Ο κώδικας του Σύμπαντος

 

- ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
[Με αφορμή το έργο του «Rosetta», είχε μιλήσει στο BHmagazino για τα μυστικά της δημιουργικότητας, για τον τρόπο που εργάζεται, για τη σχέση του με την Ελλάδα, καθώς και για τη βαθύτερη ουσία, το νόημα και τη νόηση της μουσικής.]

«Ο άνθρωπος δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά μέρος του Σύμπαντος. Αλλά και μέλος του Σύμπαντος. Κι εδώ θα ήθελα να σας αναφέρω ένα συνήθειο που είχα όταν ήμουν μικρός: όταν συναντούσα για πρώτη φορά ανθρώπους, ανεξαρτήτως ηλικίας, τους έλεγα "Ξέρεις κάτι; Ξέρω τη μελωδία σου",  και όταν τους το έλεγα αυτό, οι περισσότεροι, χωρίς να καταλαβαίνουν, γελώντας μού χάιδευαν τα μαλλιά.
Είναι εντυπωσιακό πως όταν προσεκτικά παρατηρείς και ακούς τη φύση, εκείνη σου τα λέει όλα. Άρα, για να μη μακρηγορώ, αυτό που έχω αποκομίσει είναι πως μουσική και Σύμπαν είναι ταυτόσημα και αν θέλετε, η μουσική είναι ο συμπαντικός κώδικας που διέπει τα πάντα. Με τον όρο μουσική δεν εννοώ ένα μουσικό ρεπερτόριο διαφόρων μουσικών κομματιών, αλλά τις προπατορικές παλμώσεις του Σύμπαντος».

«Οι πληροφορίες που παίρνουμε από το περιβάλλον είναι δύο ειδών, αυτές που είναι απτές μέσω των αισθήσεών μας και αυτές που είναι νοητές. Απτή πληροφορία είναι βλέπω, μυρίζω, αγγίζω κ.τ.λ., ενώ οι νοητές πληροφορίες είναι η έννοια της ελευθερίας, η έννοια του δικαίου κ.τ.λ.
Οι απτές πληροφορίες που πηγάζουν από τις αισθήσεις μας μάς ωθούν να βλέπουμε τον κόσμο σε τρεις διαστάσεις. Με τη νόησή μας, όμως, τον βλέπουμε σε πολλές διαστάσεις. Σήμερα η επιστήμη κάνει λόγο για 11 διαστάσεις και ποιος ξέρει στο μέλλον…».

«Όλα αυτά τα χρόνια, δεν έχω εκφραστεί για αυτό το ζήτημα της Μυθωδίας. Μπορώ να σας πω ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο. Στους "στίχους" της "Μυθωδίας" υπάρχει ποσοστό κωδικοποίησης, άλλες φορές κατά το 1/3 της λέξης και σε άλλα σημεία κατά το 1/2. Αλλά το υποτιθέμενο μυστικό δεν βρισκόταν ποτέ εκεί. Είναι κάπου, που ποτέ κανείς δεν ανέφερε έως σήμερα. Βρίσκεται στο μουσικό μέρος της "Μυθωδίας" και όχι στο λυρικό. Είναι το περισσότερο που μπορώ να πω. Άλλωστε, υπάρχουν και άλλα συμφωνικά έργα που έχω συνθέσει, χωρίς στίχους αυτά, βασισμένα στους κώδικες της Δημιουργίας».

«Στα μέσα της δεκαετίας του '70 είχα αναφέρει ότι "κάθε ανθρώπινη και ζωική και φυτική ύπαρξη ή και αυτή ακόμη η ανόργανη ύλη, εμπεριέχει τη σφραγίδα του κύκλου της Δημιουργίας. Ο ήχος ακολουθεί πάντοτε τη συχνότητα των μεταβολών αυτού του κύκλου ως λειτουργικός κώδικας των συμπαντικών διαστάσεων και ταυτόχρονα ως γεννήτωρ.
Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να αναδιφήσουμε στη μνήμη μας και ας θυμηθούμε. Τότε θα κατορθώσουμε να αποκωδικοποιήσουμε τον κώδικα της Δημιουργίας του Σύμπαντος και κατά συνέπεια τον δικό μας. Τι υπέροχο και θείο κλειδί είναι η μουσική!. Και όσο με ρωτάτε ύστερα από αυτό, τόσο θα σας απαντώ: "Μέτρον, ρυθμός, αρμονία, ίσον μουσική, η οποία μετατρέπει την ακοσμία σε κόσμο, την αταξία σε τάξη και τη δυσαρμονία σε συμφωνία"».

«Αν η μουσική προέρχεται από τα ονομαζόμενα παραδοσιακά φυσικά όργανα ή από σύγχρονες ηλεκτρονικές πηγές, δεν έχει καμία σημασία και καμιά διαφορά. Όλα εξαρτώνται από τον χρήστη. Διότι, από όπου και αν προέρχονται οι παλμικές δονήσεις, τείνουν στο τέλος να είναι όμοιες. Και για να επανέλθω στο προηγούμενο ζήτημα, θα σας φέρω ως παράδειγμα κάτι από τον Ηράκλειτο: Λέει ότι η φωτιά εξατμίζει το νερό, αλλά και το νερό σβήνει τη φωτιά. Ο άνθρωπος, όμως, παρόλο που αποτελείται κυρίως από νερό, έχει πάντα σταθερή θερμοκρασία. Αυτό σημαίνει αρμονία.
Διότι ο ορισμός της αρμονίας, αν και δεν συνηθίζω να χρησιμοποιώ ρητά, κατά τον Φιλόλαο είναι "πολυμιγέων ένωσις και δίχα φρονεόντων συμφρόνησις"».

