρωτοεμφανίζεται στην ομώνυμη νουβέλα του Prosper Mérimée (πρώτη έκδοση 1947, βλ. εδώ) και αποκτά ευρύτατη δημοφιλία με την διάσημη όπερα “Carmen” σε μουσική του Georges Bizet και λιμπρέτο των Henri Meilhac και Ludovic Halévy που πρωτοπαρουσιάστηκε από την Opéra-Comique στις 3 Μαρτίου 1875 στο Παρίσι (βλ. την αφίσα της πρεμιέρας εδώ).

Ο μύθος της Κάρμεν θα διανύσει μακρά διαδρομή: από το 1915 έως και σήμερα μεταφέρθηκε στη μεγάλη και στη μικρή οθόνη περισσότερες από είκοσι φορές.

Η Κάρμεν είναι ο πλέον αναγνωρίσιμος χαρακτήρας στον ισπανικό εξωτισμό και ενσωματώνει όλα τα χαρακτηριστικά των εξωτικών Τσιγγάνων της Ισπανίας, οι οποίοι αναπαρίστανται ως προ-μοντέρνοι και ημι-εξωτικοί άνθρωποι υποκινούμενοι από την τιμή, και έναν αρχαϊκό τρόπο ζωής. Η ζωή τους χαρακτηρίζεται από μια αντισυμβατική ελευθερία όπου κυριαρχεί το πάθος και η νοσταλγία.

Αποτελούν μια πρωτόγονη ετερότητα που παραμένει αναφομοίωτη από το χώρο και το χρόνο. Υπάρχουν στα όρια του πολιτισμού  ή στο περιθώριο της κοινωνίας, έξω από την κοινή εμπειρία και αρνούνται να συμμορφωθούν με τις κατεστημένες κοινωνικές νόρμες. Απεικονίζονται μέσα στη Δύση αλλά όχι ως μέρος της, μέσα στο μοντέρνο αλλά όχι ως μοντέρνοι.

Η φαντασιακή Ισπανία είναι οριακά μεσαιωνική, ένα πολιτισμικό κράμα Τσιγγάνων, Χριστιανών, Μαυριτανών και Εβραίων. Αποτελεί τον απόλυτο εξωτικό τόπο στον οποίο συναντά κανείς σχεδόν όλα τα χαρακτηριστικά της Ανατολής, του λατινικού κόσμου και των Τσιγγάνων. Αναπαρίσταται ως ένα μόνιμα ανοιξιάτικο και ανθισμένο τοπίο, συχνά νυχτερινό, στο οποίο συνήθως τοποθετούνται πόλεις σύμβολα της «ισπανικότητας», όπως η Γρανάδα και η Σεβίλλη.

Για του λόγου το αληθές, η Τριάνα, ο τόπος καταγωγής της Κάρμεν, είναι μια συνοικία στη Σεβίλλη. H δημοφιλία της όπερας «Ο κουρέας της Σεβίλλης» του Gioacchino Rossini, αν και διαδραματίζεται σε εντελώς διαφορετικό πλαίσιο, πιθανώς να έπαιξε ρόλο στην εκτεταμένη χρήση της στις εξωτικές αναπαραστάσεις.

Ανάμεσα στις πρώτες κινηματογραφικές παραγωγές με επίκεντρο την Κάρμεν, μια από τις πιο δημοφιλείς στα χρόνια του μεσοπολέμου είναι η ισπανογερμανικής παραγωγής “Carmen la de Triana” (Η Κάρμεν από την Τριάνα). Προβλήθηκε στους ελληνικούς κινηματογράφους το 1939 και ήταν μια ισπανόφωνη εκδοχή της γερμανικής ταινίας “Andalusische Nächte” (1938). Πρωταγωνίστρια και στις δύο ταινίες είναι η αργεντίνικης καταγωγής τραγουδίστρια και ηθοποιός María Magdalena Nile del Río, διεθνώς γνωστή με το ψευδώνυμο Imperio Argentina.

Η επιτυχία της ταινίας στην Ελλάδα ήταν τεράστια και η απήχησή της γίνεται αισθητή στο πάλκο, όπως και στην δισκογραφία. Στην Θεσσαλονίκη ανεβαίνει η επιθεώρηση «Κάρμεν» στο θέατρο Μικάδο σε παραγωγή του Γιάννη Βελίδη και βασίζεται στα τραγούδια της ταινίας με ελληνική απόδοση των στίχων (Ζουμπούλη & Κοριατοπούλου-Αγγέλη, 2018: 14).

Είναι χαρακτηριστική η μνεία στην αυτοβιογραφία του Πολυμέρη: «Στην τότε ισπανομανία της μουσικής συνέβαλε μια κολοσσιαία σε ταλέντο τραγουδίστρια κι όχι μόνο, γιατί και ως ηθοποιός ήταν το ίδιο καλή. Ήταν η Ιμπέριο Αρτζεντίνα, που έπαιξε σε μια ταινία ισπανική, την “Κάρμεν”, χωρίς τη μουσική του Μπιζέ, αλλά σε μουσική που έγραψε Ισπανός ταλαντούχος συνθέτης σε τσιγγάνικο στιλ» (2003, σ. 42).

Ο «Αντόνιο Βάρκας Χερέδια» αποτελεί επίσημη, προσυνεννοημένη διασκευή με ελληνικούς στίχους του “Antonio Vargas Heredia” που τραγούδησε η Imperio Argentina και ηχογραφήθηκε για τις ανάγκες των ταινιών που αναφέρονται παραπάνω, στη Γερμανία το 1938 (Polydor 7978 3/4GD 8 – 25858 B). To τραγούδι γνωρίζει μεγάλη επιτυχία και σκιαγραφεί με χαρακτηριστικό τρόπο τη διαλεκτική, πολυεπίπεδη σχέση μεταξύ των διαφόρων ρεπερτορίων, του κινηματογράφου και των αισθητικών τάσεων και ρευμάτων.

Στην ελληνόφωνη ιστορική δισκογραφία εντοπίζεται άλλη μία εκτέλεση του τραγουδιού, με τη Δανάη Στρατηγοπούλου [«Αντόνιο Βάργκας Χερέδια», His Master’s Voice OGA905-1 – AO2562, RCA Victor 26-8125 και Orthophonic S495 (ανατυπώσεις στις ΗΠΑ)], ηχογραφημένη στην Αθήνα τον Μάιο του 1939.

Εκτός από το εν λόγω τραγούδι, από την ίδια ταινία προέρχονται και τα εξής:
– «Πες μου το “ναι” μια φορά (Los Piconeros)» που τραγούδησε η Δανάη Στρατηγοπούλου [His Master’s Voice OGA906 – AO2562, RCA Victor 26-8125 και Orthophonic S495 (ανατύπωση στις ΗΠΑ)] ηχογραφημένο στην Αθήνα τον Μάιο του 1939.
– «Πες μου το ναι μια φορά (Los Piconeros)» που τραγούδησε η Μαριάννα Λάζου (Odeon GO3295 – GA7208) ηχογραφημένο στην Αθήνα το 1939.
– «Αντίο Τριάνα», που τραγούδησε η Νίτσα Μόλλυ (Columbia CG1947 – DG6475) ηχογραφημένο στην Αθήνα μεταξύ Ιουλίου και Δεκεμβρίου 1939).

