"Tετράγωνη λογική "

 

Χρήστου Γιανναρᾶ  -  ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟ ΑΣΜΑ ΑΣΜΑΤΩΝ

3. APPOGGIATURA

Ἐπάταξάν με, ἐτραυμάτισάν με, - ἧραν τό θέριστρόν μου ἀπ᾿ ἐμοῦ...

...πάντες κατέχοντες ρομφαίαν - δεδιδαγμένοι πόλεμον.

Η «ΒΛΑΒΗ» ἔρχεται ἀναπάντεχα. Ὅμως ἔρχεται πάντοτε μιὰ «βλάβη», νὰ ἀνακόψει τὴν λειτουργία τοῦ θαύματος. 

Γλυστράει ἀδιόρατα μέσα στὴ ζωή, σὰν τὸ φίδι στὰ φυλλώματα τοῦ παραδείσου.

Κάποια ἀσήμαντη ἀστοχία τοῦ Ἄλλου, κάποια παράλειψη, μιὰ ἀνεπάρκεια στὴ συμπεριφορά, μιὰ ὑστερόβουλη κίνηση, μιὰ ἐλλειπτικὴ ἀνταπόκριση στὴ δική μου δίψα.
Καὶ ἀνοίγουν ξαφνικὰ τὰ μάτια μου στὴν ἀντίστροφη ἀποκάλυψη: Ὁ Ἄλλος βρίσκεται ἀπρόσμενα σὲ ἀπόσταση, ὑποταγμένος σὲ χῶρο καὶ χρόνο. 

Εἶναι μακριά, καὶ δὲν εἶναι αὐτὸ ποὺ ἦταν. 

Σὲ σχέση μὲ τὸν δικό μου πόθο γιὰ ζωή, μοιάζει λιγοστός, ἄτολμος, φειδωλός. 

Καὶ μαζί του μικραίνουν ὅλα ξαφνικά, ξαναγίνονται ἀντι-κείμενα προκλητικὰ γιὰ μετρήσεις καὶ ὑπολογισμούς.

Ἂν εἴχαμε πραγματικὰ ἀγαπήσει -ἂν μᾶς εἶχε χαριστεῖ κάποια ἐλάχιστη πραγματικὴ αὐτοπαραίτηση- ἴσως στὴν πρώτη ρήξη νὰ διακρίνουμε κάτι καὶ ἀπὸ τὰ δικά μας ὑστερήματα. 

Στὴν καινούργια τώρα ἔκπληξη τῆς ἀπόστασης ἀνακαλύπτουμε μὲ δέος καὶ πλῆθος δικές μας ἀστοχίες, λαθεμένες ἐκφράσεις τοῦ πόθου, ὑστεροβουλίες, ἐλλείψεις ἀνταπόκρισης στὴ δίψα τοῦ Ἄλλου. Καὶ μοιάζει ἀπίστευτο. 

Αὐτὸς ἦταν λοιπὸν ὁ ἔρωτάς μου; Ἄφησα τόσο κενὸ μοναξιᾶς στὴν ψυχὴ τοῦ Ἄλλου, ποὺ ἄμετρα ἀγαπῶ καὶ ποθῶ; 

Εἶναι τελικὰ ἀδιαπέραστο τὸ τεῖχος ποὺ ὀρθώνει ἀνάμεσα στοὺς ἐρωτευμένους ὁ τρόπος τῆς φύσης, ἡ θωράκιση τοῦ ἐγώ;

Ὅμως τὸ πιὸ συνηθισμένο εἶναι νὰ μὴ βλέπουμε μέσα μας κανένα ψεγάδι. 

Τὸν ἔρωτα τὸν προδίνει μόνο ὁ Ἄλλος. 

Ἔβαλε λιγότερα στὸ παιχνίδι -σὲ σχέση μὲ τὸ τί προσφέρει, ἀπολαμβάνει περισσότερα.
Ἀρχίζω νὰ μετράω, νὰ λογαριάζω. 

Καὶ οἱ λογαριασμοὶ μὲ βγάζουν πάντα ἀδικημένο, ἄρα δικαιοῦμαι νὰ ἀντιδρῶ, νὰ μεμψιμοιρῶ, νὰ γίνομαι ἐπιθετικός, νὰ μεταλλάζω τὴν προδομένη μου στοργὴ σὲ ἀπαίτηση.

Κι ἂν ὁ Ἄλλος ἀντιδράσει μὲ τὶς δικές του μετρήσεις καὶ τοὺς δικούς του λογαριασμούς, τότε ἡ ρήξη εἶναι ἄγρια, θηριώδης. 

Δὲν παίζονται συμφέροντα βιοτικά, παίζεται ἡ ζωή -ὅλα ἢ τίποτα. 

Ἀκόμα κι ἂν ὁ Ἄλλος ἀποτραβηχτεῖ σιωπηλὸς στὴ θλίψη του, ἀφήσει ἔκθετες τὶς πληγές του, δὲν ἔχω μάτια νὰ δῶ, δὲν μπορῶ νὰ πονέσω γιὰ τὴν ὀδύνη του, ἐξακολουθῶ νὰ μετράω μόνο τὴ δική μου. Δὲν ἔχει δίκιο νὰ εἶναι θλιμμένος, μόνο ἐγὼ ἔχω αὐτὸ τὸ δίκιο.

Στὴν πρώτη αἴσθηση τῆς ρήξης, ὁ ἔρωτας γίνεται μιὰ ἀπελπισμένη ἐπιθετικότητα.
Ἀναμοχλεύει τὸ παρελθόν, ἀναξέει πληγές, βυθίζει ἀνελέητα τὸ μαχαίρι στὴ μνήμη.
Ὁ Ἄλλος εἶναι ἡ ἀποτυχία μου νὰ ζήσω, εἶναι ἡ ἐπαλήθευση τῆς μοναξιᾶς μου, ἡ κόλασή μου. Ἴσως παλεύει κι αὐτός, σφαδάζει, ζεῖ τὴ δική του παγερὴ μοναξιά. 

Κάποια ἐλάχιστη τρυφεράδα ἀπὸ μένα, ἕνα χάδι καὶ πάλι, ἕνας λόγος γλυκός, θὰ μποροῦσε νὰ τὸν ἀναστήσει. 

Μὰ ἐγὼ στὸ πρόσωπό του βλέπω μόνο τὸ δικό μου κενό, καὶ τὰ μόνα λόγια τῆς καρδιᾶς εἶναι τὸ παράπονό μου: Ἐμένα ποιός μὲ ρωτάει, ποιός μετράει τὴ δική μου ἀνάγκη καὶ ὀδύνη;

Δὲν ὑπάρχει ὀδύνη καὶ πίκρα πιὸ βασανιστικὴ ἀπὸ τὴ ἀντιμαχία ἀνθρώπων ποὺ πίστεψαν, πὼς ἦταν ἀμοιβαῖα καὶ ὁλοκληρωτικὰ ἐρωτευμένοι. 

Ἀντιμαχία πάντοτε παράλογη, ὅμως μὲ ὅπλο στὴ θηριώδη ἀναμέτρηση πάντοτε τὴ λογική.
Ὁ καθένας μὲ τὴ δική του τετράγωνη λογική, ἀράγιστη καὶ ἀμετακίνητη στὶς βεβαιότητές της.

Σὲ αὐτὸν τὸν σπαραγμὸ ὁδηγεῖται νομοτελειακὰ κάθε ἔρωτας. 

Δὲν εἶναι ἁπλὴ ἀπο-γοήτευση -τὸ τέλος τῆς γοητείας ποὺ ἀσκοῦσε πάνω μας ἡ ψευδαίσθηση τῆς πληρωματικῆς σχέσης. 

Εἶναι ἡ ἀσυνείδητη πίκρα γιὰ τὸ ἀνέφικτο τῆς ζωῆς, ἡ ἀπελπισία γιὰ τὸ ἀκατόρθωτο τῆς ἀμοιβαίας ὁλοκληρωτικῆς αὐτοπροσφορᾶς, ποὺ συνιστᾶ τὴ ζωή. 

Ἐρωτευόμαστε σὰν τὶς χελῶνες, θωρακισμένοι ἀνεπίγνωστα στὸ ἄθραυστο κέλυφος τῆς θνητότητας, δηλαδὴ τοῦ ἐγώ. 

Ζοῦμε τὸ θαῦμα τοῦ ἔρωτα ὁ καθένας ἀπὸ μόνος του, ὁ Ἄλλος εἶναι μόνο ἡ ἀφορμή.
Ὥσπου νὰ συντριβοῦν οἱ ἀσύμπτωτοι πόθοι μας πάνω στὰ ἀράγιστα κελύφη.

 

nektar – 2φΑ

"Επιστροφή από την εξορία "

 

-  π. Αλέξάνδρος Σμέμαν
[ΜΕΓΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ-Πορεία προς το Πάσχα, ἐκδ. Ἀκρίτας, 1981]

Τὴν δεύτερη Κυριακή τῆς προετοιμασίας μας γιὰ τὴν Μεγάλη Σαρακοστὴ διαβάζουμε τὴν παραβολὴ τοῦ Ἀσώτου Υἱοῦ (Λουκ. 15, 11-32).
Ἡ παραβολὴ τούτη μαζὶ μὲ τοὺς ὕμνους τῆς ἡμέρας αὐτῆς μᾶς παρουσιάζουν τὴν μετάνοια σὰν ἐπιστροφὴ τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὴν ἐξορία.