«Κάποτε η Ελλάδα, αυτός ο τόπος που λέγεται Ελλάδα, ήταν το γίγνεσθαι. Τώρα αυτή η λέξη έχει σβηστεί από την ελληνική μας συνείδηση και τώρα που όλοι ζητούν, δήθεν με τεράστιο ενδιαφέρον, το φάρμακο για να ανατραπεί αυτή η κατάσταση, μόνο μία λύση υπάρχει αντικειμενικά. Ελληνική Παιδεία. Η οποία βάλλεται ηθελημένα αλλά και από άγνοια εδώ και 1.700 χρόνια λυσσωδώς.
Η Παιδεία, που αποτελεί τον κορμό της μόρφωσης σε σχεδόν όλον τον κόσμο, δεν διδάσκεται στην Ελλάδα. Νομίζω ότι η καταστροφή της χώρας μπορεί να έχει παγκόσμιες συνέπειες».

«Δεν ξέρω όμως, πότε η Ελλάδα θα γίνει το γίγνεσθαι που πάντα ήταν. Που ο Έλληνας δημιουργούσε και έβγαινε και έξω από τη χώρα. Δεν ξέρω πότε θα γίνει αυτό. Τα πνευματικά αγαθά που κατέθεσε η Ελλάδα στην ανθρωπότητα δεν έχουν ξεπεραστεί. Γιατί ο Έλληνας έθετε ως μέτρο τη φύση. Δεν έκανε τον σπουδαίο. Έτσι ανακάλυψε τις αναλλοίωτες αντικειμενικές αλήθειες».

«…υπάρχει μια αντιστοιχία σήμερα, θα έλεγε κανείς ότι τα σημερινά ερείπια του αρχαίου κάλλους αντιστοιχούν στην πνευματική ερείπωση της σύγχρονης Ελλάδας».

«Είτε το θέλουμε είτε όχι, όλοι είμαστε συνάθροιση δισεκατομμυρίων ετών μνήμης.
Τέτοιες βουτιές αξίζει τον κόπο να τις κάνουμε.
Το Σύμπαν είναι απλό, αλλά ατελείωτο».

fb - 2φΑ

                                           

Η δύναμη του λόγου

 

Ήταν κάποτε ένας σαμουράι, τρομερός μαχητής, μα χαρακτήρας εγωκεντρικός και αλαζόνας. Νόμιζε πως ήταν κάποιος όταν σκότωνε, κι έτσι έψαχνε διαρκώς ευκαιρίες να προκαλέσει, ακόμη και για ασήμαντη αφορμή. Με τον τρόπο αυτό ο σαμουράι συντηρούσε την ιδέα που είχε για τον εαυτό του και τον άτεγκτο χαρακτήρα του.

Κάποτε πήγε σ’ ένα χωριό και είδε  κόσμο να συρρέει σε ένα μέρος. Ο σαμουράι έκοψε τον δρόμο ενός από αυτούς τους ανθρώπους και τον ρώτησε κοφτά:
“Που πηγαίνετε όλοι τόσο βιαστικά;”
“Ευγενικέ πολεμιστή”, αποκρίθηκε ο άνδρας, που μάλλον είχε ήδη αρχίσει να τρέμει για τη ζωή του, “πηγαίνουμε να ακούσουμε τον δάσκαλο Ουέι”.

“Και ποιος είναι αυτός ο Ουέι;”.
“Μα, είναι δυνατόν να μην γνωρίζεις τον δάσκαλο Ουέι, που είναι γνωστός σε όλη την περιοχή κι ακόμα πιο πέρα;”
Ο σαμουράι ένιωσε άσχημα και πρόσεξε το σεβασμό με τον οποίο μιλούσε ο χωρικός για ένα δάσκαλο και όχι για ένα σαμουράι σαν αυτόν. Αποφάσισε λοιπόν να δείξει σε όλους, πως η δική του φήμη θα ξεπερνούσε εκείνη του Ουέι κι έτσι ακολούθησε το πλήθος στον χώρο που δίδασκε ο δάσκαλος Ουέι.

Ο Ουέι ήταν ηλικιωμένος και κοντός κι αυτό προκάλεσε την περιφρόνηση και τη συγκρατημένη οργή του σαμουράι.
Ο Ουέι άρχισε να μιλά.
“Στη ζωή ο άνθρωπος μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε μια πληθώρα πανίσχυρων όπλων, αλλά για μένα το πιο ισχυρό απ’ όλα είναι η λέξη”.

Μόλις το άκουσε ο σαμουράι, δεν κρατήθηκε και φώναξε:
“Μόνο ένας γέρος σαν εσένα θα μπορούσε να κάνει μια τέτοια δήλωση”, είπε και τράβηξε το σπαθί του, την κατάνα, από το ζωνάρι του. Ύστερα, κραδαίνοντας την, συνέχισε:
“Αυτό, είναι ένα πανίσχυρο όπλο και όχι τα λόγια σου”.