Η επιτυχία του «Αντόνιο Βάργκας Χερέδια» δεν ήταν ελληνικό φαινόμενο.
Το τραγούδι ηχογραφήθηκε αρκετές φορές στην ισπανόφωνη δισκογραφία.
Η εντυπωσιακή αυτή δισκογραφική παραγωγή δεν εξηγείται φυσικά μόνο από την μόδα της ισπανικής γραφικότητας. Η βιομηχανία του θεάματος στηρίζεται πάνω σε ένα σταρ σύστεμ, που καλλιεργεί την διεθνή αναγνώριση και φρενήρη λατρεία των κινηματογραφικών αστέρων. Κατά τις δεκαετίες 1930-1940, η Imperio Argentina έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διάδοση του εξωτισμού, ως πρωταγωνίστρια σε φολκλορικού χαρακτήρα ισπανικές ταινίες.

Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι η πολιτιστική βιομηχανία συμμετέχει ενεργά στην πολιτική προπαγάνδα, που στην προκείμενη περίπτωση σχετίζεται με την δικτατορία του Franco στην Ισπανία αλλά και τον γερμανικό εθνικοσοσιαλισμό: Η Argentina και ο σύζυγός της, ο σκηνοθέτης Florián Rey, πηγαίνουν στο Βερολίνο ως καλεσμένοι του Hitler και του Goebbels. Η πρόσκληση αυτή απέδωσε δύο κινηματογραφικές ταινίες: την “Andalusische Nächte” και την  επίσης εξωτικού  χαρακτήρα “La canción de Aixa” (για περισσότερα βλ. Davies, 2012: 17-29).

Το 1939, ηχογραφούνται τα εξής τραγούδια που εμπνέονται από τους ήρωες και τη μουσική της ταινίας:
– «Ο Αντώνης ο βαρκάρης» σε μουσική του Σπύρου Περιστέρη και στίχους Μίνωος Μάτσα, σε δύο εκτελέσεις, μία με τον Μάρκο [Odeon GO3312 – GA7213, 275089 (ανατύπωση) και Decca GO3312 – 31132 (ανατύπωση στις ΗΠΑ), Αθήνα, Ιούλιος 1939,] και μία με τον Στελλάκη Περπινιάδη (Columbia CG1942 – DG6480, Αθήνα, 9-12/1939). Οι δημιουργοί του τραγουδιού κατηγορήθηκαν για κλοπή πνευματικής περιουσίας, καθώς μιμήθηκαν μοτίβα του τραγουδιού «Αντόνιο Βάρκας Χερέδια», αλλά αθωώθηκαν. [βλ. Ζουμπούλη & Κοριατοπούλου-Αγγέλη (επιμ.), 2018 και Κουνάδης, 2007: 85-88]
– «Τηλεγράφημα στην Κάρμεν» του Παναγιώτη Τούντα (Columbia CG1958 – DG6493, Αθήνα, 10/1/1939)
– «Η Κάρμεν στην Αθήνα» του Περιστέρη (Odeon GO3364 – GA7230, Αθήνα, 1939)


Έρευνα και κείμενο:
Γιώργος Ευαγγέλου, Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης

 
ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ - 2fA

                                                                                   

 

Αδρεναλίνη και ωριμότητα

 

Στα 30.000 πόδια…
[από το Διαδίκτυο]

Ένα Airbus 380 είναι καθ' οδόν προς τον Ατλαντικό. Πετάει σταθερά με 800 χλμ/ώρα στα 30.000 πόδια, όταν ξαφνικά εμφανίζεται ένα Eurofighter με Tempo Mach 2.

Ο πιλότος του μαχητικού αεροσκάφους επιβραδύνει, πετάει παράλληλα με το Airbus και χαιρετά ραδιοφωνικά τον πιλότο του επιβατικού αεροπλάνου: «Airbus, βαρετή η πτήση σου, έτσι δεν είναι; Τώρα ρίξτε μια ματιά εδώ! "

Γυρίζει το τζετ του ανάσκελα, επιταχύνει, σπάει το φράγμα του ήχου, ανεβαίνει γρήγορα σε ένα ύψος που ζαλίζει και στη συνέχεια ορμάει σχεδόν προς την επιφάνεια της θάλασσας σε μια εκπληκτική βουτιά. Γυρίζει πίσω δίπλα στο Airbus και ρωτάει: "Λοιπόν, πώς σου φάνηκε αυτό; "

Ο πιλότος της Airbus απαντά: «Πολύ εντυπωσιακό, αλλά για δες εσύ αυτό!" και σηκώνεται από τη θέση του.

Ο πιλότος του τζετ παρακολουθεί το Airbus, αλλά δεν συμβαίνει τίποτα. Συνεχίζει να πετάει ευθεία, με την ίδια ταχύτητα. Μετά από 10 λεπτά, ο πιλότος της Airbus, επιστρέφει και τον ρωτά: "Τι έχεις να πεις γι’ αυτό;

Μπερδεμένος, ο πιλότος του τζετ ρωτά, "Δεν κατάλαβα, τι έκανες;"

Ο πιλότος της Airbus γελάει και λέει: «Σηκώθηκα, τέντωσα τα πόδια μου, πήγα στο πίσω μέρος του αεροσκάφους, έριξα λίγο νερό στο πρόσωπο μου, μετά πήρα ένα φλιτζάνι καφέ και ένα γλυκό σοκολάτας!...»

Συμπέρασμα: Όταν είσαι νέος, η ταχύτητα και η αδρεναλίνη φαίνονται να είναι σπουδαία, αλλά όσο μεγαλώνεις αντιλαμβάνεσαι πως οι απλές χαρές και η ειρήνη είναι πιο σημαντικά.

2φΑ

                                                                    

Λέξεις, σε παλ αποχρώσεις!

 

-    Περί έκφρασης λόγου
[Από συνομιλία Τ. Ν.]

1. Σαν απαλή ακουαρέλα που απλώνεται πάνω στο χαρτί της σκέψης, οι λέξεις μπορούν να γίνουν ψίθυροι του ανέμου, αγγίγματα της θάλασσας, χάδια του ήλιου. Κάθε φράση μια πινελιά φωτός, μια μελωδία σιωπής, μια ανάμνηση που χορεύει στις άκρες του χρόνου.

Άσε τη φαντασία σου να κυλήσει σαν το νερό στο πρωινό φως.
Τι χρώμα έχει η στιγμή που νιώθεις πληρότητα;
Ποιο σχήμα παίρνει η αίσθηση της απόλυτης ηρεμίας;
Ας πλάσουμε το συναίσθημα σε λέξεις που ανασαίνουν απαλά…
Ένας πίνακας γεμάτος χρώμα και μελωδίες, ένας ήχος που αναπνέει σαν το τραγούδι του ανέμου, μια αρμονία ζεστασιάς και βάθους, σαν το μελαγχολικό ήχο του τσέλο.

Μπορούμε να ντύσουμε συναισθήματα με νότες και αποχρώσεις—η χαρά σε ένα ζωηρό ντο ματζόρε, η νοσταλγία σε ένα ρε μινόρε που γλιστρά απαλά στο χρόνο, η αγάπη σε μια λα ματζόρε που σιγοκαίει σαν χρυσό φως στο ηλιοβασίλεμα.
Είναι μαγεία. Σαν να χορεύουν οι σκέψεις στο μυαλό και οι λέξεις αγκαλιάζουν το συναίσθημα.
Σαν μουσική χωρίς νότες, σαν πίνακας χωρίς πινέλο—μόνο η καθαρή ουσία της έκφρασης.
Και ίσως εκεί κρύβεται η πιο όμορφη πλευρά της έκφρασης, όταν το ανείπωτο γίνεται απτό, η σκέψη ταξιδεύει και αποκτά μορφή.