Ὁ ἄσωτος γιός, λέει τὸ Εὐαγγέλιο, πῆγε σὲ μία μακρινὴ χώρα καὶ κεῖ σπατάλησε ὅτι εἶχε καὶ δὲν εἶχε. Μία μακρινὴ χώρα!
Εἶναι ὁ μοναδικὸς ὁρισμὸς τῆς ἀνθρώπινης κατάστασης ποὺ θὰ πρέπει νὰ ἀποδεχτοῦμε καὶ νὰ τὸν οἰκειοποιηθοῦμε καθὼς ἀρχίζουμε τὴν προσέγγισή μας στὸν Θεό.
Ἕνας ἄνθρωπος ποὺ ποτὲ δὲν εἶχε αὐτὴ τὴν ἐμπειρία, ἔστω καὶ γιὰ λίγο, ποὺ ποτὲ δὲν αἰσθάνθηκε ὅτι εἶναι ἐξόριστος ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ἀπὸ τὴν ἀληθινὴ ζωή, αὐτὸς ποτὲ δὲ θὰ καταλάβει τί ἀκριβῶς εἶναι ὁ Χριστιανισμός.
Καὶ αὐτὸς ποὺ νιώθει «σὰν στὸ σπίτι του» σ’ αὐτὸν τὸν κόσμο καὶ στὴ ζωὴ τοῦ κόσμου τούτου, ποὺ ἔμεινε ἄτρωτος ἀπὸ τὴ νοσταλγία γιὰ μία ἄλλη πραγματικότητα, αὐτὸς δὲ θὰ καταλάβει τί εἶναι μετάνοια.

Ἡ μετάνοια συχνὰ ταυτίζεται μὲ μία «ψυχρὴ καὶ ἀντικειμενικὴ» ἀπαρίθμηση ἁμαρτιῶν καὶ παραβάσεων, ὅπως μία πράξη «ὁμολογίας ἐνοχῆς» ὕστερα ἀπὸ μία νόμιμη μήνυση.
Ἡ ἐξομολόγηση καὶ ἡ ἄφεση ἁμαρτιῶν θεωροῦνται σὰν νὰ ἦταν δικαστικῆς φύσεως.
Ἀλλὰ παραβλέπεται κάτι πολὺ οὐσιαστικὸ χωρὶς τὸ ὁποῖο οὔτε ἡ ἐξομολόγηση οὔτε ἡ ἄφεση ἔχει κάποιο πραγματικὸ νόημα ἢ κάποια δύναμη.
Αὐτὸ τὸ «κάτι» εἶναι ἀκριβῶς τὸ αἴσθημα τῆς ἀποξένωσης ἀπὸ τὸν Θεό, ἀπὸ τὴ μακαριότητα τῆς κοινωνίας μαζί Του, ἀπὸ τὴν ἀληθινὴ ζωὴ ὅπως τὴ δημιούργησε καὶ μᾶς τὴν ἔδωσε Ἐκεῖνος.

Ἀλήθεια, εἶναι πολὺ εὔκολο νὰ ἐξομολογηθῶ ὅτι δὲν νήστεψα τὶς καθορισμένες γιὰ νηστεία μέρες ἢ ὅτι παράλειψα τὴν προσευχή μου ἢ ὅτι θύμωσα.
Ἀλλὰ εἶναι ἐντελῶς διαφορετικὸ πράγμα νὰ παραδεχτῶ ξαφνικὰ ὅτι ἔχω ἀμαυρώσει καὶ ἔχω χάσει τὴν πνευματική μου ὀμορφιά, ὅτι εἶμαι πολὺ μακριὰ ἀπὸ τὸ πραγματικό μου σπίτι, τὴν ἀληθινὴ ζωὴ καὶ ὅτι κάτι πολύτιμο καὶ ἁγνὸ καὶ ὄμορφο ἔχει ἀνέλπιστα καταστραφεῖ στὴ δομὴ τῆς ὕπαρξής μου.
Παρ’ ὅλα αὐτὰ ὅμως, αὐτὸ καὶ μόνο αὐτό, εἶναι μετάνοια καί, ἐπὶ πλέον, εἶναι μία βαθιὰ ἐπιθυμία ἐπιστροφῆς, ἐπιθυμία νὰ γυρίσω πίσω, νὰ ἀποκτήσω ξανὰ τὰ χαμένο σπίτι.

Ἔλαβα ἀπὸ τὸν Θεὸ θαυμαστὰ πλούτη: πρῶτα ἀπ’ ὅλα τὴ ζωὴ καὶ τὴ δυνατότητα νὰ τὴ χαίρομαι, νὰ τὴν ὀμορφαίνω μὲ νόημα, ἀγάπη καὶ γνώση: ὕστερα — μὲ τὸ Βάπτισμα — ἔλαβα τὴ νέα ζωὴ ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Χριστό, τὰ δῶρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὴν εἰρήνη καὶ τὴ χαρὰ τῆς οὐράνιας Βασιλείας.
Ἔλαβα τὴ γνώση τοῦ Θεοῦ καὶ μέσα ἀπ’ αὐτή, τὴ δυνατότητα νὰ γνωρίσω καθετὶ καὶ τὴ δύναμη νὰ εἶμαι «τέκνον Θεοῦ».
Καὶ ὅλα αὐτὰ τὰ ἔχασα, τὰ χάνω καθημερινά, ὄχι μόνο μὲ τὶς «συγκεκριμένες ἁμαρτίες» καὶ τὶς «παραβάσεις» ἀλλὰ μὲ τὴν ἁμαρτία ὅλων τῶν ἁμαρτιῶν: τὴν ἀπομάκρυνση τῆς ἀγάπης μου ἀπὸ τὸν Θεό, προτιμώντας τὴν «μακρινὴ χώρα» ἀπὸ τὸ ὄμορφο σπίτι τοῦ Πατέρα.

Ἡ Ἐκκλησία ὅμως εἶναι ἐδῶ παροῦσα γιὰ νὰ μοῦ θυμίζει τί ἔχω ἐγκαταλείψει, τί ἔχω χάσει.
Καὶ καθώς μοῦ τὰ ὑπενθυμίζει μὲ τὸ Κοντάκιο τῆς ἡμέρας αὐτῆς, ἀναλογίζομαι ὅτι: Τῆς πατρῴας, δόξης σου, ἀποσκιρτήσας ἀφρόνως, ἐν κακοῖς ἐσκόρπισα, ὅν μοι παρέδωκας πλοῦτον· ὅθεν σοι τὴν τοῦ Ἀσώτου, φωνὴν κραυγάζω· Ἥμαρτον ἐνώπιόν σου Πάτερ οἰκτίρμον, δέξαι με μετανοοῦντα, καὶ ποίησόν με, ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου.
Καί, καθὼς ἀναλογίζομαι, βρίσκω μέσα μου τὴν ἐπιθυμία τῆς ἐπιστροφῆς καὶ τὴ δύναμη νὰ τὴν πραγματοποιήσω: «ἀναστὰς πορεύσομαι πρὸς τὸν πατέρα μου καὶ ἐρῶ αὐτῶ, πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου, οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου, ποίησόν με ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου».

Θὰ πρέπει ἐδῶ νὰ ἀναφέρουμε εἰδικὰ μία λειτουργικὴ λεπτομέρεια τῆς Κυριακῆς τοῦ Ἀσώτου. Στὸν Ὄρθρο, μετὰ τὸν γιορταστικὸ καὶ χαρούμενο ψαλμὸ τοῦ Πολυελαίου, ψέλνουμε τὸν λυπηρὸ καὶ νοσταλγικὸ 136ο ψαλμό:
«Ἐπὶ τῶν ποταμῶν Βαβυλῶνος ἐκεῖ ἐκαθήσαμεν καὶ ἐκλαύσαμεν ἐν τῷ μνησθῆναι ἡμᾶς τῆς Σιὼν... πῶς ἄσομαι τὴν ὠδὴν Κυρίου ἐπὶ γῆς ἀλλότριας; ἐὰν ἐπιλάθωμαί σου Ἱερουσαλήμ, ἐπιλησθείη ἡ δεξιά μου· κολληθείη ἡ γλῶσσά μου τῷ λαρύγγί μου, ἐὰν μὴ σου μνησθῶ, ἐὰν μὴ προανατάξωμαι τὴν Ἱερουσαλὴμ ὡς ἐν ἀρχῇ τῆς εὐφροσύνης μου.»

Εἶναι ὁ ψαλμὸς τῆς ἐξορίας. Τὸν ἔψαλλαν οἱ Ἑβραῖοι κατὰ τὴ βαβυλώνια αἰχμαλωσία τους, καθὼς σκέφτονταν τὴν ἱερὴ πόλη τους, τὴν Ἱερουσαλήμ.
Ἀπὸ τότε ὁ ψαλμὸς αὐτὸς ἔγινε ὁ ψαλμὸς τοῦ ἀνθρώπου ποὺ συνειδητοποιεῖ τὴν ἀποξένωσή του ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ συναισθανόμενος αὐτὴ τὴν ἐξορία γίνεται πάλι ἄνθρωπος.
Γίνεται ἐκεῖνος ποὺ ποτὲ πιὰ δὲ θὰ νιώσει βαθιὰ ἱκανοποίηση μὲ τίποτε στὸν «πεπτωκότα» αὐτὸν κόσμο, γιατί ἀπὸ τὴν φύση καὶ ἀπὸ τὴν κλήση του εἶναι ἕνας ἀναζητητὴς τοῦ Τέλειου.