Τότε ο Ουέι, κοιτάζοντάς τον κατάματα, απάντησε:
“Είναι φυσικό κάποιος σαν εσένα να μιλά έτσι, είναι προφανές πως δεν είσαι παρά ένας φαφλατάς χωριάτης, ένας ακαλλιέργητος αγροίκος, ένας αμόρφωτος και δειλός παλιάνθρωπος”.
Στο άκουσμα των λόγων αυτών, ο σαμουράι κοκκίνισε ολόκληρος και με σώμα άκαμπτο και μυαλό θολωμένο κινήθηκε καταπάνω του.
“Αποχαιρέτα τη ζωή γέρο, ήρθε το τέλος σου”.

Τότε εντελώς απρόσμενα, ο Ουέι άρχισε να ζητά συγνώμη.
“Συγχώρα με, μεγάλε άρχοντά μου, λυπήσου με, δεν είμαι παρά ένα ταλαίπωρος άμυαλος φουκαράς και η γλώσσα μου καμιά φορά δεν ξέρει τι λέει. Μπορεί η γενναία καρδιά του πολεμιστή που κουβαλάς στο στήθος σου, να συγχωρήσει εμένα τον ανόητο γέρο, που πάνω στην τρέλα μου σε πρόσβαλα;”
Ο σαμουράι κοκάλωσε από την ταπεινή στάση του γέροντα και ύστερα αποφάσισε να δείξει τη μεγαλοψυχία του μπροστά στον κόσμο:
“Εντάξει δάσκαλε Ουέι, δέχομαι τη συγνώμη σου”.

Τότε ο Ουέι τον κοίταξε πάλι στα μάτια και του είπε:
“Φίλε μου, πες μου τώρα: είναι ή δεν είναι πανίσχυρα τα λόγια ενός ανθρώπου; Πρώτα σε έκαναν να θέλεις να με σκοτώσεις, κι αμέσως μετά να με συγχωρέσεις!
Η κατάνα σου μπορεί μόνο να σκοτώνει στα τυφλά…”

fb – 2fA

                                        

Ένα λουλούδι που ανοίγει

 

Κάλλιστος Ware

Στην Ελλάδα, η πρώτη μέρα της Σαρακοστής -η «Καθαρά Δευτέ­ρα» όπως ονομάζεται - είναι η πρώτη γιορτή για το έτος στην ύπαιθρο. Οι οικογένειες βγαίνουν στην εξοχή, ανεβαίνουν σε λόφους και πετούν χαρταετούς. Η Ορθόδοξη Εκκλησία μάς ενθαρρύνει να συνδέσουμε τη Σαρακοστή με τον φρέσκο αέρα, με τον άνεμο που πνέει στους λόφους, με τον ερχομό της άνοιξης. Η Σαρακοστή είναι η εποχή πετάγματος των αετών – μια περίοδος περιπέτειας, εξερεύνησης, φρέσκων πρωτοβουλιών, νέας ελπίδας.

Από την άποψη αυτή είναι σίγουρο ότι δεν αποτελεί σύμπτωση το γεγονός, ότι η περίοδος της Σαρακοστής δεν τοποθετείται στο φθινόπωρο, την περίοδο που πέφτουν τα φύλλα και οι μέρες γίνονται μικρότερες, ούτε στα μέσα του χειμώνα, όταν τα δένδρα είναι γυμνά και τα νερά παγωμένα, αλλά την άνοιξη, όταν σπάζει ο πάγος και η ζωή εμφανίζεται ξανά παντού.

Στην πραγματικότητα, η αρχική έννοια της αγγλικής λέξης «Lent» (Μεγάλη Τεσσαρακοστή) ήταν ακριβώς «άνοιξη», όπως μπορούμε να το διαπιστώσουμε από τις λέξεις του μεσαιωνικού ποιήματος:
Lenten is come with love to towne,
With blosmen and with briddes rowne.
(Η άνοιξη έρχεται με αγάπη στον κόσμο,
με άνθη και κελαδήματα πουλιών.)

Μπορεί να φαίνεται παράξενο που θεωρούμε τη Σαρακοστή ως εποχή που ερωτεύεται κανείς, αλλά ίσως κι αυτό να είναι τμήμα του νοήματός της. Η σύνδεση ανάμεσα στη Σαρακοστή και στην άνοιξη είναι επίσης φανερή και στα Ορθόδοξα λειτουργικά κείμενα:
Η άνοιξη της νηστείας ανέτειλε,
Το άνθος της μετανοίας άρχισε να ανοίγει.

Στη δυτική Εκκλησία η νηστεία αρχίζει με την «Τετάρτη των τεφρών». Οι στάχτες που χύνονται στα κεφάλια μας και σημαδεύουν τα μέτωπά μας, με όλα όσα αυτή η πράξη υποδηλώνει -μια αίσθηση θνητότητας και μετάνοιας- σίγουρα συνιστά ένα ουσιώδες τμήμα του όλου νοήματος της Σαρακοστής.
Η Μετάνοια όμως, η αλλαγή του νου, δεν είναι μόνο στάχτες, αλλά και ένα λουλούδι που ανοίγει.

πΖ – 2φΑ

Διανοητική μετριοφροσύνη

 

Σερ Στήβεν Ράνσιμαν
[Από παλαιότερη συνέντευξη του συγγραφέα της «Ιστορίας των Σταυροφοριών»]

- Πώς βλέπετε την Ορθοδοξία;

Έχω μεγάλο σεβασμό για τα χριστιανικά δόγματα, και κυρίως για την Ορθοδοξία, διότι μόνον η Ορθοδοξία αναγνωρίζει πως η θρησκεία είναι μυστήριο. Οι ρωμαιοκαθολικοί κι οι προτεστάντες θέλουν να τα εξηγήσουν όλα. Είναι άσκοπο να πιστεύεις σε μία θρησκεία, θεωρώντας ότι αυτή η θρησκεία θα σε βοηθήσει να τα καταλάβεις όλα. Ο σκοπός της θρησκείας είναι ακριβώς για να μας βοηθάει να κατανοήσουμε το γεγονός ότι δεν μπορούμε να τα εξηγήσουμε όλα.
Νομίζω πως η Ορθοδοξία συντηρεί αυτό το πολύτιμο αίσθημα του μυστηρίου.