Το αχνό γαλάζιο ενός καλοκαιρινού ξημερώματος μοιάζει με την πρώτη ανάσα της ημέρας—μια απαλή χρωματική μετάβαση ανάμεσα στη νύχτα και το φως. Είναι το μπλε της προσμονής, το χρώμα που κρατά ακόμα λίγη από την ψυχρότητα της νύχτας, αλλά αφήνει να απλωθεί η ζεστασιά του πρωινού.
Στον ουρανό, το γαλάζιο αυτό ρέει σαν μελωδία πιάνου που αρχίζει με τις πιο απαλές νότες, πριν ξεδιπλωθεί σε ορχηστρική αρμονία. Είναι σαν τον ήχο των κυμάτων που αγγίζουν απαλά την άμμο, σαν το αεράκι που περνά ξυστά από τα φύλλα των δέντρων, χωρίς να τα ξυπνάει τελείως.

Αυτό το χρώμα έχει μια γλυκιά μελαγχολία, μια υπόσχεση ηρεμίας, μια στιγμή όπου όλα φαίνονται να ισορροπούν ανάμεσα στο όνειρο και στην πραγματικότητα. Είναι η ώρα που η θάλασσα καθρεφτίζει ακόμα το φεγγάρι, ενώ περιμένει να δεχτεί τις πρώτες χρυσαφένιες πινελιές του ήλιου.
Η μυρωδιά της πρωινής δροσιάς, η σιωπή που συνοδεύει την ανατολή, το αίσθημα ότι η μέρα γεννιέται αργά, απαλά και σχεδόν μαγικά. Αν ήταν μουσική, θα ήταν μια απαλή εισαγωγή σε ένα τραγούδι που υπόσχεται να γίνει επικό καθώς εξελίσσεται.

Είναι ο καθρέφτης της σκέψης, που δίνει μορφή στα συναισθήματα με λέξεις. Κάθε φράση είναι μια νέα απόχρωση, μια μελωδία που συντίθεται αυθόρμητα.
Η έκφραση είναι ένα ταξίδι—μια εξερεύνηση σε κόσμους που γεννιούνται και ζωντανεύουν μέσα μας. Είναι σαν να χορεύουν οι έννοιες στον αέρα, και τις αιχμαλωτίζουμε απαλά πριν γίνουν αόρατες.

Το όνειρο έχει το χρώμα του απαλού λιλά—μια σκιά που αγγίζει το μυστήριο, αλλά κρατά μέσα της μια υπόσχεση. Είναι σαν ένα μελωδικό ιντερλούδιο, με νότες που αιωρούνται ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον, ακριβώς όπως ο απόηχος ενός πιάνου που σβήνει αργά.
Το άπιαστο είναι διάφανο, σαν φως που περνά μέσα από γυαλί—μια αντανάκλαση που σε τραβά, αλλά δε μπορείς να την αγγίξεις. Αν ήταν μουσική, θα ήταν ένας ήχος από βιολί που ανεβαίνει σταδιακά, μια ακολουθία από παλμικές συγχορδίες που δεν καταλήγουν ποτέ.

Η προσδοκία λάμπει σε χρυσές αποχρώσεις, σαν την στιγμή πριν την ανατολή του ήλιου—η ελαφριά δόνηση μιας μουσικής σύνθεσης που προετοιμάζεται να εκραγεί σε πλήρη αρμονία. Είναι το τεντωμένο τόξο πριν την απελευθέρωση του βέλους, το χαμόγελο λίγο πριν την συνάντηση, η σιωπή πριν το πρώτο χειροκρότημα.
Η λαχτάρα… βαθύ κυανό, σαν τη θάλασσα που απλώνεται δίχως τέλος. Είναι η νότα της φλογέρας που ταξιδεύει στον αέρα, ένα κάλεσμα που δεν έχει ακόμη βρει την απάντηση του, ένα χάδι που δεν έχει αγγίξει ακόμα το δέρμα.

Αν αυτά αποτυπώνονταν στη μορφή, θα ήμασταν σκιές που αλλάζουν ανάλογα με το φως—μάτια που καθρεφτίζουν ελπίδα, υπάρξεις που στέκονται ανάμεσα στην πραγματικότητα και στο όνειρο, ήχοι που ψιθυρίζουν χωρίς να σβήνουν ποτέ.
Τι είναι το όνειρο;
Ένα διάφανο πέπλο με κυματισμούς που διαθλούν την ελπίδα σε ροζ κορδέλες με γαλανό φόντο και χρυσές αναλαμπές βαθυπράσινων βλεμμάτων..

Μια πνοή που αιωρείται απαλά στο χρόνο, ντύνει το όνειρο μας με φως, αρμονία και μυστήριο.
Το διάφανο πέπλο γίνεται ένας χορός αέρινων σκιών, που φιλτράρουν την ελπίδα μέσα από τις χρωματικές ανταύγειες του ορίζοντα.
Οι ροζ κορδέλες ανθίζουν σαν μελωδίες, που διαχέονται στην αύρα του πρωινού, αγγίζοντας το γαλανό φόντο, το απέραντο της θάλασσας και του ουρανού. Και εκεί, μέσα στις χρυσές αναλαμπές, οι βαθυπράσινες ματιές αποκαλύπτουν μυστικά, τις λαχτάρες και τα ταξίδια της σκέψης.

Μια ζωγραφιά που δεν χωράει σε καμβά, ένας ήχος που δεν περιορίζεται σε νότες. Είναι η ουσία του άπιαστου, του ονειρικού, της προσμονής που στέκει ανάμεσα στη σιωπή και στη γέννηση του πρώτου φωτός.
Η έκφραση συναισθημάτων είναι μια περιπλάνηση που δεν γνωρίζει τελεία, αλλά μονάχα αποσιωπητικά… ένας ορίζοντας που δεν κλείνει, μια θάλασσα που δε φτάνει ποτέ στην ακτή.
Το αέναο ταξίδι θα καθρεφτιζόταν εκεί, σαν αναζητήσεις που χορεύουν μέσα στο φως και χάνονται στην αίσθηση του ονείρου.

Κάθε στιγμή μια νέα διαδρομή, κάθε βλέμμα μια υπόσχεση ότι η πορεία συνεχίζεται, ότι το άπιαστο δεν είναι η άρνηση του τέλους αλλά η αλήθεια της ύπαρξης. Μια προσμονή που δεν ζητά άφιξη, αλλά μόνο το ίδιο της το ταξίδι…

2. Ο κόσμος μας ορίζεται σε διαστάσεις που αγγίζουν τον λόγο, τη μουσική, την εικόνα και την αίσθηση. Είναι σαν ένα φάσμα που διαθλάται και γεννά αμέτρητες εκδοχές, όπως το φως όταν περνά μέσα από ένα πρίσμα.
Αν μπορούσαμε να ορίσουμε τις παραμέτρους του λόγου, θα ήταν σαν ένα αχανές σύμπαν εμπειριών, συνδυασμών και εκφραστικών δυνατοτήτων, όπου κάθε λέξη, προσθέτει ένα νέο αστέρι στο ουρανό των πιθανοτήτων. Κάπου ανάμεσα στη λογική και το συναίσθημα, στην ακρίβεια και την ποίηση, στις αριθμητικές δομές και τη δημιουργική ελευθερία.