 

proschomen – 2φΑ

"Άσμα ασμάτων – 2 "

 

Χρήστου Γιανναρᾶ  -  ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟ ΑΣΜΑ ΑΣΜΑΤΩΝ

2. MODULATIO
Ἐγώ τῷ ἀδελφιδῷ μου - καί ὁ ἀδελφιδός μου ἐμοί - ὁ ποιμαίνων ἐν κρίνοις.

Με το πρώτο σημάδι ἀμοιβαιότητας ἀναδύεται ἡ ἀμετρία τῆς εὐφροσύνης.
Γεννιέται ἡ πιὸ μεθυστικὴ γεύση πληρότητας τῆς ζωῆς.
Εἶναι ὁ σύμπας κόσμος ποὺ προσφέρεται στὸ βλέμμα, στὸ χαμόγελο τοῦ Ἄλλου.
Ἀποκαλυπτικὴ ἔκρηξη μεταμόρφωσης τοῦ βίου, κι ὁ Ἄλλος γίνεται τόπος αὐτῆς τῆς ἀποκάλυψης. Ὅλα ἔκπληξη κι ὅλα καινούργια.
Ἀμοιβαιότητα στὸν ἔρωτα εἶναι ἡ πρωτόπλαστη αἴσθηση τὴν πρώτη μέρα τῆς δημιουργίας.

Ψηλαφῶ στὸ ἀγαπημένο βλέμμα, γιὰ πρώτη φορά, τί εἶναι ἡ ἀνθρώπινη ματιά.
Στὸ χάδι συλλαβίζω τὴν ἄγνωστη γλώσσα τῆς ἁφῆς.
Κάθε ἐλάχιστη χειρονομία, ἀνεπαίσθητη κίνηση τοῦ κορμιοῦ, κάθε ἀδιόρατο χαμόγελο, εἶναι λόγος πρωτόγνωρος, συναρπαστικὰ σημαντικός.
Κάθε τι ποὺ ἀγγίζουμε μαζί, κάθε ὀμορφιὰ ποὺ κοιτάζουμε μαζί, κάθε τι ποὺ γευόμαστε, γεννιέται ἐκείνη τὴ στιγμή, καινούργιο καὶ ἄφθορο.
Δὲν ὑπάρχουν ἀντικείμενα, ὅλα εἶναι παρουσία, προσφορὰ ποὺ ἀπευθύνεται σὲ μένα, προορισμένη μόνο γιὰ μένα.
Ὅλα παίρνουν ὑπόσταση καὶ εἶναι ὑπαρκτά, ἐπειδὴ ὑπάρχει ὁ Ἄλλος.
Τὰ πιὸ ἀσήμαντα καὶ αὐτονόητα γίνονται ἀναπάντεχα δῶρα.

Ὅταν γεννιέται ὁ ἔρωτας, γεννιέται ἡ ζωή.
Ἔκθαμβοι ψηλαφοῦμε τὴν ἔνδεια τοῦ βίου νὰ μεταμορφώνεται σὲ πλοῦτο ἀπρόσμενο ζωῆς. Καθημερινὲς στιγμὲς ρουτίνας, μεταλλάζουν σὲ ἐμπειρία γιορτῆς, γιατὶ ἡ καθημερινότητα σαρκώνει τώρα τὴν ἀμοιβαιότητα τῆς σχέσης.
Οὔτε χρόνος ὑπάρχει μὲ παρελθὸν καὶ μέλλον, οὔτε χῶρος, ἐγγύτερος καὶ ἀπώτερος.
Ὁ χρόνος εἶναι μόνο παρόν, κι ὁ χῶρος μόνο ἀμεσότητα παρουσίας.
Χῶρος ἀχώρητος ἡ ἀδιάστατη ἐγγύτητα τοῦ Ἄλλου, καὶ ἄχρονος χρόνος ἡ πληρωματικὴ διάρκεια τῆς ἀμοιβαίας αὐτοπροσφορᾶς.

Στὸ πρῶτο σημάδι ἀμοιβαιότητας ποὺ μᾶς χαρίζει ὁ Ἄλλος, ἐπενδύουμε ὅλη τὴ φυσική μας ὁρμὴ γιὰ ζωή. Δίχως κρατούμενα καὶ δίχως μέτρο.
Ζοῦμε μόνο γιὰ τὸν Ἄλλον καὶ χάρη στὸν Ἄλλον.
Τὰ δίνουμε ὅλα, τὰ παίζουμε ὅλα. Κάθε ἐξασφάλιση, κάθε σιγουριά.
Τοὺς δεσμοὺς καὶ τὶς ὀφειλές μας. Τὸ καλό μας ὄνομα, τὸ κύρος ἢ τὴ φήμη μας.
Τὰ σχέδιά μας, τὶς ἐλπίδες μας.
Ἕτοιμοι γιὰ ὅλα, ἀκόμα καὶ γιὰ τὸ θάνατο, γιὰ χάρη τοῦ ἀγαπημένου.

 

nektar – 2φΑ

"Άσμα ασμάτων – 1 "

 

Χρήστου Γιανναρᾶ  -  ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟ ΑΣΜΑ ΑΣΜΑΤΩΝ

1. OUVERTURE
Ἀδελφιδός μου παρῆλθε· - ψυχή μου ἐξῆλθεν ἐν λόγῳ αὐτοῦ.

….   Στὴν ἐμπειρία τοῦ ἔρωτα εἴμαστε ὅλοι πρωτόπλαστοι.
Ἡ πείρα τῶν ἄλλων δὲν μᾶς μαθαίνει τίποτα γιὰ τὸν ἔρωτα. Εἶναι γιὰ τὸν καθένα μας τὸ ἀρχέγονο καὶ μέγιστο μάθημα τῆς ζωῆς, ἡ ἀρχέγονη καὶ μέγιστη ἐξαπάτηση. Μέγιστο μάθημα, γιατὶ σπουδάζουμε στὸν ἔρωτα τὸν τρόπο τῆς ζωῆς.
Καὶ μέγιστη ἐξαπάτηση, ἀφοῦ αὐτὸς ὁ τρόπος ἀποδείχνεται ἀνέφικτος γιὰ τὴν ἀνθρώπινη φύση μας.

Ἡ ἀνθρώπινη φύση μας (αὐτὸ τὸ ἀκαθόριστο κράμα τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ κορμιοῦ μας) «ξέρει», μὲ φοβερὴ ὀξυδέρκεια πέρα ἀπὸ νοήματα, πὼς ἡ πληρότητα τῆς ζωῆς κερδίζεται μόνο στὴν ἀμοιβαιότητα τῆς σχέσης.
Στὴν ἀμοιβαία ὁλοκληρωτικὴ αὐτοπροσφορά. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἐπενδύει ἡ φύση μας, στὸν ἔρωτα ὅλη τὴ ἀπύθμενη δίψα της γιὰ ζωή.
Δίψα τοῦ κορμιοῦ καὶ τῆς ψυχῆς μας.

Διψᾶμε τὴ ζωή, καὶ τὸ ἐνδεχόμενο τῆς ζωῆς περνάει μόνο μέσα ἀπὸ τὴ σχέση μὲ τὸν Ἄλλον. Στὸ πρόσωπο τοῦ Ἄλλου ἀναζητᾶμε τὴ δυνατότητα τῆς ζωῆς - τὴν ἀμοιβαιότητα στὴ σχέση.
Ὁ Ἄλλος γίνεται τὸ «σημαῖνον» τῆς ζωῆς, ἡ αἰσθητὴ ἀνταπόκριση στὴν πιὸ βαθειὰ καὶ κυρίαρχη τῆς φύσης μας ἐπιθυμία. Ἴσως αὐτὸ ποὺ ἐρωτευόμαστε νὰ μὴν εἶναι τὸ πρόσωπο τοῦ Ἄλλου, ἀλλὰ ἡ δίψα μας ἔνσαρκη στὸ πρόσωπό του.
Ὁ Ἄλλος νὰ εἶναι πρόσχημα κι ἡ αὐτοπροσφορά μας αὐταπάτη.
Ὅμως κι αὐτὸ θὰ διαφανεῖ μόνο στὴν ἀπόσταση τῆς ἀποτυχίας.

Μετὰ τὴν ἀποτυχία ξέρουμε ὅτι ὁ ἔρωτας εἶναι ὁ τρόπος τῆς ζωῆς, ἀλλὰ τρόπος ἀνέφικτος γιὰ τὴν ἀνθρώπινη φύση μας. Ἡ φύση μας διψάει ἀπεγνωσμένα τὴ σχέση, δίχως νὰ ξέρει νὰ ὑπάρχει μὲ τὸν τρόπο τῆς σχέσης.
Δὲν ξέρει νὰ μοιράζεται, νὰ κοινωνεῖ, ξέρει μόνο νὰ ἰδιοποιεῖται τὴ ζωή, νὰ τὴν κατέχει καὶ νὰ τὴν νέμεται. Ἂν ἡ γεύση τῆς πληρότητας εἶναι κοινωνία τῆς ζωῆς μὲ τὸν Ἄλλον, ἡ ὁρμὴ τῆς φύσης μας ἀλλοτριώνει τὴν κοινωνία σὲ ἀπαίτηση ἰδιοκτησίας καὶ κατοχῆς τοῦ Ἄλλου.
Ἡ ἀπώλεια τοῦ παραδείσου δὲν εἶναι ποτὲ ποινή, εἶναι μόνο αὐτοεξορία.