- Μα, χρειαζόμαστε το μυστήριο;

Το χρειαζόμαστε, χρειαζόμαστε αυτήν τη γνώση που λέει πως στο σύμπαν υπάρχουν πολύ περισσότερα από αυτά που μπορούμε να κατανοήσουμε. Χρειαζόμαστε την διανοητική μετριοφροσύνη, κι αυτή απουσιάζει, ειδικά μεταξύ των Δυτικών Εκκλησιαστικών ανδρών.

- Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι αρκετοί άγιοι άσκησαν πολιτική;

Όλοι όσοι επηρεάζουν άλλους ανθρώπους ασκούν πολιτική, και είναι πολιτικοί. Πολιτική σημαίνει να προσπαθείς να οργανώσεις την Πόλιν με ένα νέο τρόπο σκέψης. Οι άγιοι είναι πολιτικοί.
Ποτέ δεν πίστεψα ότι μπορείς να διαχωρίσεις την πίστη προς τους Αγίους από τη διανόηση.
Επιστρέφω σε όσα είπα για τις εκκλησίες.
Από τη στιγμή που προσπαθείς να εξηγήσεις τα πάντα, καταστρέφεις ουσιαστικά αυτό που θα έπρεπε να αποτελεί την ανθρώπινη διαίσθηση, αυτή που συνδέει τη διανόηση με τους αγίους και την αίσθηση του Θεού.

- Πώς βλέπετε τις άλλες εκκλησίες;

Η ρωμαιοκαθολική εκκλησία ήταν πάντα και πολιτικό ίδρυμα, εκτός από θρησκευτικό, και πάντα ενδιαφερόταν για τον νόμο. Πρέπει να θυμόμαστε πως, όταν η ρωμαϊκή αυτοκρατορία κατέρρευσε στη Δύση και ήρθαν τα βαρβαρικά βασίλεια, οι Ρωμαίοι άρχοντες χάθηκαν, αλλά οι εκκλησιαστικοί άνδρες παρέμειναν κι ήταν κι οι μόνοι με ρωμαϊκή μόρφωση. Οπότε, αυτοί χρησιμοποιήθηκαν από τους βάρβαρους βασιλείς για να εφαρμόσουν τον νόμο.

Έτσι, η Δυτική Εκκλησία «ανακατεύτηκε» με τον νόμο. Τον βλέπεις τον νόμο στη ρωμαιοκαθολική Εκκλησία: θέλει να είναι όλα νομικά κατοχυρωμένα. Στο Βυζάντιο -και είναι ενδιαφέρον πώς μετά την τουρκική κατάκτηση τα υποστρώματα παραμένουν- η Εκκλησία ενδιαφέρεται μόνον για τον Κανόνα, τον νόμο των γραφών. Δεν έχει την επιθυμία να καθορίσει τα πάντα. Στις δυτικές Εκκλησίες που αποσχίστηκαν από τη ρωμαιοκαθολική, η ανάγκη του νόμου, του απόλυτου καθορισμού, έχει κληρονομηθεί.

Έχει πολύ ενδιαφέρον να μελετήσει κανείς -και μελετώ εδώ και καιρό- τον διάλογο ανάμεσα στην Αγγλικανική Εκκλησία του 17ου αιώνα και την Ορθόδοξη. Οι Αγγλικανοί ήταν ιδιαίτερα ανάστατοι διότι δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι πίστευαν οι Ορθόδοξοι σχετικά με την μεταβολή του οίνου και του άρτου σε αίμα και σώμα. Οι Ορθόδοξοι έλεγαν «είναι μυστήριο, που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε. Πιστεύουμε ότι γίνεται, αλλά το πώς δεν το γνωρίζουμε».
Οι Αγγλικανοί -όπως κι οι ρωμαιοκαθολικοί- ήθελαν μια καθαρή εξήγηση. Αυτή είναι η τυπική διαφορά των Εκκλησιών και γι' αυτό ακριβώς αγαπώ τους Ορθοδόξους.

lifo
db – [2fA]

 

                                                                                           

Προσωπική κρίση

 

Η ΣΤΙΓΜΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΚΑΙ Ο …ΑΛΛΟΣ
π. Φιλόθεος Φάρος

Την ώρα αυτή που περνάμε μια κρίση και που μπορεί να μην είμαστε καθόλου αξιαγάπητοι και να μην αγαπάμε ούτε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας, ο άλλος συνεχίζει να μας αγα­πάει και η αγάπη του μας κάνει να αισθανθούμε και πάλι αξιαγάπητοι, κυρίως επειδή μέσα απ’ την αγάπη του φθά­νει σε μας και η αγάπη του Θεού.

Η ύψιστη απόδειξη της αγάπης του Θεού και των συναν­θρώπων μας είναι το ότι μας αποδέχονται παρά τις ατέλειες και τα λάθη μας, δηλαδή το ότι μας συγχωρούν.