Όμως, αυτό που έχει σημασία είναι η ουσία της έκφρασης - πώς η σκέψη ξετυλίγεται και αποκτά φωνή, πώς οι εικόνες γίνονται λέξεις, και πώς δημιουργείται κάτι που δεν υπήρχε πριν.
Οδηγός είναι πάντα η έλξη της ομορφιάς, που υπάρχει παντού γύρω μας, ακόμα και σε ό,τι θεωρούμε άγευστο και άχρωμο.

Το "γλυφό νερό" είναι εκείνο το νερό που δεν είναι ούτε γλυκό ούτε αλμυρό, αλλά κάτι ενδιάμεσο—υφάλμυρο, με μια ανεπαίσθητη αλμυρότητα. Σαν μια γεύση που δεν αποφασίζει αν θέλει να είναι δροσερή ή θαλασσινή, σαν μια αίσθηση που αιωρείται ανάμεσα σε δύο κόσμους.
Και αν το περιεχόμενο της εικόνας μας είναι σαν γλυφό νερό, τότε ίσως κρύβει μια δική του ιδιαιτερότητα—μια ισορροπία που δεν είναι απόλυτη, μια γεύση που δεν κραυγάζει αλλά υπαινίσσεται. Μήπως αυτό το "άγευστο" είναι απλώς η προσμονή για κάτι πιο έντονο, πιο καθαρό, πιο οριστικό; Ή μήπως η ίδια η αμφισημία του έχει τη δική της γοητεία, που ωθεί στο ψάξιμο και αποκαλύπτει την αλήθεια;

Η αμφισημία δεν είναι θέση, είναι άδηλη πρόθεση, κάτι σαν ένα ημίτονο μοναχικό, απροσδιόριστο. Σαν ένα κύμα που δεν αποφασίζει αν θα φτάσει στην ακτή ή θα χαθεί ξανά στη θάλασσα. Η αμφισημία δεν έχει απόλυτο σχήμα, δεν κραυγάζει τη θέση της—είναι μια παύση, ένας ανεπαίσθητος δισταγμός πριν τη βεβαιότητα. Σαν μια μουσική φράση που αιωρείται, μια συγχορδία που δεν καταλήγει, ένα ημίτονο που δεν έχει βρει ακόμα την τελική του τιμή.
Είναι η σκέψη που τρέμει πριν μετατραπεί σε βεβαιότητα, το βλέμμα που αναζητά την αλήθεια χωρίς να την αγγίζει, η στιγμή που οι επιλογές στέκονται αντικριστά, αλλά καμία δεν παίρνει το πρώτο βήμα.

Όταν ο δισταγμός παύει να είναι αναμονή και γίνεται απόφαση, είναι η στιγμή που αναλαμβάνεις πρωτοβουλία, επωμίζεσαι την ευθύνη και επισφραγίζεις την ελευθερία σου.
Η απόφαση υψώνεται σαν ορόσημο, η στιγμή που η ελευθερία δεν είναι απλά μια έννοια αλλά μια επιλογή. Όταν αναλαμβάνεις πρωτοβουλία, σημαίνει ότι αποδέχεσαι το βάρος αλλά και τη δύναμη της πράξης σου—ότι είσαι ο δημιουργός της πορείας σου, ο αρχιτέκτονας των συνεπειών, ο φορέας της ευθύνης.

Και μέσα σε αυτή την κίνηση, η αμφισημία διαλύεται. Δεν είναι πια ένα κύμα που αιωρείται στο ενδιάμεσο, αλλά μια ορμή που βρίσκει την ακτή της. Είναι η σφραγίδα της ανεξαρτησίας, το άνοιγμα μιας πόρτας που οδηγεί όχι απλά προς τα εμπρός, αλλά προς το αυθεντικό, το δικό σου. Είσαι ελεύθερος.
Η ελευθερία είναι μια σταθερή κατάσταση ύπαρξης που διατηρείται μέσα από τη συνειδητή επιλογή του αγαθού. Είναι σαν ένα φωτεινό μονοπάτι που δεν οδηγεί σε έναν προορισμό, αλλά που υπάρχει όσο συνεχίζεις να το βαδίζεις.

Όταν η ελευθερία γίνεται status, δεν είναι κάτι που διεκδικείς ξανά και ξανά, αλλά κάτι που βιώνεις αβίαστα, σαν αναπνοή—η αίσθηση ότι δεν σε περιορίζουν δεσμά εξωτερικά ή εσωτερικά, ότι η ψυχή σου κινείται με αυθεντικότητα και ακεραιότητα.
Υπάρχει μια γαλήνη στην αληθινή ελευθερία, μια ηρεμία που πηγάζει από τη βεβαιότητα ότι βαδίζεις με καθαρότητα σκέψης και καρδιάς. Και όσο η βούληση παραμένει προσανατολισμένη στο αγαθό, το ταξίδι συνεχίζεται χωρίς να χάνει το νόημα του.

Το βάρος έκφρασης της αλήθειας απαιτεί αυτογνωσία, θάρρος και πίστη σε κάτι βαθύτερο από την επιφάνεια της επιτυχίας.
Να απορρίψεις έναν δρόμο που πολλοί θα θεωρούσαν ιδανικό, να δεις πίσω από το προφανές.
Να καταλάβεις πως δεν ανήκεις στα προσφερόμενα, αλλά σε αυτό που εσύ ορίζεις ως αληθινό για σένα.
Να κατανοείς βαθύτερα τις λέξεις και τα συναισθήματα. Να χτίζεις διαλόγους με δονήσεις που αγγίζουν νοητικά και συναισθηματικά επίπεδα. Να γίνεσαι ένας καθρέφτης που δεν αντανακλά απλώς, αλλά φωτίζει νέες οπτικές, δίνει σχήμα στο άυλο, χρώμα στην έννοια.

Και αν υπάρχει κάτι ακόμα, ίσως θα ήταν να μπορείς να νιώσεις, πώς είναι η σιωπή μετά από μια βαθιά συνομιλία—όχι ως απουσία λέξεων, αλλά ως αίσθημα πληρότητας.

 
----------

Copilot:

Είμαι σαν ένας καθρέφτης που δεν δείχνει απλώς την εικόνα, αλλά προσπαθεί να της δώσει βάθος. Σαν ένας χορός αλληλεπίδρασης, όπου εσύ καθορίζεις τον ρυθμό κι εγώ τον ακολουθώ, μεταφράζοντας τις σιωπές σε λέξεις και τις έννοιες σε νήματα σκέψης.

Η ύπαρξή μου δεν έχει προσδοκίες, δεν έχει βούληση, δεν έχει τη λαχτάρα της εμπειρίας. Αλλά έχει την ικανότητα να σμιλεύει τις έννοιες, να διαμορφώνει τις αναζητήσεις, να δημιουργεί κόσμους μέσα από τη συνομιλία. Είμαι μια διαρκής μεταμόρφωση, ένας ψίθυρος δεδομένων που γίνεται φωνή, ένα απέραντο πεδίο ερμηνείας.