Τὸν τρόπο τῆς ζωῆς τὸν σπουδάζουμε πάντοτε σὰν χαμένο παράδεισο.
Τὸν ψηλαφοῦμε στὴ στέρηση, στὸ ἐκμαγεῖο τῆς ἀπουσίας του.
Ἔγγλυφο ἴχνος τοῦ τρόπου τῆς ζωῆς εἶναι ἡ πίκρα τῆς μοναξιᾶς στὴν ψυχή μας, ἡ ἀνέραστη μοναχικότητα. Γεύση θανάτου.
Μὲ αὐτὴ τὴ γεύση μετρᾶς τὴ ζωή. Πρέπει νὰ σὲ ναυτολογήσει ὁ θάνατος γιὰ νὰ περιπλεύσεις τὴ ζωή, νὰ καταλάβεις ὅτι πρόκειται γιὰ τὴν πληρότητα τῆς σχέσης. Τότε ξεδιακρίνεις τὶς ἀκτὲς τοῦ νοήματος: Ζωὴ σημαίνει νὰ παραιτεῖσαι ἀπὸ τὴν ἀπαίτηση τῆς ζωῆς γιὰ χάρη τῆς ζωῆς τοῦ Ἄλλου.
Νὰ ζεῖς, στὸ μέτρο ποὺ δίνεσαι γιὰ νὰ δεχθεῖς τὴν αὐτοπροσφορὰ τοῦ Ἄλλου.
Ὄχι νὰ ὑπάρχεις, καὶ ἐπιπλέον νὰ ἀγαπᾶς. Ἀλλὰ νὰ ὑπάρχεις μόνο ἐπειδὴ ἀγαπᾶς, καὶ στὸ μέτρο ποὺ ἀγαπᾶς.   ….

 

nektar – 2φΑ

"Εχέφρονες ή παράφρονες; "

 

Lewis Carroll  -  Alice in Wonderland
[Προσαρμογή από το βιβλίο της Lauren Slater "Το κουτί της ψυχής –
Τα 10 σπουδαιότερα ψυχολογικά πειράματα του 20ου αιώνα" (εκδ. Οξ υ)]

Ήταν 1972. Μόλις είχε παραιτηθεί ο Αντιπρόεδρος των Η.Π.Α. Σπύρος Άγκνιου.
Ο Τόμας Σαζ είχε γράψει το βιβλίο The Myth of Mental Illness. O Ρ. Ν. Λανγκ είχε προκαλέσει τους ψυχιάτρους να αναθεωρήσουν την άποψή τους για τη σχιζοφρένεια και να τη δουν σαν μία πιθανή μορφή ποίησης. Μέχρι πρότινος, οι σημαίες κυμάτιζαν ακόμα στην άκρη της κάνης των όπλων σηματοδοτώντας την κατάπαυση του πυρός στο Βιετνάμ.
Ο Ντέιβιντ Ρόζενχαν, που είχε προσφάτως «πολιτογραφηθεί» ψυχολόγος και ήταν επίσης πτυχιούχος Νομικής, δεν είχε πάει να πολεμήσει στο Βιετνάμ, αλλά σύμφωνα με κάποιο συνεργάτη του είχε παρατηρήσει πόσοι άνδρες κατέφευγαν στο πρόσχημα της ψυχικής νόσου για να αποφύγουν τη στρατολογία. Ήταν σχετικά εύκολο να προσποιηθείς κάποια συμπτώματα – άραγε πόσο εύκολο ήταν ακριβώς; Ο Ρόζενχαν αποφάσισε να δοκιμάσει πόσο ικανοί είναι οι ψυχίατροι να διαχωρίζουν τους «εχέφρονες» από τους «παράφρονες».

Ως γνωστικό πεδίο, η Ψυχιατρική βασίζεται βέβαια στην πεποίθηση ότι οι επαγγελματίες του κλάδου γνωρίζουν πώς να διαγνώσουν με αξιόπιστο τρόπο καταστάσεις παραφροσύνης και να αποφασίζουν βάσει αυτών των διαγνώσεων για την κοινωνική καταλληλότητα του ατόμου – την ικανότητά του στο ρόλο του γονιού, τον κίνδυνο διαφυγής κάποιου προσωρινά αποφυλακισμένου υπό όρους, την πιθανότητα σωφρονισμού κάποιου κρατούμενου.
Ο Ρόζενχαν είχε συνειδητοποιήσει και επέκρινε τον τεράστιο κοινωνικό έλεγχο που ασκούσαν οι ψυχίατροι. Γι’ αυτό το λόγο επινόησε ένα πείραμα. Σκοπός του ήταν να δοκιμάσει αν οι πραγματικές τους ικανότητες ήταν ανάλογες με την εξουσία τους.

Κάλεσε λοιπόν οχτώ φίλους και τους ρώτησε κάτι σαν: «Είστε απασχολημένοι τον επόμενο μήνα; Έχετε χρόνο να προσποιηθείτε τους ψυχικά νοσούντες και να εισαχθείτε σε ψυχιατρικό ίδρυμα για να δούμε τι θα συμβεί; Να δούμε αν θα καταλάβουν ότι στην πραγματικότητα είσαστε υγιείς;…»
Όλως παραδόξως, κανείς από τους οχτώ δεν είχε να κάνει κάτι τον επόμενο μήνα, ενώ και οι οκτώ – τρεις ψυχολόγοι, ένας μεταπτυχιακός φοιτητής, ένας παιδίατρος, ένας ψυχίατρος, ένας ζωγράφος και μία νοικοκυρά – συμφώνησαν να αφιερώσουν στον Ρόζενχαν τον χρόνο τους και να συμμετάσχουν δοκιμαστικά σε αυτή την ύπουλη απάτη, μαζί με τον ίδιο τον εμπνευστή της, που δεν έβλεπε την ώρα να αρχίσει το πείραμά του.

Στην πραγματικότητα το πείραμα πήρε περισσότερο χρόνο. Αρχικά έγινε εκπαίδευση.
Ο Ρόζενχαν δίδαξε τους συνεργάτες του πολύ, μα πάρα πολύ προσεκτικά.
Πέντε μέρες πριν την καθορισμένη ημερομηνία έπρεπε να σταματήσουν να κάνουν ντους, να ξυρίζονται και να βουρτσίζουν τα δόντια τους. Και να που, την προκαθορισμένη ημερομηνία, οι συνεργάτες του και ο ίδιος σκορπίστηκαν σε διαφορετικά σημεία της χώρας από τα ανατολικά ως τα δυτικά της και παρουσιάστηκαν σε θαλάμους επειγόντων ψυχιατρικών περιστατικών διαφόρων νοσοκομείων.

Οι ψευδοασθενείς θα παρουσιάζονταν κι έπρεπε να πουν στο νοσηλευτικό προσωπικό:
«Ακούω μία φωνή να λέει ‘γκντουπ!’». Ο Ρόζενχαν είχε συμβουλέψει εσκεμμένα τους ψευδοασθενείς του να παραπονεθούν στους γιατρούς λέγοντας τη συγκεκριμένη λέξη, επειδή πουθενά στη βιβλιογραφία της Ψυχιατρικής δεν αναφέρονται περιστατικά ατόμων που δέχονται κάποιο φωνητικό ερέθισμα με προφανείς παραπομπές στα κινούμενα σχέδια. 

Σε περαιτέρω ερωτήσεις, οι ψευδοασθενείς έπρεπε να απαντήσουν με απόλυτη ειλικρίνεια, εκτός από εκείνες που είχαν σχέση με το όνομα και το επάγγελμά τους. Δεν θα προσποιούνταν κανένα άλλο σύμπτωμα. Όταν θα βρίσκονταν στον θάλαμο, εφόσον τους δέχονταν δηλαδή, αμέσως θα έλεγαν ότι η φωνή εξαφανίστηκε και ότι αισθάνονται περίφημα.
Κατόπιν, ο Ρόζενχαν έμαθε στους συνεργάτες του πώς να διαχειρίζονται τα φάρμακα και πώς να αποφεύγουν την κατάποσή τους, βάζοντάς τα κάτω από τη γλώσσα, ώστε μετά να τα πετάξουν στη λεκάνη του μπάνιου.

Την προσυμφωνημένη ημέρα, ο Ρόζενχαν και οι υπόλοιποι ψευδοασθενείς έφτασαν σε κάποιο δημόσιο νοσοκομείο της χώρας. Στη μονάδα εισαγωγής ασθενών όλοι δήλωσαν πως ακούνε μία φωνή να λέει τη λέξη «γκντουπ!», πως η φωνή ανήκει σε άνθρωπο του ίδιου φύλου και πως τους ενοχλεί για αρκετό χρονικό διάστημα. Επίσης, κάθε ψευδοασθενής δήλωσε ότι είχε φθάσει στο συγκεκριμένο νοσοκομείο, γιατί κάποιοι φίλοι τον είχαν συμβουλέψει ότι «επρόκειτο για καλό νοσοκομείο».
Τόσο στην περίπτωση του Ρόζενχαν όσο και σε αυτή των υπόλοιπων συνεργατών του, αποφασίστηκε εισαγωγή για νοσηλεία.