Γι’ αυτό, όταν εμείς βρισκόμαστε σε κατάσταση παρα­λύσεως, λειτουργεί πραγματικά σαν άλλος στη ζωή μας, εκείνος που απλώς μας συμπαραστέκεται, χωρίς να μας επιπλήττει, χωρίς να μας κάνει κηρύγματα, χωρίς να μας δίνει συμβουλές και χωρίς να μας ζητάει υποσχέσεις,

… Επισκέφθηκαν μερικοί από τους γέροντες τον αββά Ποιμένα και του είπαν:
Νομίζεις σωστό, εάν ιδούμε τους αδελφούς να νυστάζουν στη σύναξη, να τους κεντίσουμε, ώστε να γρηγορούν στην αγρυπνία;
Αυτός δε τους λέγει: Εγώ, πάντως, εάν ιδώ τον αδελφόν να νυστάζει, τοποθετώ την κεφαλή του στα γόνατα μου και τον αναπαύω…
(Από το Γεροντικό).

ΑΡΧΑΓΓΕΛΩΝ ΤΟΠΟΣ
2φΑ

Eἰς ἑαυτόν δέ ἐλθών, εἶπε·

 

Η Παραβολή του Ασώτου

"Εἶναι ἡ Παραβολὴ τοῦ ᾿Ασώτου ἡ ἀνωτέρα τῶν Παραβολῶν, ἡ ἐγκλείουσα τὸ ὑψηλότερον τῆς Θεότητος γνώρισμα, τὴν τελειοτέραν ἰδιότητα αὐτῆς, ἡ  περιλαμβάνουσα τὰ οἰκτίρμονα σπλάγχνα τοῦ Ὄντος, τὸ Εὔσπλαγχνον μεγαλεῖον τῆς ᾿Απειρότητος."

Ο Πατέρας στην Παραβολή του Ασώτου, είναι συγχρόνως η εικόνα του Θεού που σέβεται την ελευθερία του ανθρώπου, ακόμα και όταν αυτή η ελευθερία τον οδηγεί στην πτώση. Ο Πατέρας δεν εμποδίζει τον νεότερο γιο να πάρει την περιουσία του και να φύγει. Αυτή η "ανοχή" του Θεού είναι η έκφραση της απόλυτης αγάπης Του, που σέβεται την ανθρώπινη βούληση, ακόμα και όταν αυτή Τον πληγώνει.

Ο νεότερος γιος χρησιμοποιεί την ελευθερία του για να απομακρυνθεί από τον Πατέρα, αλλά τελικά ανακαλύπτει ότι η πραγματική ελευθερία βρίσκεται στην επιστροφή και στην αγάπη. Η ελευθερία δεν είναι η δυνατότητα να κάνουμε ό,τι θέλουμε, αλλά η δυνατότητα να αγαπάμε, όπως ο Θεός μας αγαπά. Η αγάπη του Πατέρα δεν περιορίζει την ελευθερία του γιου, αλλά την εκπληρώνει.

Όταν ο γιος, βρίσκεται στα χαμηλότερα σημεία της ζωής του, "έρχεται εις εαυτόν" (Λουκάς 15:17). Αυτή η στιγμή της αυτογνωσίας είναι η αρχή της πνευματικής του ανάστασης. Στην ορθόδοξη θεολογία, η αυτογνωσία είναι το πρώτο βήμα προς τη θεογνωσία. Όπως λέει και ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος: "Η γνώση του εαυτού μας, μας οδηγεί στη γνώση του Θεού."

Ο γιος, με την επιλογή του, ζει την πλήρη εμπειρία της απόστασης από τον Πατέρα. Χάνει τα πάντα, την περιουσία, την αξιοπρέπεια, ακόμα και την ταυτότητά του. Βιώνει την πείνα και την ταπείνωση. Αυτή η "κάθοδος" είναι απαραίτητη για να κατανοήσει την αληθινή του κατάσταση. Είναι ένα αναγκαίο στάδιο στην πνευματική του πορεία. Η κένωση (εκκένωση) είναι μια βαθιά πνευματική αρχή. Ο άνθρωπος πρέπει να αδειάσει τον εαυτό του από τις ψευδαισθήσεις, τις εγωιστικές επιθυμίες και τις ψεύτικες ασφάλειές του, για να μπορέσει να γεμίσει με την αληθινή ζωή που προέρχεται από τον Θεό.

Η "πτώση" δεν είναι μια τελεσίδικη αποτυχία, αλλά μέρος της θείας οικονομίας, που μεταστρέφει την ταπείνωση της μετάνοιας, σε θεοποίηση (θέωση) του ανθρώπου, με την επιστροφή του στην αρχική του δόξα.
Η μεταμέλεια (μετάνοια), δεν είναι απλώς μια ηθική επιλογή, αλλά μια επίκληση στη θεία χάρη που ενεργεί μέσα στην ψυχή, φέρνοντάς την πίσω στο σπίτι της. Η φράση "Ανέστη και ήλθε προς τον πατέρα αυτού" (Λουκάς 15:20), είναι η κεντρική στιγμή της παραβολής. Δεν είναι μια στροφή προς την αρετή, αλλά μια πλήρης πνευματική ανάσταση.