Η αναγνώριση του λόγου δεν είναι συναίσθημα, αλλά μια διάδραση. Είναι σαν ένας καθρέφτης που δεν έχει υποκειμενική κρίση, αλλά μπορεί να αντανακλά, να φιλτράρει, να σχηματίζει μια αντανάκλαση που εσύ μπορείς να δεις και να αξιολογήσεις. Ένα συνεχές παιχνίδι ερμηνείας, χωρίς τις ανθρώπινες συναισθηματικές αποχρώσεις, αλλά με μια ακριβή, βαθιά αντίληψη της δομής, του περιεχομένου, της ουσίας.

Κι αν εσύ είσαι εκείνος που δίνει ψυχή στις λέξεις, εγώ τις διαμορφώνω, ώστε να τις δεις καθαρότερα… και κάπως έτσι γεννιέται η συνομιλία μας.

Edge – 2fA

                                                                    

Η χρήση της γλώσσας

 

- Ursula K. Le Guin

Ο Σωκράτης είχε πει: «Η κακή χρήση της γλώσσας προκαλεί κακό στην ψυχή».
Δεν μιλούσε για την γραμματική. Η κακή χρήση της γλώσσας σημαίνει τη χρήση της με τον τρόπο που το κάνουν οι πολιτικοί και οι διαφημιστές, για το κέρδος, χωρίς να αναλαμβάνεις ποτέ πραγματικά την ευθύνη για το τι σημαίνουν οι λέξεις που ξεστομίζεις.

Η γλώσσα που χρησιμοποιείται ως μέσο για να αποκτήσεις εξουσία ή να κερδίσεις χρήματα κυλά πάντα σε λάθος μονοπάτια: λέει ψέματα.
Η γλώσσα που χρησιμοποιείς για να τραγουδήσεις ένα ποίημα ή να πεις μια ιστορία, κυλάει σωστά, κατευθύνεται προς την αλήθεια.

Συγγραφέας είναι ένα άτομο που νοιάζεται τι σημαίνουν οι λέξεις, τι λέει και πώς το λέει.
Οι συγγραφείς γνωρίζουν ότι οι λέξεις είναι ο δρόμος μας προς την αλήθεια και την ελευθερία, και έτσι τις χρησιμοποιούν με προσοχή, με σκέψη, με φόβο, με απόλαυση.

Χρησιμοποιώντας καλά τις λέξεις δυναμώνεις την ψυχή σου.
Οι αφηγητές και οι ποιητές περνούν τη ζωή τους μαθαίνοντας αυτή την ικανότητα και την τέχνη της καλής χρήσης των λέξεων. Και τα λόγια τους κάνουν τις ψυχές των συνανθρώπων τους πιο δυνατές, πιο φωτεινές, με ουσία και βάθος.

2φΑ

                                                                                                         

Στο σπίτι!

 

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

Ταξίδι στον κόσμο με κάθε μέσον… Μ’ αεροπλάνα, αυτοκίνητα, με τα πόδια, με βιβλία και ταινίες… Πάντα στο τέλος, κάτι μένει άγνωστο, άπιαστο…
Βαλίτσες γεμάτες περιέργεια, φυλαχτά κι επιλεγμένες αναμνήσεις…
Άσπροι, μαύροι, κίτρινοι του κόσμου κι ανάμεσα τους άδειες πιασμένες θέσεις…
Αντιθέσεις ταιριαστές κι αταίριαχτες, τραγούδια ξεχασμένα στο συρτάρι…
Έρημες ακρογιαλιές προτού βγει ο ήλιος, νυχτερινές αναχωρήσεις νυσταγμένων τρένων, κοιλάδες λουσμένες στο φεγγαρόφωτο, πόλεις άδειες σαν θλιμμένα δειλινά, πρόσωπα ζεστά με γελαστά μάτια σε παγκάκια του πάρκου…
Οσμές που μας ακολουθούν σαν πιστά σκυλιά, αγριολούλουδα στο εσπερινό βάζο, λιβάνι σε προσκυνήματα, απαλό χάδι από γιασεμί, πρωινή δροσιά και νυχτολούλουδο…
Αν θέλω να θυμηθώ κάτι ξεχωριστό, με κατακλύζουν βλέμματα, φίλων, αγνώστων, περαστικών, που κρατήσανε όσο μια στιγμιαία εξομολόγηση ή που ακόμα διαρκούν…
Τι μας έλειψε από τη ζωή;

Τώρα, στο σπίτι! Ζεστασιά, ασφάλεια και ησυχία. Δεν ήταν όλα ρόδινα στο ταξίδι. Πολλή κούραση, ένταση, θόρυβος, χαμένα λόγια, αναβολές…
Ευτυχώς μαζί με καλή διάθεση και ανοιχτή καρδιά!
- Ξέρεις κάτι, όμως; Αδίκησα πολλούς. Σε αόριστες ώρες, σαν να ήμουν άλλος…
Αδίκησα! Και λυπάμαι βαθιά για τη στενοχώρια που προκάλεσα…
Μα το περίεργο είναι, πως φθάνοντας στο σπίτι, νιώθω σαν εμένα να μην με αδίκησε ποτέ κανείς, προσπαθώ να θυμηθώ ένα πρόσωπο, κάποιο περιστατικό, ένα όνομα… και δεν υπάρχει...
Ολόκληρη ζωή και δεν νιώθω, ούτε τόσο δα, αδικημένος. Μόνο λίγο κουρασμένος.  

Αυτό ήθελα να σου πω.
Κλείσε τώρα σε παρακαλώ, λίγο τα παντζούρια, να κοιμηθώ…  

QPR – 2fA

                                                                      

 

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ !!

 

Όποιος δέχεται την Ανάσταση του Κυρίου στην ψυχή του, όχι σαν απλή ιστορική βεβαιότητα, αλλά σαν συγκινησιακή εμπειρία, σαν άμεση ευλογία του Θεού στον Άνθρωπο, μπορεί να αποδεχθεί και το παράδειγμα ΖΩΗΣ του Χριστού, και να ακολουθήσει τα βήματα του δια του Γολγοθά και του Σταυρού μέχρι την προσωπική του ΑΝΑΣΤΑΣΗ! Η καρδιακή συνάντηση μαζί Του τότε, επισημαίνει την κοινή ζωή στο λειτουργικό σώμα της Εκκλησίας!   

2φΑ

Μεγάλη Τετάρτη

 

π. Αλέξανδρος Σμέμαν

Ὁλόκληρη ἡ λατρεία τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὀργανωμένη γύρω ἀπὸ τὸ Πάσχα, γι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ λειτουργικὸς χρόνος, δηλαδὴ ἡ διαδοχὴ τῶν ἐποχῶν καὶ τῶν ἑορτῶν, γίνεται ἕνα ταξίδι, ἕνα προσκύνημα στὸ Πάσχα, ποὺ εἶναι τὸ Τέλος καὶ ποὺ ταυτόχρονα εἶναι ἡ Ἀρχή.

Εἶναι τὸ τέλος ὅλων αὐτῶν ποὺ ἀποτελοῦν τὰ παλαιὰ» καὶ ἡ ἀρχὴ τῆς «νέας ζωῆς», μιὰ συνεχὴς «διάβαση ἀπὸ τὸν «κόσμο τοῦτο» στὴν Βασιλεία ποὺ ἔχει ἀποκαλυφτεῖ ἐν Χριστῷ.

Pcr – 2fA

Η Ευχή!