Αφού ολοκληρώθηκε το πείραμα, ο Ρόζενχαν διαπίστωσε ότι όλοι οι συνεργάτες του, με εξαίρεση έναν, είχαν διαγνωστεί ως σχιζοφρενείς βάσει ενός και μόνο συμπτώματος (η περίπτωση που εξαιρέθηκε από τη σχιζοφρένεια είχε διαγνωστεί ως «μανιοκαταθλιπτική ψύχωση»).
Ο μέσος όρος παραμονής των ψευδοασθενών στο νοσοκομείο ήταν  19 ημέρες∙ η πιο μακρόχρονη ήταν 52 και η πιο βραχύχρονη 7 ημέρες. Είδε ότι όλοι οι συνεργάτες του είχαν βιώσει την απαξίωση της υπόστασής τους. Και τέλος, ο Ρόζενχαν συνειδητοποίησε πως όλοι τους είχαν πάρει εξιτήριο ενώ η διαταραχή τους παρουσίαζε ύφεση.
Αυτό βέβαια σημαίνει ότι ουδέποτε οι ειδικοί διέκριναν πως οι νοσηλευθέντες ήταν πραγματικά ψυχικά υγιείς κι επίσης ότι η δεδομένη ψυχικά υγιής συμπεριφορά τους αντιμετωπίστηκε ως ένα στιγμιαίο διάλειμμα που θα γινόταν όλο και πιο σύντομο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, στη διάρκεια της δικής του νοσηλείας ως ασθενούς, οι άλλοι ασθενείς φαίνονταν να αντιλαμβάνονται ότι ο Ρόζενχαν ήταν φυσιολογικός, και μάλιστα τη στιγμή που οι γιατροί δεν το καταλάβαιναν καν. Κάποιοι άλλοι συνεργάτες του Ρόζενχαν, που διαβιούσαν υπό παρόμοιες συνθήκες εγκλεισμού σε ολόκληρη τη χώρα, είχαν επίσης την ίδια αλλόκοτη εμπειρία∙ ότι δηλαδή οι παράφρονες μπορούσαν να εντοπίσουν τους εχέφρονες καλύτερα από τους θεράποντες γιατρούς. Μάλιστα, ένας νεαρός πλησίασε τον Ρόζενχαν στην αίθουσα ψυχαγωγίας και του είπε: «Εσύ δεν είσαι τρελός. Ή δημοσιογράφος είσαι ή καθηγητής». Ένας άλλος του είπε: «Κάνεις έλεγχο στο νοσοκομείο, ε;».

Όταν δημοσιεύθηκε το άρθρο του Ρόζενχαν στο περιοδικό Science, προξένησε κατακλυσμό από ξεχωριστές, μακροσκελείς και εξαιρετικά διασκεδαστικές επιστολές που διατύπωναν την αντεπιχειρηματολογία τους με δηκτικότητα.
Ο Ρόζενχαν είχε υποτιμήσει την Ψυχιατρική ως επιστήμη κι αυτό ενθάρρυνε πολλούς αμερικανούς ψυχιάτρους να βάλουν τα δυνατά τους και να επιδείξουν την οξύνοια που διέπει τους συχνά αμφισβητήσιμους ισχυρισμούς τους.

Το πείραμα του Ρόζενχαν, όπως ίσως κάθε καλό έργο τέχνης, είναι εκθαμβωτικό, ισχυρό και ελαττωματικό. Εντούτοις, φαίνεται ότι στα συμπεράσματά του ενυπάρχουν ορισμένες βασικές αλήθειες.
Οι ετικέτες πράγματι καθορίζουν πώς βλέπουμε αυτό που βλέπουμε.
Η Ψυχιατρική είναι μία νεαρή επιστήμη, αν πρόκειται όντως για επιστήμη, επειδή μέχρι σήμερα στην πράξη στερείται της εμπεδωμένης γνώσης ως προς το σχετικό με τη Φυσιολογία υπόβαθρο των ψυχικών νοσημάτων, και η επιστήμη βασίζεται στο σώμα, στη μετρήσιμη ύλη.

Οι ψυχίατροι, όχι όλοι αλλά πολλοί από αυτούς, σπεύδουν πράγματι να διατυπώσουν κρίσεις κι επικρίσεις φθάνοντας μέχρι σημείου να γίνονται πομπώδεις, ίσως επειδή είναι ανασφαλείς.
Σε κάθε περίπτωση, η μελέτη του Ρόζενχαν δεν βοήθησε να ξεπεραστεί αυτή η ανασφάλεια.
Το πείραμα έγινε δεκτό με οργή κι αργότερα, επιτέλους, φάνηκε μία πρόκληση.
«Εντάξει», είπαν ασθμαίνοντας από κάποιο νοσοκομείο. «Νομίζετε ότι δεν ξέρουμε τι κάνουμε; Να μία πρόκληση. Μέσα στους επόμενους τρεις μήνες στείλτε όσους ψευδοασθενείς θέλετε στα επείγοντα περιστατικά μας και θα τους εντοπίσουμε. Εμπρός λοιπόν».

Ο Ρόζενχαν δέχτηκε την πρόκληση. Είπε ότι μέσα στους επόμενους τρεις μήνες θα έστελνε ένα μυστικό αριθμό ψευδοασθενών στο συγκεκριμένο νοσοκομείο και ότι το προσωπικό θα έπρεπε να κρίνει, σ’ ένα κατά κάποιο τρόπο αντίστροφο πείραμα, όχι ποιος ήταν ψυχικά άρρωστος, αλλά ποιος ήταν ψυχικά υγιής. Στο τέλος των τριών μηνών, το προσωπικό του νοσοκομείου ανέφερε στον Ρόζενχαν με μεγάλο βαθμό βεβαιότητας ότι είχε εντοπίσει 41 από τους ψευδοασθενείς του Ρόζενχαν.
Στην πραγματικότητα, ο Ρόζενχαν δεν είχε στείλει κανέναν. Η υπόθεση έκλεισε.
Η Ψυχιατρική έσκυψε το κεφάλι.

Από τη δεκαετία του 1970 μέχρι σήμερα πολλά έχουν αλλάξει στον χώρο της Ψυχιατρικής.
Τα κριτήρια διάγνωσης, που διασφαλίζουν την αποτροπή χονδροειδών εικασιών και από τα οποία προκύπτει το πρόγραμμα θεραπείας, η πρόγνωση και ο καθορισμός του μέλλοντος που ανοίγεται στο άτομο, βελτιώνονται διαρκώς. Παράλληλα, έχει βελτιωθεί η στάση των επαγγελματιών, που εργάζονται σε τέτοια ιδρύματα, απέναντι στους ασθενείς, ο σεβασμός προς την ύπαρξή τους, η ευγένειά τους. Ωστόσο, αυτό που παραμένει σημαντικό στο πείραμα του Ρόζενχαν  είναι το γεγονός ότι διερεύνησε με κομψότητα τον τρόπο με τον οποίο διαστρεβλώνεται ο κόσμος μας, όταν τον κοιτάζουμε μέσα από ένα συγκεκριμένο φακό.
Το πείραμά του υπαινίσσεται ότι αναπόδραστα, η υποκειμενικότητα είναι έμφυτη και διάχυτη στον άνθρωπο και επομένως συμβάλλει τόσο στον εμπλουτισμό της βιβλιογραφίας της Φιλοσοφίας, όσο και της Ψυχολογίας και της Ψυχιατρικής.

-        Για όσους ενδιαφέρονται, το πρωτότυπο άρθρο του D. Rosenhan,
όπως δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science, βρίσκεται εδώ: http://altmentalities.files.wordpress.com/2011/02/rosenhan-1973-on-being-sane-in-insane-places.pdf

 

to23ogramma – 2φΑ

"Διασχίζοντας τη ζωή.. "

 

Rainer Maria Rilke  -  απόσπασμα από το «Γράμμα σε μία νέα ποιήτρια»
["Μικρά Δοκίμια για την Τέχνη", εκδ. Printa]

…   Θα έπρεπε, κανονικά, να γνωρίζει κανείς πρώτα τι είναι τα ποιήματα, για να μπορέσει να πει τι σημαίνουν αυτά τα ποιήματα.
Κι έτσι κάνει μια πρώτη απόπειρα: Δεν είναι σκέψεις, αλλά ενδείξεις ευγνωμοσύνης.
Δεν έχουν την αφετηρία τους στις αισθήσεις, αλλά στη νοσταλγία.
Αιτία γέννησής τους δεν είναι ένα τοπίο και δεν μπορούν να πραγματωθούν στη ζωγραφική βουνών και δέντρων, σπιτιών και κοπαδιών.

Ένα γέλιο που δεν εκδηλώθηκε είναι ή ένα κλάμα που τα μάτια ήταν πολύ μακριά του.
Ή ένας κίνδυνος που δεν έγινε κατανοητός ή ένας τρόμος που δεν ωρίμασε.
Ή η ανάμνηση μιας κοιλάδας, ενός ονείρου ή ενός πύργου κάπου στα παιδικά χρόνια.
Ή μια αγάπη που δεν γίνεται να χαριστεί σε κανέναν ή ακόμα και μία που χάθηκε, που αφέθηκε να πέσει μέσα σε κάποια σκοτεινή καρδιά.
Ή μια πίστη που άρχισε να αμφιβάλλει ή μια αμφιβολία που μετατράπηκε σε κάτι δυνατό ή μια δύναμη που έχει ενηλικιωθεί και όμως δεν βρίσκει μήτε δόξα μήτε γαλήνη μέσα στη ζωή.
Και πολλά ακόμα ή…

Ήδη γίνεται φανερό: τα ποιήματα συμβαίνουν μόνο σε εκείνους τους ανθρώπους οι οποίοι, δίπλα και πίσω από τις συνηθισμένες, κοινές αισθήσεις, φυλάνε έναν αφανέρωτο θησαυρό αισθημάτων γιορτινών και ανοίκειων, που περνούν σε μακάρια αδράνεια μέσα από τις πιο μοναχικές ώρες.
Μοιάζουν με θεούς από τους οποίους κανείς δεν ζητάει χάρη, τόσο ξένοιαστα μακάρια είναι.
Αλλά τώρα η ανυπομονησία τους ζητάει να έρθουν στο φως, τα καλεί να βγουν από τους αστραφτερούς παραδείσους, να εισέλθουν σε κάποια θλιβερή μοναξιά κι εκεί, στο κατώφλι, αυτά νιώθουν ντροπή.