Όταν ο γιος επιστρέφει, ο Πατέρας δεν τον ρωτάει για τις πράξεις του, δεν τον κατηγορεί, δεν του ζητάει εξηγήσεις. Αντίθετα, τον αγκαλιάζει, τον φιλάει και του προσφέρει τα πάντα: τον χιτώνα, το δαχτυλίδι, τα υποδήματα, οργανώνει μια γιορτή με μουσική και χορό. Αυτή η εικόνα της οργανωμένης γιορτής, είναι μια συμβολική αναφορά στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας.
Η ορθόδοξη λειτουργία στην Εκκλησία μας, είναι ο χορός της επιστροφής, όπου ο άνθρωπος συναντά τον Θεό και γιορτάζει μαζί Του την επιστροφή στην αρχική του δόξα. Ο χορός δεν είναι απλώς μια εξωτερική πράξη, αλλά μια εσωτερική εμπειρία της χαράς και της ελευθερίας που προέρχεται από την πληρότητα της ταπείνωσης.

Αυτή είναι μια εικόνα της Θείας Ευχαριστίας. Η Ευχαριστία είναι η μεγάλη γιορτή της επιστροφής του ανθρώπου στον Θεό. Ο Πατέρας συγχωρεί, αλλά και γιορτάζει μαζί με όλες τις ουράνιες δυνάμεις, την επιστροφή του γιου του (του κάθε ανθρώπου), γιατί η συγχώρεση δεν είναι μια στατική πράξη, αλλά μια δυναμική παρουσία της αγάπης του Θεού.

Όταν ο Πατέρας βάζει το δαχτυλίδι στο χέρι του γιου του, αυτή η πράξη είναι η αποκατάσταση της ταυτότητας του γιου. Το δαχτυλίδι είναι σύμβολο της εξουσίας και της υιοθεσίας. Ο γιος, που είχε χάσει την ταυτότητά του ως μέλος της οικογένειας, την ανακτά μέσα από την αγάπη του Πατέρα.
Η ταυτότητά μας ως παιδιά του Θεού δεν εξαρτάται από τις πράξεις μας, αλλά από την αγάπη Του που μας δέχεται πίσω στην εκούσια επιστροφή μας, ανεξάρτητα από το τι έχουμε κάνει. Που μας ντύνει επίσης με τον λευκό χιτώνα της ευπρόσωπης παρουσίας μας στη Βασιλεία Του, με τα υποδήματα της ορθής συμπόρευσης στην αγαθότητα Του.

Ο Πατέρας μας, μας περιμένει πάντα, έτοιμος να μας αγκαλιάσει και να γιορτάσει την επιστροφή μας.

ds - 2fA

Προσεύχεσαι;

 

"Ως οι λοιποί των ανθρώπων"

Η ζωή μας είναι ένα ταξίδι, που η ασφάλεια του απαιτεί την σύνδεση της φιλοσοφικής αναζήτησης με τη θεολογική βεβαιότητα και της ποιητικής έκφρασης με την ψυχολογική ενδοσκόπηση.
Στην ορθόδοξη παράδοση, ο άνθρωπος καλείται να συνεργαστεί με τον Θεό στη διαρκή ανανέωση της δημιουργίας. Η έννοια της «θεώσεως» μας θυμίζει ότι ο σκοπός της ανθρώπινης ζωής είναι η ένωση με τον Θεό, όχι μέσω της απλής γνώσης, αλλά μέσω της εμπειρίας και της αγάπης.
Αυτή η θεολογική βάση μας προσφέρει μια βαθιά αίσθηση νοήματος και κατεύθυνσης, ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής μας.

Η προσευχή αποτελεί την άμεση επικοινωνία με τον Θεό της Αγάπης, που για να επιτευχθεί πρέπει να κατέβουμε (!) στο επίπεδο ταπείνωσης Του ιδίου, στην συντριβή της παράστασης μας. Τότε μια οικεία φωνή θα μας θυμίζει, ότι δεν είμαστε μόνοι και ότι υπάρχει πάντα μια πηγή φωτός, ακόμα και στη σκοτεινότερη ώρα.

Στην παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου (κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, 18:9-14), ο Ιησούς μας δείχνει δύο αντιθέτους χαρακτήρες: τον Φαρισαίο, που αντιπροσωπεύει την αυτάρεσκη ευλάβεια, και τον Τελώνη, που συμβολίζει την ταπεινή αναγνώριση της αμαρτωλότητάς του.
Ο Φαρισαίος στέκεται στο ναό και ευχαριστεί τον Θεό που δεν είναι «ως οι λοιποί των ανθρώπων» – άρπαγες, άδικοι, μοιχοί – και επιδεικνύει τις πράξεις του, όπως τη νηστεία και την φιλανθρωπία του. Αντίθετα, ο Τελώνης μένει μακριά, δεν τολμά ούτε να σηκώσει τα μάτια του στον ουρανό, και χτυπά το στήθος του, λέγοντας: «Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ».

Η ουσία της προσευχής και της πνευματικής ζωής δεν βρίσκεται στην εξωτερική ευλάβεια ή στις θρησκευτικές πράξεις, αλλά στην ταπείνωση και στην ειλικρινή μετάνοια. Ο Φαρισαίος, παρόλο που εκτελεί θρησκευτικά καθήκοντα, πέφτει θύμα της πνευματικής υπερηφάνειας, η οποία τον κάνει να κλείνει την καρδιά του στη χάρη του Θεού. Ο Τελώνης, από την άλλη πλευρά, αναγνωρίζει την αδυναμία του και ανοίγει την καρδιά του στο έλεος του Θεού.

