Φώτης Κόντογλου - Η
αγιασμένη επανάσταση
Η Ελληνική Επανάσταση είναι η πιο πνευματική επανάσταση που έγινε στο κόσμο.
Είναι αγιασμένη.
Η επανάσταση γίνεται τις περισσότερες φορές από κάποιες
υλικές αιτίες, που είναι η σκλαβιά, η στέρηση, η κακοπέραση, τα βασανιστήρια, η
περιφρόνηση.
Η λευτεριά είναι η θεότητα που λατρεύει ο επαναστάτης, και γι’ αυτή χύνει το
αίμα του.
Μα τη λευτεριά, πολλές φορές, σαν την αποχτήσει ο
επαναστάτης, δεν τη μεταχειρίζεται για πνευματικούς σκοπούς, αλλά για να χαρεί
την υλική ζωή μονάχα.
Κοντά στην υλική ζωή έρχεται κ’ η πνευματική, μα τις
περισσότερες φορές για πνευματική ζωή θεωρούνε οι άνθρωποι κάποιες απολαύσεις
που είναι κι αυτές υλικές, κι ας φαίνονται σαν πνευματικές.
Ένας επαναστάτης της γαλλικής επανάστασης, να πούμε,
θεωρούσε για πνευματικά κάποια πράγματα που, στ’ αλήθεια, δεν ήτανε πνευματικά.
Αυτός ήθελε ν’ αποχτήσει τη λευτεριά, για να κάνει αυτά που νόμιζε πως είναι
σωστά και δίκαια για τη ζωή των ανθρώπων σε τούτο τον κόσμο μοναχά, δηλαδή για
την υλική ζωή τους, μη πιστεύοντας πως υπάρχει τίποτ’ άλλο για να το επιδιώξει
ο άνθρωπος.
Γι’ αυτό και λέγω πως, για τις περισσότερες επαναστάσεις, οι
αιτίες όπου τις κάνανε να ξεσπάσουνε σταθήκανε υλικές, και η ελευθερία που
επιδιώξανε ήτανε προορισμένη να ικανοποιήσει μονάχα υλικές ανάγκες.
Η ελληνική όμως Επανάσταση είχε μεν για αιτία και τις υλικές στερήσεις και τη
κακοπάθηση του κορμιού, όπως η κάθε επανάσταση, αλλά, απάνω απ’ αυτές τις
αιτίες, είχε και κάποιες που είναι καθαρά πνευματικές.
Και πνευματικό, κατά τη γνώμη μου, αληθινά πνευματικό, είναι ό,τι έχει σχέση με
το πνευματικό μέρος του ανθρώπου, με τη ψυχή του, δηλαδή με τη θρησκεία.
Η σκλαβιά που έσπρωξε τους Έλληνες να ξεσηκωθούνε καταπάνω
στον Τούρκο δεν ήτανε μονάχα η στέρηση και η κακοπάθηση του κορμιού, αλλά απάνω
απ’ όλα, το ότι ο τύραννος ήθελε και να χαλάσει την πίστη τους, μποδίζοντάς τους από
τα θρησκευτικά χρέη τους, αλλαξοπιστίζοντάς τους και σφάζοντας ή κρεμάζοντάς
τους, επειδή δεν αρνιόντανε την πίστη τους για να γίνουνε μωχαμετάνοι.
Για τούτο η πίστη και η πατρίδα είχανε γίνει ένα και το ίδιο
πράγμα, και η λευτεριά που ποθούσανε δεν ήτανε μονάχα η λευτεριά όπου ποθούνε
όλοι οι επαναστάτες, αλλά η λευτεριά να φυλάξουνε την αγιασμένη πίστη τους, που
μ’ αυτήν ελπίζανε να σώσουνε τη ψυχή τους.
Γιατί, γι’ αυτούς, κοντά στο κορμί, που έχει τόσες ανάγκες
και που με τόσα βάσανα γίνεται η συντήρησή του, υπήρχε και η ψυχή, που είπε ο
Χριστός πως αξίζει περισσότερο από το σώμα, όσο περισσότερο αξίζει το ρούχο απ’
αυτό.
Εκείνες οι άπλες ψυχές, που ζούσανε στα βουνά και στα
ρημοτόπια, ήτανε διδαγμένες από τους πατεράδες τους στη πίστη του Χριστού, και
γνωρίζανε, μ’ όλο που ήτανε αγράμματες, κάποια από τα λόγια του, όπως είναι
τούτα:
«Τι θα ωφελήσει άραγε τον άνθρωπο, αν κερδίσει τον κόσμον όλο, και ζημιωθεί την
ψυχή του;»
Ή: «Τι θα δώσει άνθρωπος για πληρωμή της ψυχής του;»
«Η ψυχή είναι πιο πολύτιμη από τη τροφή, όπως το κορμί από το φόρεμα!» κ.ά.
Κατά τα χρόνια της σκλαβιάς, χιλιάδες παλληκάρια σφαχτήκανε και
κρεμαστήκανε και παλουκωθήκανε για την πίστη τους, αψηφώντας τη νεότητά τους,
και μη δίνοντας σημασία στο κορμί τους και σε τούτη τη πρόσκαιρη ζωή.
Στράτευμα ολάκερο είναι οι άγιοι νεομάρτυρες, που δε
θανατωθήκανε για τα υλικά αγαθά τούτης της ζωής, αλλά για τη πολύτιμη ψυχή
τους, που γνωρίζανε πως δε θα πεθάνει μαζί με το κορμί, αλλά θα ζήσει αιώνια.
Ακούγανε και πιστεύανε ατράνταχτα τα λόγια του Χριστού, που
είπε:
«Μη φοβηθείτε εκείνον που σκοτώνει το σώμα, που δεν μπορεί να κάνει τίποτα
παραπάνω.
Αλλά να φοβηθείτε εκείνον που μπορεί να θανατώσει και το σώμα και τη
ψυχή».
Η ελευθερία, που γι’ αυτή θυσιάζονταν, δεν ήτανε κάποια
ακαθόριστη θεότητα, αλλά ήτανε ο ίδιος ο Χριστός, που γι’ αυτόν είπε ο
απόστολος Παύλος:
«Όπου το Πνεύμα του Κυρίου, εκεί είναι και η ελευθερία.»
Κι αλλού λέγει: «Σταθείτε στερεά στην ελευθερία που σας χάρισε ο Χριστός,
σταθείτε και μην πέσετε πάλι στον ζυγό της δουλείας.
Γιατί για την ελευθερία σας κάλεσε.
Αλλά την ελευθερία, μην την παίρνετε μονάχα σαν αφορμή για τη σάρκα σας».
[ ….]