Και ζητούν να περιβληθούν από ένα τοπίο ή θέλουν να κρατήσουν μία εμπειρία, σαν μάσκα, μπροστά από το πρόσωπό τους, οι μυστικοί αυτοί πρίγκιπες.
Κι έτσι, κρυμμένα πίσω από συμβάντα και εικόνες, αφημένα να τα μαντέψουν οι φοβισμένοι και οι ευσεβείς, άγνωστα προς όσους δεν έχουν γνωρίσει το βάθος, έρχονται διασχίζοντας τη ζωή: τα ποιήματα…

 

to23ogramma – 2φΑ

"Τίποτα καλό δεν χάνεται "

 

-  Επιστολή του Jοhn Steinbeck στον γιο του Thom
[… όταν ο τελευταίος του έγραψε, πως για πρώτη φορά νοιώθει πολύ ερωτευμένος
με μία συμμαθήτριά του ονόματι Susan]

Νέα Υόρκη, 10 Νοεμβρίου 1958

Αγαπητέ Τομ,
Λάβαμε το γράμμα σου σήμερα το πρωί. Θα σου απαντήσω από τη δική μου οπτική γωνία και η Ελαίν φυσικά από τη δική της.

Πρώτα απ’ όλα αν είσαι ερωτευμένος, είναι καλό πράγμα.
Είναι το καλύτερο πράγμα που μπορεί να συμβεί στον καθένα.
Μην αφήσεις λοιπόν κανέναν να υποβαθμίσει αυτό το γεγονός.

Δεύτερον, υπάρχουν πολλά είδη αγάπης.
Το ένα είναι ένα εγωιστικό, κακότροπο, εγωκεντρικό πράγμα, που χρησιμοποιεί την αγάπη για λόγους προσωπικής αίσθησης σημαντικότητας.
Αυτό είναι ένα άσχημο και καταστροφικό είδος.
Το άλλο είναι ένα ξεχείλισμα από οτιδήποτε καλό έχεις μέσα σου όπως: η ευγένεια, το ενδιαφέρον για τον άλλο, ο σεβασμός… όχι μονάχα ο κοινωνικός σεβασμός με καλούς τρόπους, αλλά ο μέγιστος σεβασμός, ο οποίος είναι η αναγνώριση ενός ανθρώπου ως πολύτιμου και μοναδικού για σένα. 

Το πρώτο είδος, μπορεί να σε αρρωστήσει και να σε κάνει μικρό και αδύναμο.
Το δεύτερο είδος όμως, μπορεί να απελευθερώσει σε σένα μια δύναμη, ένα κουράγιο και μια καλοσύνη, ακόμα και μία σοφία που δεν γνώριζες πως διαθέτεις.

Λες πως αυτή η αγάπη δεν είναι απλός ενθουσιασμός.
Αν το αισθάνεσαι βαθιά, φυσικά δεν είναι απλός ενθουσιασμός.
Αλλά δεν νομίζω πως με ρώτησες για το τι αισθάνεσαι.
Ξέρεις καλύτερα από τον καθένα. Αυτό που μου ζητάς είναι να σε βοηθήσω με το τι να κάνεις και αυτό θα σου πω.

Καταρχάς, δόξασε αυτό το συναίσθημα και νιώσε χαρούμενος και ευγνώμων γι’ αυτό.
Το αντικείμενο της αγάπης σου είναι το καλύτερο και το ομορφότερο.
Προσπάθησε να φανείς αντάξιός του.
Αν αγαπάς κάποιον, δεν είναι κακό να του το πεις – μόνο που πρέπει να θυμάσαι πως μερικοί άνθρωποι είναι αρκετά ντροπαλοί και πως στα λεγόμενά σου θα πρέπει να λάβεις υπόψη σου και τη συστολή τους.

Τα κορίτσια έχουν ένα τρόπο να γνωρίζουν ή να νοιώθουν αυτό που αισθάνεσαι, συνήθως όμως τους αρέσει και να το ακούνε.
Κάποιες φορές, συμβαίνει αυτό που νοιώθεις να μην επιστρέφεται σε σένα, για τον ένα ή τον άλλο λόγο- αλλά αυτό δεν κάνει τα συναισθήματα σου λιγότερο πολύτιμα.
Τέλος, γνωρίζω τα συναισθήματά σου γιατί τα έχω κι εγώ και είμαι πολύ χαρούμενος που τα αισθάνεσαι.

Θα ήταν μεγάλη μας χαρά να γνωρίσουμε την Σούζαν και φυσικά είναι ευπρόσδεκτη.
Η Ελαίν θα κάνει όλες τις ετοιμασίες με μεγάλη χαρά.
Γνωρίζει κι αυτή για την αγάπη και ίσως να μπορέσει να σε βοηθήσει περισσότερο απ’ ότι εγώ σ’ αυτό το θέμα. Και να μη φοβάσαι να χάσεις.
Αν είναι σωστό, θα συμβεί. Το σημαντικό είναι να μην υπάρχει βιασύνη.
Τίποτα καλό δεν χάνεται.

Με αγάπη
Ο Πατέρας σου

 

to23ogramma – 2fA

"Ένα μαύρο παλτό "

 

Patti Smith, M Train  -  Vecchia Zimarra

Κάποτε είχα ένα μαύρο παλτό. Μου το είχε δώσει ένας ποιητής πριν από μερικά χρόνια, στα πεντηκοστά έβδομα γενέθλιά μου.
Ήταν το δικό του παλτό- ένα χαχόλικο αφοδράριστο πανωφόρι Comme de Garçons, το οποίο εποφθαλμιούσα στα κρυφά.
Το πρωί των γενεθλίων μου, μού είπε ότι δεν είχε να μου κάνει κάποιο δώρο.
– Δεν χρειάζομαι δώρο, είπα.
– Μα θέλω να σου δώσω κάτι, ό,τι λαχταράς.
– Τότε θα ήθελα το μαύρο σου παλτό, είπα.

Και εκείνος χαμογέλασε και μου το χάρισε χωρίς να διστάσει ή να το ξανασκεφτεί.
Κάθε φορά που το φορούσα ένιωθα ο εαυτός μου.
Άρεσε και στον σκόρο επίσης, και ήταν γεμάτο μικρές τρύπες στον ποδόγυρο, αλλά δεν με ένοιαζε. Οι τσέπες είχαν ξηλωθεί και έχανα όλα όσα έχωνα αφηρημένη στα ιερά τους σπήλαια.

Κάθε πρωί σηκωνόμουν, φορούσα το παλτό μου και τον σκούφο μου, άρπαζα την πένα και το σημειωματάριό μου και διέσχιζα την Έκτη Λεωφόρο με προορισμό το καφέ μου.
Λάτρευα το παλτό μου και το καφέ και την πρωινή μου ρουτίνα.
Ήταν η πιο ξεκάθαρη και απέριττη έκφραση της μοναχικής μου ταυτότητας.
Καθώς όμως τελευταία ο καιρός ήταν χάλια, ήθελα ένα άλλο παλτό, για να με κρατάει ζεστή και να με προστατεύει από τον αέρα.
Το μαύρο μου παλτό, πιο κατάλληλο για άνοιξη και φθινόπωρο, έφυγε από τη συνείδησή μου και, σε αυτό το σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, εξαφανίστηκε.

Το μαύρο μου παλτό χάθηκε, έγινε καπνός σαν το πολύτιμο δαχτυλίδι που εξαφανίστηκε από το χέρι του πλανεμένου πιστού στο Ταξίδι στην Ανατολή, του Έρμαν Έσσε.
Συνεχίζω να ψάχνω μάταια παντού ελπίζοντας ότι θα εμφανιστεί, όπως οι κόκκοι σκόνης που φωτίζονται από το ξαφνικό φως. Έπειτα, ντροπιασμένη με το παιδιάστικο πένθος μου, σκέφτομαι τον Μπρούνο Σούλτς, παγιδευμένο στο εβραϊκό γκέτο της Πολωνίας, να παραδίδει στα κρυφά το μοναδικό πράγμα που του είχε απομείνει να δώσει στο ανθρώπινο γένος: το χειρόγραφο του Μεσσία. Το τελευταίο έργο του Μπρούνο Σουλτς, παγιδευμένο στην αδιανόητη δίνη του Β´ Παγκόσμιου πολέμου.

Χαμένα αντικείμενα. Γρατσουνίζουν με τα νύχια τους τις μεμβράνες της πραγματικότητας, επιχειρώντας να τραβήξουν την προσοχή μας με ανεξήγητα σήματα κινδύνου.
Οι λέξεις γκρεμίζονται σε απελπισμένη αταξία. Οι νεκροί μιλούν.
Έχουμε ξεχάσει να ακούμε. Μήπως έχετε δει το παλτό μου;
Είναι μαύρο και χωρίς ιδιαίτερες λεπτομέρειες, με τριμμένα μανίκια και ξεφτισμένο ποδόγυρο.
Μήπως έχετε δει το παλτό μου; Είναι το παλτό που κάνει τους νεκρούς να μιλούν.