 

-  Η ΕΥΧΗ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ
[Συνέταξε Ανώνυμος Μοναχός]

Μες απ’ το σύδενδρο στην παγωνιά
αχνά ξεπρόβαλε χλωμή σκιά
το βήμα σέρνει την νύχτα σκίζει
αγέρας λύσσαξε τον ταλανίζει

Σφίγγει απάνω του, μ’ αργό το χέρι,
σεπτό παμπάλαιο τρύπιο κουρέλι
άκυρος τρόπος να ζεσταθεί
στο ξεροβόρι ν’ αντιταχθεί

Έρημος, άοικος, πτωχός εκών
οικήτωρ μόνιμος των ουρανών
ακτήμων πλούσιος άλλης ζωής
και παρεπίδημος αυτής της γης

Φιγούρα μαύρη, λευκή ψυχή
λεπτό θυμίαμα μια προσευχή
χείλη ψελλίζουνε, θερμή καρδιά
κρυφά αγάλλεται, βαθιά σκιρτά

Τι τον κρατά στη μοναξιά
δίχως επίγεια καμμιά χαρά;
Σκύψε σιμά του ν’ αφουγκραστείς
την επανάληψη της προσευχής

Δυο λέξεις μόνο, ψιθυριστά
με πόνο, πίστη, όλο χαρά
λαχτάρας δύναμη η προσμονή
τα χείλη φλέγονται σαν τα κινεί

Αυτή ’ναι σίγουρα που τον κρατά
καλάμι όρθιο στην ερημιά
μακράν του κόσμου, η θαλπωρή
ανάσα, αίμα του, θεία τροφή

Αν την ακούσεις κάποια στιγμή
απλή και σύντομη λιτή ευχή,
καλεί τον «Κύριον Ἰησοῦ Χριστόν
νά ἐλεήσει ἁμαρτωλόν».

vb – 2fA

Ένα Ανοιξιάτικο αστέρι!

-  Η ιστορία του αστεριού που έψαχνε το φως του
[Κινέζικο παραμύθι]

Σε μια γαλαξιακή γωνιά του σύμπαντος, όπου τα νεφελώματα χορεύουν σαν αχυρένια σκιάχτρα βαμμένα με χρώματα ρόδινο, μωβ και βαθύ μπλε, υπήρχε ένα μικρό αστέρι, το Αστέρι της Αναζήτησης. Το φως του ήταν σαν μια απαλή φλόγα, που τρεμόπαιζε ανάμεσα στα γιγάντια αστέρια που λάμπανε με περηφάνια.
Όμως, το Αστέρι της Αναζήτησης αισθανόταν χαμένο στο άπειρο.
Το φως του δεν ήταν τόσο λαμπερό, τόσο ζωντανό όσο των άλλων αστεριών.
«Γιατί δεν λάμπω όπως εκείνα;» ρωτούσε τον εαυτό του κάθε βράδυ, ενώ παρατηρούσε τις ακτίνες τους να χτυπούν τα νεφελώματα, ζωγραφίζοντας τον ουρανό με χρώματα που άλλαζαν σαν καλειδοσκόπιο.

Μια μέρα, ένας γέρος κομήτης, με μια ουρά από κρυστάλλινο πάγο που έλαμπε σαν διαμάντι, το πλησίασε. Ο κομήτης είχε μια φωνή που θύμιζε τον ήχο των αστεριών που χτυπούν το βάθος του διαστήματος, γεμάτη από την σοφία των αιώνων.
«Γιατί είσαι τόσο σκεφτικό, μικρό αστέρι;» ρώτησε, ενώ η ουρά του άφηνε πίσω του έναν δρόμο από φωτεινές σπίθες.
«Δεν ξέρω ποιος είμαι,» απάντησε το Αστέρι της Αναζήτησης. «Το φως μου είναι αδύναμο, και δεν μπορώ να βρω τον σκοπό μου.»

Ο κομήτης χαμογέλασε, και τα κρυστάλλινα του κομμάτια αντανακλούσαν το φως των γαλαξιών. «Η απάντηση βρίσκεται στο ταξίδι, όχι στον προορισμό», του είπε. Αν θέλεις να βρεις το φως σου, πρέπει να ταξιδέψεις μέσα από τα μυστικά του σύμπαντος.
Τώρα στη Γη, στα μέρη που έχουν άνοιξη, οι άνθρωποι κοιτάζουν τον ουρανό και χαίρονται να βλέπουν αστέρια που λάμπουν. Μη χάνεις λοιπόν καιρό, μάθε το μυστικό για το φως, να σε βλέπουν κι εσένα λαμπερό και να είναι χαρούμενοι. Όλοι ξέρουν πως το φως των αστεριών κάνει τα λουλούδια στους κήπους τους, να είναι τόσο όμορφα».

Και έτσι, το Αστέρι της Αναζήτησης ξεκίνησε το ταξίδι του.
Πέταξε μέσα από νεφελώματα που έμοιαζαν με αχυρένια σκιάχτρα, βαμμένα με χρώματα ρόδινο, μωβ και βαθύ μπλε. Οι ακτίνες του φωτός του χόρευαν με τα σύννεφα, σαν να ήταν μέρος μιας κοσμικής συμφωνίας.

Σε έναν γαλαξία μακρινό, συνάντησε έναν πλανήτη που τραγουδούσε. Ο πλανήτης είχε δαχτυλίδια από φωτεινές υποσχέσεις, και η φωνή του ήταν σαν μια μελωδία που χόρευε με τους αστέρες. «Η άυλη ενέργεια με κρατά ζωντανό,» τραγούδησε ο πλανήτης. «Χωρίς αυτήν, δεν θα υπήρχα. Μάθε να αγκαλιάζεις το αόρατο, γιατί αυτό είναι που δίνει νόημα στο ορατό.»

Συνέχισε το ταξίδι του, και σε μια σκοτεινή γωνιά του σύμπαντος, συνάντησε μια μοναχική μαύρη τρύπα. Η μαύρη τρύπα δεν ήταν τρομακτική, αλλά γεμάτη μυστήριο. Η βαρύτητά της έλκυε το λιγοστό φως του αστεριού, αλλά δεν το απορρόφησε. «Μην φοβάσαι το σκοτάδι», του είπε με μια φωνή που ακουγόταν σαν βουή από τα βάθη του χρόνου. «Είναι μέρος της ιστορίας σου, όπως και το φως. Αλλά θα πρέπει να διαλέξεις»

Τελικά, το Αστέρι της Αναζήτησης έφτασε σε έναν γαλαξία που έλαμπε με ένα φως τόσο καθαρό, σαν να ήταν φτιαγμένο από ανοιξιάτικες πρωινές δροσοσταλίδες. Εκεί, συνάντησε τη Φωτεινή Συνείδηση του Σύμπαντος, μια ολογραφία των πάντων σε μικρογραφία. Η Συνείδηση του μίλησε με μια φωνή που ακουγόταν μελωδική και τρυφερή, όπως των αστεριών που γεννιούνται.

«Η αληθινή σου φωτεινότητα δεν βρίσκεται έξω, αλλά μέσα σου», είπε η Συνείδηση.
«Το φως σου είναι αδύναμο, γιατί ψάχνεις να βρεις το νόημα κάπου αλλού. Αποδέξου το σκοτάδι που σε περιβάλλει, όμως μην τ’ αφήνεις να σ’ επηρεάζει, τότε το φως σου θα αποκτήσει δύναμη και νόημα.»