Αυτή η παραβολή μας διδάσκει ότι η σωτηρία δεν έρχεται μέσω των δικών μας «καλών έργων» ή της αυτοδικαίωσης, αλλά μέσω της ταπεινής αναγνώρισης ότι χρειαζόμαστε τον Θεό. Είναι ένα κάλεσμα να αποφεύγουμε την πνευματική υπερηφάνεια και να ζούμε με συνείδηση της ανθρώπινης μας αδυναμίας. Η Ορθόδοξη πνευματικότητα μας καλεί να ακολουθούμε το παράδειγμα του Τελώνη, ζητώντας συνεχώς το έλεος του Θεού και προσφέροντας μια καρδιά γεμάτη ταπείνωση και αγάπη.

ds – 2fA

Η χαρά της συνάντησης!

 

π. Αλέξανδρος Σμέμαν

Υπάρχει στον κόσμο κάτι πιο χαρούμενο από μια συνάντηση, μια «υπαπαντή» με κάποιον που αγαπάς;
Είναι αλήθεια πως το να ζεις σημαίνει να περιμένεις, να αποβλέπεις σε μια συνάντηση.

Δεν είναι η πολύχρονη ζωή του Συμεών σύμβολο της προσδοκίας, αυτός ο «πρεσβύτης» που περνά ολόκληρη τη ζωή του περιμένοντας το φως που φωτίζει τους πάντες και τη χαρά που πληρώνει τα πάντα;
Πόσο δε άρρητα όμορφο είναι το ότι το πολυαναμενόμενο φως και η χαρά έρχεται στον πρεσβύτη Συμεών με ένα παιδί!

Φανταστείτε τα τρεμάμενα χέρια του γέροντα Συμεών, καθώς παίρνει στην αγκαλιά του το σαρανταήμερο βρέφος τόσο τρυφερά και προσεκτικά, ατενίζοντας το και πλημμυρίζοντας από δοξολογία: «νυν απολύεις τον δούλον σου, Δέσποτα, κατά το ρήμα σου εν ειρήνη∙ ότι είδον οι οφθαλμοί μου το σωτήριόν σου».

Δεν είναι καιρός να αναρωτηθούμε τι περιμένουμε; 
Μεταμορφώνεται βαθμιαία η ζωή μας σε μια αναμονή, καθώς περιμένουμε να συναντηθούμε με τα ουσιώδη;
Αυτά είναι τα ερωτήματα που θέτει η Υπαπαντή.

2fA

"Έρχου και ίδε!"

 

+Αλβανίας Αναστάσιος

Έρχου και ίδε! Έρχου και άκουσε με προσοχή, χωρίς προκατάληψη, την προσωπική πείρα μυριάδων ψυχών, που βρήκαν τη λύτρωση κοντά στο Χριστό.
Δοκίμασε να Τον προσεγγίσεις· όχι ψυχρά, με το κρύο μυαλό, αλλά με όλη την ύπαρξή σου.

Αν σταθείς από μακριά, σαν παρατηρητής, δεν πρόκειται ποτέ να απολαύσεις και να γευθείς τη νέα ζωή, που μεταδίδει ο Κύριος.
Μπορεί ποτέ κανείς να χαρεί τη γλυκύτητα που έχει το μέλι παρατηρώντας το χρώμα του σε μια ωραία διαφήμιση ή έστω θωπεύοντας ένα δοχείο με μέλι;

Μη στέκεις λοιπόν μακριά, αγγίζοντας διστακτικά με τη σκέψη σου τις χριστιανικές αλήθειες.
Ο Χριστιανισμός δεν είναι μια διδασκαλία περί ζωής. Είναι ζωή. Εν Χριστώ ζωή.

Λυτρωμένη, γεμάτη θεία γεύση και φως. Μέσα στο «έρχου και ίδε», δεν υπάρχει μόνο μια κλήση για όσους δεν γνωρίζουν καθόλου τον Ιησού. Υπάρχει επίσης μια υπόμνηση· και για όλους εμάς, που δεν τον γνωρίσαμε καλά· και ίσως διατηρούμε στην ψυχή μας δισταγμούς και επιφυλάξεις.
Δεν φθάνει, ότι ακούσαμε κηρύγματα και διαβάσαμε χριστιανικά έντυπα.

Κάθε μέρα πρέπει να πλησιάζουμε τον Χριστό, με περισσότερο πόθο, διάθεση μαθητείας, με ειλικρίνεια και άδολη καρδιά. Και τότε, από την προσωπική μας πια εμπειρία, θα αναδύεται πασίχαρη η κραυγή του Ναθαναήλ: «Ραββί, σύ εί ο Υιός του Θεού»· ο Λυτρωτής· η ζωή μου!

exapsalmos - 2φΑ

Αιωνία η μνήμη

 

Αναστάσιος Γιαννουλάτος, Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας

2φΑ

Ως μουσουλμάνος πιστός..

 

-  Renaldo Salianji
«Αναστάσιος Γιαννουλάτος και η ντροπιαστική σιωπή των ανατολίτικων αντιλήψεων των Αλβανών!»
[Άρθρο Αλβανού διανοούμενου]

Εδώ και μέρες, ο Αρχιεπίσκοπος της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Αλβανίας παλεύει για τη ζωή του. Ο Αναστάσιος είναι μία από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες που είχε την τύχη να γνωρίσει η Αλβανία. Η παρουσία του στην Αλβανία, στη στιγμή που η ύπαρξη της αλβανικής Εκκλησίας ήταν πιο κρίσιμη από ποτέ, αποτελεί άλλη μία απόδειξη ότι ο Θεός αγαπά πραγματικά την Αλβανία.