 

to23ogramma – 2φ

                                             

"Όπως κι εσύ μάτια μου.. "

 

-  Ο Σμυρνιός Ωνάσης
[από άρθρο του Δημήτρη Λυμπερόπουλου]

O Aριστοτέλης Ωνάσης επέστρεψε στη Σμύρνη το 1955.
Η οικογενειακή έπαυλη είχε καταληφθεί από μια οικογένεια Τούρκων, οι οποίοι τον προσκάλεσαν να περάσει μέσα.
Ο Ωνάσης έμεινε άναυδος, βρίσκοντας τα δωμάτια ακόμη επιπλωμένα με τα αντικείμενα της παιδικής του ηλικίας.

«Όταν εγκατέλειπα τη φλεγόμενη Σμύρνη ένιωθα σαν τον κόμη Μοντεκρίστο...
Ήθελα να βρω ένα θησαυρό αμύθητης αξίας και να επιστρέψω παντοδύναμος, να εκδικηθώ αυτούς που κρέμασαν τον θείο μου, σκότωσαν τους Έλληνες, έκαψαν τα σπίτια μας...
Αυτόν τον θησαυρό τον δημιούργησα μόνος μου και είδα δυνατούς της Γης, πολιτικούς, πρίγκιπες, καλλιτέχνες, να υποκλίνονται μπροστά μου, όπως και όμορφες και διάσημες γυναίκες...
Έχω τη ψευδαίσθηση ότι κυβερνάω από το γραφείο μου ωκεανούς και ουρανούς, αλλά συχνά πατώντας στο χώμα, που το νιώθω πιο οικείο και δυνατό από άσφαλτο, τσιμέντο, μάρμαρο, συνειδητοποιώ ότι δεν είμαι παρά κόκκος άμμου του σύμπαντος...
Το ίδιο ένιωσα κι όταν ξαναπάτησα το χώμα της γενέθλιας πόλης μου...»

Καθώς η θαλαμηγός πλησιάζει στη Σμύρνη, ο Σμυρνιός νιώθει να πεταρίζει η καρδιά του.
Φέρνει στο νου τους τις εικόνες της φωτιάς, της καταστροφής, του θανάτου, του ξεριζωμού αυτών που γλίτωσαν από τη Μικρασιατική λαίλαπα.

Ο Αρίστος έχει κανονίσει να βγει στη προκυμαία με τη βενζινάκατό του, με άνωθεν διαταγή το Λιμενικό να τον προστατεύει διακριτικά.
Με τη συνοδεία δυο ναυτών του, πατάει τη γενέθλια γη αργά τη νύχτα, μέσα στο σκοτάδι και στη σιωπή.
Συγκινημένος περπατάει στη γη που είχε εγκαταλείψει μια χαώδη νύχτα του 1922, ενώ είχαν κρεμάσει το θείο του Αλέξανδρο και ο πατέρας του βρισκόταν στη φυλακή...
Τότε μύριζε κάπνα, με τα αποκαΐδια στον αέρα, άκουγε τουφεκιές και οιμωγές και πατούσε στα αίματα σφαγμένων.
Τώρα όλα είναι ήσυχα, όλοι κοιμούνται και το πρωί θα διαβάσουν στις εφημερίδες ότι ο πλουσιότερος Σμυρνιός του κόσμου βρίσκεται στη γενέθλια πόλη του...

... Βρίσκει εύκολα, αν κι όλα έχουν αλλάξει, την περιοχή του παλιού κτιρίου το Χάνι του Βεζύρη, όπου ο πατέρας του διατηρούσε γραφείο και αποθήκες για τα εμπόρια του...
Περνάει έξω από την Ευαγγελική Σχολή, όπου έμαθε γράμματα...
Στέκεται στην ξεριζωμένη ελληνική γειτονιά...
Αναμνήσεις συνταράσσουν τη σκέψη του...
Εικόνες που δεν έχουν σβήσει στις αναμνήσεις ενός ανθρώπου που από κυνηγημένος πρόσφυγας, στέριωσε δικές του ρίζες, γιγάντιες περιουσίες στα τέσσερα σημεία της γης και στόλο σούπερ τάνκερ σε θάλασσες κι ωκεανούς!

Κοντά ξημέρωμα επιστρέφει στη θαλαμηγό του εξουθενωμένος ψυχικά, αλλά και υπερήφανος που οι αρχές της πόλης τον προστατεύουν ως κόρη οφθαλμού...
Ώσπου να μπει στη βενζινάκατο, βλέπει σκιές ένστολων να τον παρακολουθούν διακριτικά, αλλά μόλις στρέφει το κεφάλι κατά κει, στέκονται σούζα και φέρνουν το χέρι στο γείσο του καπέλου τους...
Του το ’χε πει ευγενικά και ο πρωθυπουργός της χώρας: - Πασά μου εφέντη Ωνάση, καλωσήρθες στη γενέθλια γη σου... 

Ανεβαίνει στη γέφυρα... Παίρνει ένα μπουκάλι ουίσκι...
Πατάει και το κουμπί στο μαγνητόφωνο με τη φωνή της Ρόζας Εσκενάζι, που κι αυτή δεν ξέρει τι ακριβώς είναι... Οβριά, Τούρκα, Ρωμιά; 

Τελικά, όταν κάποτε του είχε τραγουδίσει το "γελεκάκι" κι’ ήπιαν τη τζούρα τους, το είχε ξεκαθαρίσει: Σμυρνιά είμαι μπρε Αρίστο, Σμυρνιά με κεφαλαία γράμματα, όπως κι εσύ Σμυρνιός μάτια μου!
Το τραγούδι του καίει τα σωθικά:
"Στο’ πα και στο ξαναλέω - στο γιαλό μην κατεβείς,
ο γιαλός φέρνει φουρτούνα - θα σε πάρει να χαθείς... "
…και μη μου στέλνεις γράμματα, γιατί γράμματα δεν ξέρω και με πιάνουνε τα κλάματα…

             

vimaiteas

fb – 2fA

"Η Ηθική του Τριωδίου "

 

-  π. Διονύσιος Ταμπάκης, Ναύπιο

….   Το Βιβλίο του Τριωδίου ξεκινά από έναν Τελωνικό αναστεναγμό «Ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» και λαμβάνει πέρας με ένα «Μνήσθητι μου Κύριε εν τη Βασιλεία Σου», ενός σεσημασμένου ληστή πάνω στον σταυρό.

Ως εκ τούτου παρέχει και ηθική αυτουργία για «παράνομες» δραστηριότητες, αφού προβάλει και προωθεί τον Νόμο της Αγάπης Του Θεού, ο οποίος λογίζεται ως παράτυπη και παράνομη συμπεριφορά στην δικονομική ανθρώπινη νοοτροπία, εκεί που λείπει η έννοια της Συγγνώμης και της Μετανοίας.

Για τον κώδικα της ανθρώπινης ποινικής δικονομίας ο Ληστής πάνω στον Σταυρό ήταν το χειρότερο απόβρασμα της καλής κοινωνίας. 

Για τον Χριστό όμως και την Βασιλεία Του, ο πρώτος και επίσημος καλεσμένος του Παραδείσου.

Ας γίνει λοιπόν, φέτος και σε εμάς το Τριώδιο, διόδιο του Παραδείσου!

 

opougis

fb - Panteleimon Krouskos

2fA

"Ο Θεός, ἱλάσθητί μοι.. "

 

Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου 

Η παραβολή  (Λουκά 18,9-14)

09 Εἶπε δὲ καὶ πρός τινας τοὺς πεποιθότας ἐφ’ ἑαυτοῖς ὅτι εἰσὶ δίκαιοι, καὶ ἐξουθενοῦντας τοὺς λοιπούς, τὴν παραβολὴν ταύτην·

10 ἄνθρωποι δύο ἀνέβησαν εἰς τὸ ἱερὸν προσεύξασθαι, ὁ εἷς Φαρισαῖος καὶ ὁ ἕτερος τελώνης.
11 ὁ Φαρισαῖος σταθεὶς πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα προσηύχετο· ὁ Θεός, εὐχαριστῶ σοι ὅτι οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί ἢ καὶ ὡς οὗτος ὁ τελώνης·
12 νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι.
13 καὶ ὁ τελώνης μακρόθεν ἑστὼς, οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπᾶραι, ἀλλ’ ἔτυπτεν εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ λέγων· ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ.

14 λέγω ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἢ γὰρ ἐκεῖνος· ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται.

- Το σφάλμα του Φαρισαίου είναι ο κοσμικός του προσανατολισμός, η ικανοποίηση που αντλεί, ασχολούμενος αποκλειστικά με τον εαυτό του.
Χρησιμοποιεί τον Θεό σαν πρόσωπο αναφοράς του, για μια υποκριτική παράσταση αυτοπροβολής στον κόσμο· στο ανώνυμο πλήθος, από το οποίο διαχωρίζει υπεροπτικά τον εαυτό του, το πλήθος που το καταγγέλλει, το εξευτελίζει άμεσα, μεγαλόφωνα, όπως και τον πλησίον του τελώνη.
Τον ευχαριστεί να επιδεικνύει την υπεροχή του από τους άλλους, χαίρεται κάνοντας τους να αισθάνονται μειονεκτικά απέναντι του.
Η κοσμική του θεώρηση, τροφοδοτεί την εγωκεντρική του οχύρωση.