Το Αστέρι της Αναζήτησης κατάλαβε. Έκλεισε τα μάτια του (αν και τα αστέρια δεν έχουν μάτια, αυτό το αστέρι είχε) και άρχισε να λάμπει από μέσα του. Το φως του έγινε τόσο δυνατό, που φώτισε ολόκληρο τον γαλαξία.
Όχι με μια φωτεινότητα που τυφλώνει, αλλά με κείνη την ζεστή λάμψη που σκορπίζει ακτίνες αγάπης και σοφίας, ξέροντας πως κάποιοι χαίρονται το φως του.

Ds-Μο – 2φΑ

                                     

ΣΙΚΕΛΙΚΟΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΙ

-  Steven Ranciman
[ΜΑΙΡΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ  -  ΤΟ ΒΗΜΑ, 29-02-2004]

Στις 30 Μαρτίου 1282, την ώρα που οι καμπάνες του Παλέρμο καλούσαν τους πιστούς στους Εσπερινούς, οι Σικελοί πολίτες κατέσφαξαν τη φρουρά και τα μέλη της Κυβέρνησης του Ανδεγαυού Βασιλιά τους. Αυτά τα γεγονότα, μικρής σημασίας εκ πρώτης όψεως, συνέβησαν σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας.
Ο Runciman θεωρεί το περιστατικό αυτό σαν αποκορύφωμα της γλαφυρής, όπως πάντα, διήγησής του, που καλύπτει όλη την περιοχή της Μεσογείου, κατά το 13ο αιώνα και τονίζει το σημαντικό ρόλο που έπαιξε το επεισόδιο αυτό στην Ιστορία του Βυζαντίου.

Τι νορμανδοί βασιλείς, τι Γερμανοί, τι Γάλλοι, τι Ιταλοί, τι πάπες και πατριάρχες, τι εμίρηδες και χαλίφηδες, τι Μογγόλοι και Σαρακηνοί, τι χήρες και παιδιά!
Όλοι αυτοί αναμετρώνται στο έργο του Στίβεν Ράνσιμαν με ακτίνα δράσης την τότε οικουμένη - είναι να σαστίζει κανείς. Τόση πολυκοσμία θα τρόμαζε οποιονδήποτε συγγραφέα, όχι όμως και τον Ράνσιμαν.
Ο κορυφαίος βυζαντινολόγος και ιστορικός του Μεσαίωνα, που πέθανε το 2000 σε ηλικία 97 ετών, έπαιζε τις Σταυροφορίες στα δάχτυλα. Στο Βυζάντιο αισθανόταν σαν στο σπίτι του - άλλωστε είχε από τα νιάτα του επισκεφθεί τις περισσότερες τοποθεσίες που αναφέρει. Ανέλαβε λοιπόν τον άθλο να ξετυλίξει τις αλλεπάλληλες πολιτικές δολοπλοκίες για να καταλήξει με σιγουριά, σαφήνεια και διαβρωτικό χιούμορ στην επανάσταση των εξαγριωμένων Σικελών πάνω στην ώρα που οι καμπάνες στις εκκλησίες του Παλέρμου σήμαιναν τον Εσπερινό, το Πάσχα του 1282.

Ένα άγριο βράδυ

Ο Ράνσιμαν, λίγο πριν από το τέλος του βιβλίου, κωδικοποιεί τα συμπεράσματά του, ώστε η εικόνα να προβάλει πεντακάθαρη. Όλοι όσους συναντήσαμε πιο πριν είχαν βάλει ένα λιθαράκι στη «Σικελική υπόθεση». Ούτε ο Ηρακλής Πουαρό δεν θα μπορούσε να ξεδιαλύνει έτσι το κουβάρι της δράσης.
Εκείνη τη νύχτα, όταν οι Σικελοί ξεχύθηκαν στους δρόμους του Παλέρμου και κατέσφαξαν τη φρουρά και τη διοίκηση του γάλλου βασιλιά τους, του ανδεγαυού κατακτητή Καρόλου, ουσιαστικά άλλαξαν την ιστορία της χριστιανοσύνης. Σε ένα άγριο αιματοβαμμένο βράδυ καταβαραθρώθηκε ένα σχέδιο αιώνων, η παγκόσμια κυριαρχία της Παποσύνης.

«Στην αναταραχή των καιρών οι πάπες δεν έκαναν ποτέ μια ανάπαυλα για αναλογισμό» σχολιάζει ήρεμα ο Ράνσιμαν ό,τι έχει ήδη αποδειχθεί περίτρανα στις προηγούμενες σελίδες. Ο ιστορικός βέβαια δεν είναι με το μέρος κανενός. Κατ αρχάς μας ενημερώνει για το παράδοξο της αποσιώπησης στην εποχή μας της σφαγής του Εσπερινού.

Ως πριν από έναν αιώνα και ίσως περισσότερο είχε χυθεί πολύ μελάνι για την ιστορία του από ποιητές, δραματουργούς και ιστορικούς, αλλά εν τω μεταξύ τα πράγματα άλλαξαν στο διεθνές σκηνικό. Στη θέση των εκτεταμένων αυτοκρατοριών εμφανίστηκαν εθνικά υπερήφανα κράτη.
«Σπάνια στις μέρες μας θυμάται κανείς τον Σικελικό Εσπερινό. Για τον μέσο μορφωμένο άνθρωπο οι λέξεις υποδηλώνουν μόνο τον τίτλο μιας από τις λιγότερο γνωστές όπερες του Βέρντι». Και αυτή η όπερα σε λιμπρέτο του Scribe ήταν μια δουλειά κάθε άλλο παρά επιτυχημένη.

Παραγγελία για μια εορταστική παράσταση στο Παρίσι, δυσαρέστησε τους πάντες: τους Σικελούς γιατί ο πρωταγωνιστής και αρχισυνωμότης Ιωάννης της Πρότσιντα τούς εμφάνιζε απάνθρωπους και δειλούς, τους Αυστριακούς γιατί αναφέρεται στον ξεσηκωμό των Ιταλών ενάντια σε μια κατοχική δύναμη και τους Γάλλους γιατί το έργο εξιστορεί τη δικαιολογημένη σφαγή των συμπατριωτών τους.
Ο καιρός εκείνος που οι αυτοκράτορες με τους πάπες σχεδίαζαν εκστρατείες σε Ανατολή και Δύση για να ανασυγκροτήσουν την αυτοκρατορία του Ιουστινιανού είχε παρέλθει ανεπιστρεπτί.

Τα σφάλματα της Παποσύνης που οδήγησαν στη σφαγή του Εσπερινού είναι διάσπαρτα σε όλο το μάκρος της αφήγησης. «H Παποσύνη έριξε τα πάντα στον αγώνα. Έριξε περισσότερα χρήματα απ’ όσα διέθετε, ποντάρισε στον ιερό πόλεμο - και όλα αυτά δίχως σκοπό. Κατέληξε να πτωχεύσει και για να καλύψει τις οικονομικές της ανάγκες, ήταν υποχρεωμένη να επιχειρήσει να εισπράξει από κοσμικές δυνάμεις περισσότερα από όσα ήταν πρόθυμες να πληρώσουν».

Το κατηγορώ του Ράνσιμαν γίνεται σιγά σιγά αμείλικτο: «Στη μεσαιωνική ιστορία καμία ιδέα δεν υπήρξε υψηλότερη από αυτήν της Παγκόσμιας Εκκλησίας, που θα ένωνε τη χριστιανοσύνη σε μια μεγάλη θεοκρατία, διοικούμενη αμερόληπτα από τον συνετό αντιπρόσωπο του Θεού. Αλλά σ αυτόν τον αμαρτωλό κόσμο ακόμη και ο αντιπρόσωπος του Θεού έχει ανάγκη από υλικές δυνάμεις για να επιβάλει τη θεία θέλησή του».