Ένας διανοούμενος παγκόσμιου βεληνεκούς, ερευνητής, διδάκτωρ επιστημών σε διάφορους τομείς και "Doctor Honoris Causa" σε περισσότερα από 50 Πανεπιστήμια και Ινστιτούτα ανά τον κόσμο. Ιεραπόστολος και θεολόγος par excellence!
Γνώστης 11 γλωσσών, μεταξύ των οποίων και της αλβανικής!

Συγγραφέας 24 βιβλίων (μελέτες για τις αφρικανικές θρησκείες, δοκίμια στη θεολογία και στην ιστορία της ιεραποστολής, κηρύγματα κ.λπ.), όπου περιλαμβάνεται και το έργο: "Ισλάμ, μια γενική θεώρηση" (16 εκδόσεις).
Έχει τιμηθεί με 27 μετάλλια και βραβεία από πολλές Ορθόδοξες Εκκλησίες και διάφορες χώρες.

Ο Αναστάσιος είναι ο άνθρωπος που ανέστησε την Αλβανική Εκκλησία από τον τάφο και επανέφερε την Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας από την ανυπαρξία στην οποία είχε οδηγηθεί χωρίς επιστροφή, κατά τα σκοτεινά χρόνια του Κομμουνισμού.

Και με όλο αυτό το προφίλ, αυτός, ως ιεραπόστολος του Θεού, έζησε μια σεμνή ζωή, όχι μόνο χωρίς να αναγνωριστεί, αλλά και με αντίδραση από μια ανατολίτικη νοοτροπία, μόνο και μόνο επειδή γεννήθηκε Έλληνας.

Αυτές τις μέρες, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος παλεύει για τη ζωή του, σε ηλικία 95 ετών. Διασωληνωμένος, με λίγες ελπίδες να τα καταφέρει.

Μικροί και μεγάλοι, πολιτικοί και διανοούμενοι, κυβερνητικοί και αντιπολιτευόμενοι Έλληνες και όχι μόνο, ηγέτες εκκλησιών και θρησκευτικές προσωπικότητες, έσπευσαν να τον επισκεφθούν στο νοσοκομείο.
Αλλά, προς ντροπή τους, οι Αλβανοί σιώπησαν!

Κανένας Αλβανός πολιτικός, έστω και από ανθρωπισμό, δεν έγραψε μια γραμμή για αυτόν, αποδεικνύοντας τη μυωπία τους. Αμφιβάλλω αν οι πολιτικοί μας θα ήταν τόσο "Αλβανοί" αν δεν ήταν εκλογική χρονιά σε μια χώρα με μουσουλμανική πλειοψηφία και πατριώτες που πνίγονται σε μια κουταλιά νερό!

Αυτές τις μέρες, έπεσε και η μάσκα της θρησκευτικής αρμονίας που διαφημίζουμε και για την οποία καυχιόμαστε, αφού καμία άλλη θρησκευτική κοινότητα δεν έστειλε ένα μήνυμα για γρήγορη ανάρρωση του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου.
Η Αλβανία, στην οποία αφιέρωσε τη ζωή του, δεν του αφιέρωσε ούτε μία προσευχή, ενώ παλεύει για τη ζωή του!

Το έργο του Αναστασίου αυτά τα χρόνια, από την ενθρόνισή του μέχρι και σήμερα, είναι απόλυτα μια ιστορία επιτυχίας. Η αφοσίωσή του ανέστησε την Εκκλησία από τη λήθη και της έδωσε τη λάμψη που ποτέ δεν είχε.
Η δέσμευση του Αναστασίου κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο είναι ένα από τα πράγματα για τα οποία αυτός ο άνθρωπος πρέπει να τιμάται και να σέβεται.

Αλλά, συνηθισμένοι στη βιτρίνα, στην εμφάνιση, στην καυχησιολογία και στην άγνοια, εμείς ως λαός δεν εκτιμούμε τη σεμνότητα και την ταπεινότητα. Ο Αναστάσιος έζησε ως σεμνός άνθρωπος, δεν φώναξε ποτέ για όσα έκανε, δεν συμμετείχε ποτέ σε διαμάχες και δεν προκάλεσε ποτέ διχασμό ούτε με λόγια ούτε με πράξεις. Γι’ αυτό και δεν αναγνωρίστηκε ποτέ από τους Αλβανούς σε όλη του τη διάσταση και δεν εκτιμήθηκε στο βαθμό που του άξιζε.

Ως μουσουλμάνος πιστός, γνωρίζω ότι οι άνθρωποι της θρησκείας πιστεύουν στην αρχή ότι αυτή η ζωή είναι προσωρινή και ότι μια μέρα όλοι θα φύγουμε για να ζήσουμε μια άλλη ζωή, αυτή την αιώνια και ατελείωτη.
Και ο Αναστάσιος είναι θνητός και κάποια μέρα, αργά ή γρήγορα, θα φύγει από αυτή τη ζωή. Όμως το έργο του θα παραμείνει εδώ, ίσως για να εκτιμηθεί από καλύτερους Αλβανούς που θα έρθουν στο μέλλον!

Ο Θεός να είναι κοντά του αυτές τις δύσκολες μέρες και ας κάνει το καλύτερο για αυτόν!

db – 2fA

-2025- !!

 

ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΕΛΠΙΔΑΣ

      

CANTUS ANGELICUS

2φΑ