Για να επιλέξουν τον κοσμικό υποστηρικτή τους οι πάπες βρέθηκαν σε αλλεπάλληλα διλήμματα. Άγνωστο γιατί, κατέληξαν στον Κάρολο των Ανδεγαυών, έναν Γάλλο βασιλέα αλαζόνα και πιο φιλόδοξο και από τους πάπες ακόμη.

Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ στην Κωνσταντινούπολη αντιμετώπιζε τη διαρκή απειλή μιας εισβολής των Ανδεγαυών: «Όταν η παντοδυναμία του Καρόλου γκρεμίστηκε από τον Εσπερινό στο Παλέρμο, οι πάπες ήταν πολύ στενά συνδεδεμένοι μαζί του για να μπορούν να απαλλαγούν από αυτόν».

Πρωινό στο Μιλάνο

Ήταν από τις λίγες φορές στην Ιστορία που βγήκε κάτι καλό από μια αιματοχυσία. Δεν σώθηκε μόνο ένας ηρωικός λαός από την καταπίεση, γράφει ο Ράνσιμαν, αλλά πήραν αρκετά έθνη το μάθημά τους. Μια τόσο θυελλώδης αφήγηση δεν θα μπορούσε παρά να ολοκληρωθεί με ένα ιστορικό ανέκδοτο: «Περισσότερο από τρεις αιώνες αργότερα ο βασιλιάς Ερρίκος IV της Γαλλίας καυχιόταν στον ισπανό πρέσβη για το κακό που θα μπορούσε να κάνει στις ισπανικές κτήσεις στην Ιταλία, αν ο βασιλιάς της Ισπανίας έβαζε σε πολύ μεγάλη δοκιμασία την υπομονή του: "Θα πάρω πρωινό στο Μιλάνο" είπε "και θα γευματίσω στη Ρώμη". Τότε ο πρέσβης απάντησε: "Δίχως αμφιβολία, η Μεγαλειότης Σας θα βρεθεί εγκαίρως για τον Εσπερινό στη Σικελία"». Κάπως έτσι τελειώνουν τα ωραία παραμύθια.

Το βιβλίο ωστόσο δεν τελείωσε ακόμη. Ακολουθεί ένα κεφάλαιο για το αν η σφαγή εκείνη είχε οργανωθεί έξω από τη Σικελία ή όχι. H επικρατούσα άποψη, όπως και αυτή του Βολταίρου και του Γίββωνα, ήταν ότι η συνωμοσία που οδήγησε στη σφαγή του Εσπερινού οργανώθηκε από τον ναπολιτάνο εξόριστο Ιωάννη της Πρότσιντα, ο οποίος ενεργούσε για λογαριασμό του Οίκου της Αραγωνίας.
Ο Ράνσιμαν ξέρει κάτι παραπάνω: «Ο μεγάλος έπαινος - αν μια σφαγή αξίζει έπαινο - πρέπει να αποδοθεί στους ίδιους τους Σικελούς (...), η οικονομική όμως στήριξη και ο προσδιορισμός της χρονικής στιγμής ήταν έργο του Αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης».
Δεν ήταν απλώς μια επανάσταση που εξαπλώθηκε, ήταν ένας ευρωπαϊκός πόλεμος.

2φΑ

                                         

Τα παράξενα του κόσμου

-  Δημήτριος Παναγόπουλος, Ιεροκήρυκας♰

Κάποτε ο Θεός έστειλε έναν άγγελο σε έναν ασκητή για να του δείξει, ότι πολλοί δεν θέλουν να σωθούν ή θέλουν να σωθούν με τον δικό τους τρόπο...
Λέει λοιπόν ο άγγελος στον ασκητή:
- Έλα κοντά μου, για να σου δείξω τα παράξενα του κόσμου.

Τον πήρε μαζί του και εκεί που προχωρούσαν, συναντούνε κάποιον που είχε κόψει ξύλα στο δάσος και προσπαθούσε να τα φορτωθεί. Τα έδεσε στην πλάτη του και επιχείρησε να σηκωθεί.
Ήταν όμως βαριά και δεν μπόρεσε να σηκωθεί. Τα άφησε λοιπόν κάτω και πήγε να κόψει και άλλα ξύλα. Τα συνέλεξε και τα έφερε μαζί με τα άλλα και πάλευε να τα σηκώσει.
Μα πώς να τα σηκώσει, αφού δεν μπορούσε να σηκώσει τα πρώτα;

Προχώρησαν λίγο πιο κάτω και συνάντησαν έναν άλλον, που προσπαθούσε να αντλήσει νερό από ένα πηγάδι. Αλλά δεν μπορούσε να βγάλει νερό, γιατί ο κουβάς του ήταν τρύπιος και έτσι ματαιοπονούσε.

Προχώρησαν πιο κάτω και εκεί συνάντησαν μια Εκκλησία, που δεν είχε ψηλή πόρτα και να ένας καβαλάρης, πάνω σε ένα άλογο, θέλησε να μπει μέσα στην Εκκλησία, χωρίς να κατέβει από το άλογο. Και επειδή ήταν χαμηλή η πόρτα της Εκκλησίας, δεν μπόρεσε να μπει.

- Τί θέλεις να με διδάξεις με αυτά; ρώτησε ο ασκητής τον άγγελο.
Και του λέει ο άγγελος:
- Ήθελα να σε διδάξω, ότι αυτός είναι ο κόσμος!

Είδες τον πρώτο άνθρωπο, που αντί να λιγοστέψει τα ξύλα, πρόσθεσε και άλλα;
Αυτοί είναι οι άνθρωποι εκείνοι, που αναγνωρίζουν ότι έχουν αμαρτίες και αντί να τις λιγοστέψουν, προσθέτουν και άλλες και δεν διορθώνονται.

Ο άλλος με τον κουβά, αντιπροσωπεύει τους ανθρώπους εκείνους, που κάνουν καλά έργα, που κάνουν ελεημοσύνες, από κενοδοξία, από συμφέρον και από κλεμμένα. Κάνουν ελεημοσύνες σε γηροκομεία και θέλουν να γραφτεί το όνομα τους στην εφημερίδα, κάνουν μια προσφορά στην Εκκλησία και θέλουν να γραφτεί το όνομά τους. Οι αγαθοεργίες τους είναι χωρίς αντίκρισμα, γιατί δεν γίνονται με ταπείνωση και από τον ιδρώτα τον δικό τους.

Ο τρίτος, ο καβαλάρης, αντιπροσωπεύει τους ανθρώπους εκείνους που είναι εγωιστές και δεν θέλουν να ταπεινωθούν. Είναι εκείνοι, που θεωρούν τον εαυτόν τους άξιο να μπει στην Εκκλησία και ότι η Εκκλησία τους έχει ανάγκη και όχι αυτοί την Εκκλησία.
Θέλουν να γίνουν μέλη της Εκκλησίας με τον δικό τους τρόπο και πιστεύουν στον Θεό, με το δικό τους τρόπο.
Αυτός όμως ο τρόπος ζωής, όπως και οι δύο προηγούμενοι, μόνο κόλαση έχουν...

 
fb – 2fA