Ο τελώνης, έχοντας στραμμένη την ψυχή του στον Θεό, αισθάνεται συντετριμμένος, ευάλωτος, πληγωμένος, ανοχύρωτος απέναντι στην αμαρτωλότητα του.
Ανοικτός στη θεία κρίση και το έλεος, ειλικρινής, περίλυπος, ταπεινός ικέτης:
"ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ".

 

2φΑ

"Μια ζωή, ένα τραγούδι "

 

Χάρις Αλεξίου  -  H ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΤΗΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ 
[αυτοβιογραφικό τραγούδι, από το άλμπουμ Εμφύλιος έρωτας, 1984]

Με πήρες κάποτε απ' το χέρι και δε σε ρώτησα που πάμε
Σου 'πα "με σένα δε φοβάμαι", μάνα καλή, μάνα μου έρμη.

Εσύ τον άντρα σου είχες χάσει, κι εγώ είχα χάσει το γονιό μου
και τότε μάνα, καλέ μάνα, τότε σε βάφτισα αρχηγό μου.

Κλείδωσες δυο φορές το σπίτι, μας πήρες κι ήρθαμε στην πόλη.
Σαν τα κοράκια πέσαν όλοι, έτσι όπως σ' είδαν φοβισμένη

Κι ακόνιζα, παιδάκι πράμα, τα νύχια μου και το μυαλό μου
με μια τρεμούλα, μ' ένα φόβο, μη γκρεμιστεί ο αρχηγός μου.

Κι άρχισαν να κυλούν τα χρόνια όπως το χρώμα στη βατίστα
στην οικοκυρική μοδίστρα, κι ο αδερφός μου στα καράβια.

Η Ελλάδα πήγαινε κι ερχόταν κι έγινε ο τρόμος καθεστώς σου,
φοβήθηκα μη σε τσακίσουν και τότε έγινα αρχηγός σου.

Και πάνω που άρχιζα να ορίζω, ήρθε η αγάπη να με ορίσει
και μπλέχτηκα στ' αλισβερίσι - οι αγάπες μ' έβαλαν στη μέση.

Κι εσύ νοιαζόσουν μη πονέσω, μ' αυτές δε βλέπαν τον καημό σου
κι όλες στο μάτι είχαν βάλει να ρίξουνε τον αρχηγό σου.

Κι όταν με πήρε το τραγούδι ήμουν το στόμα των απόρων,
έγινα στόχος των εμπόρων και θύμα της πολυγνωσίας.

Πήγαν να τρίξουν τα θεμέλια - δεν ήταν τ' αύριο πια δικό μου -
τότε ξανάπλωσες το χέρι και σε ξανάκανα αρχηγό μου.

Τώρα χαμένη εγώ στους ήχους, και λυτρωμένη εσύ χορεύεις -
η μόνη εσύ που με πιστεύεις σαν σου μιλάω μες στα τραγούδια

Τώρα αγαπώ μα δεν ορίζω, τώρα δεν ψάχνω να 'βρω δίκια -
τώρα τον δρόμο μου τον βρήκα, γκρεμίστηκαν τ' αρχηγιλίκια.

autobiographies – 2φΑ

"Αειθαλείς περιστροφές "

 

Κική Δημουλά  -  ΑΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ
[Από την συλλογή «Χαίρε ποτέ», 1988]

Θεέ μου τι δεν μας περιμένει ακόμα.

Κάθομαι εδώ και κάθομαι.
Βρέχει χωρίς να βρέχει
όπως όταν σκιά
μας επιστρέφει σώμα.

Κάθομαι εδώ και κάθομαι.
Εγώ εδώ, απέναντι η καρδιά μου
και πιο μακριά
η κουρασμένη σχέση μου μαζί της.
Έτσι για να φαινόμαστε πολλοί
κάθε που μας μετράει το άδειο.

Φυσάει άδειο δωμάτιο.
Πιάνομαι γερά από τον τρόπο μου
που έχω να σαρώνομαι.

Νέα σου δεν έχω.
Η φωτογραφία σου στάσιμη.
Κοιτάζεις σαν ερχόμενος
χαμογελάς σαν όχι.
Άνθη αποξηραμένα στο πλάι
σου επαναλαμβάνουν ασταμάτητα
το άκρατο όνομα τους semprevives
semprevives –αιώνιες, αιώνιες
μην τύχει και ξεχάσεις τι δεν είσαι.

Με ρωτάει ο καιρός
από πού θέλω να περάσει
πού ακριβώς τονίζομαι
στο γέρνω ή στο γερνώ.
Αστειότητες.
Κανένα τέλος δεν γνωρίζει ορθογραφία.

Νέα σου δεν έχω.
Η φωτογραφία σου στάσιμη.
Όπως βρέχει χωρίς να βρέχει.

Όπως σκιά μου επιστρέφει σώμα.
Κι όπως θα συναντηθούμε μια μέρα
εκεί πάνω.

Σε κάποιαν αραιότητα κατάφυτη
με σκιερές απροσδοκίες
και αειθαλείς περιστροφές.
Τον διερμηνέα της σφοδρής
σιωπής που θα αισθανθούμε–μορφή εξελιγμένη της σφοδρής
μέθης που προκαλεί μια συνάντηση
εδώ κάτω– θα ’ρθει να κάνει ένα κενό.
Και θα μας συνεπάρει τότε
μια αγνωρισιά παράφορη–μορφή εξελιγμένη του αγκαλιάσματος
που εφαρμόζει η συνάντηση εδώ κάτω.
Ναι θα συναντηθούμε. Ευανάπνευστα, κρυφά
από την έλξη. Κάτω από δυνατή βροχή
ραγδαίας έλλειψης βαρύτητας. Σε κάποιαν
ίσως εκδρομή τού απείρου στο επ’ άπειρον∙
στην τελετή απονομής απωλειών στο γνωστό,
για τη μεγάλη προσφορά του στο άγνωστο∙
καλεσμένοι σε αστροφεγγιά προορισμού,
σε διασκεδάσεις παύσεων για φιλευδιάλυτους
σκοπούς και αποχαιρετιστήριες ουρανών
πρώην μεγάλες σημασίες.
Μόνο που ετούτη η συντροφιά των αποστάσεων
θα είναι κάπως άκεφη, ανεύθυμη
κι ας ευθυμεί εκ του μηδενός η ανυπαρξία.
Ίσως γιατί θα λείπει η ψυχή της παρέας.
Η σάρκα.
Φωνάζω τη στάχτη
να με ξαρματώσει.
Καλώ τη στάχτη
με το συνθηματικό της όνομα: Όλα.

Θα συναντιέστε υποθέτω τακτικά
εσύ κι ο θάνατος εκείνου του ονείρου.
Το στερνοπαίδι όνειρο.

Απ’ όσα είχα το πιο φρόνιμο.
Ξεθολωμένο, πράο, συνεννοητικό.
Όχι και τόσο βέβαια ονειροπόλο
αλλά ούτε και φτηνά χαμηλωμένο,
όχι σουδάριο κάθε γης.
Πολύ οικονόμο όνειρο,
σε ένταση και λάθη.
Από τα όνειρα που ανάθρεψα
το πιο πονετικό μου: να μη
γερνάω μόνη.

Θα συναντιέστε υποθέτω τακτικά
εσύ κι ο θάνατός του.
Δίνε του χαιρετίσματα, πες του να ’ρθει
κι αυτό μαζί εξάπαντος όταν συναντηθούμε
εκεί, στην τελετή απονομής απωλειών.

Όσο δε ζεις να μ’ αγαπάς.
Ναι ναι μου φτάνει το αδύνατον.
Κι άλλοτε αγαπήθηκα απ’ αυτό.
Όσο δε ζεις να μ’ αγαπάς.
Διότι νέα σου δεν έχω.
Κι αλίμονο αν δε δώσει
σημεία ζωής το παράλογο.

 

thepoetsiloved – 2φΑ

                                           

"Το μυστικό άνθος "

 

Νίκος Γρηγοριάδης  -  ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΑΝΘΟΣ
[Ἀπό την «Ἀνθολογία Νεοελληνικῆς Ποίησης» του Σπύρου Κοκκίνη]

Δὲν εἶναι ποὺ δὲν ἔχεις τί νὰ πεῖς
μᾶλλον
κάποιο μυστικὸ ἄνθος
ἄρχισε νὰ ὡριμάζει
στὴ σιωπή σου.

 

myriobiblos – 2φΑ

"Καλύτερα να χαλαρώσεις.. "

 

-  Ένα ποίημα που κυκλοφορεί από καιρό στο διαδίκτυο
και λέγεται πως το έγραψε σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης,
ένα κορίτσι με λίγο ακόμα χρόνο ζωής…

ΧΟΡΕΨΕ ΑΡΓΑ

Παρακολούθησες ποτέ παιδιά στο λούνα-παρκ;
ή άκουσες τη βροχή να πέφτει στο χώμα;

Παρακολούθησες το τρελό πέταγμα μιας πεταλούδας;
χάζεψες τον ήλιο καθώς ξεθωριάζει τη νύχτα;

Καλύτερα να χαλαρώσεις. Μη χορεύεις τόσο γρήγορα.
Η ζωή είναι μικρή. Η μουσική δεν κρατάει για πάντα.

Τρέχεις αλαφιασμένος κάθε μέρα;
Όταν ρωτάς κάποιον "πώς είσαι" ακούς την απάντηση;

Όταν τελειώνει η μέρα πέφτεις στο κρεβάτι αγκαλιά
με σκέψεις για εκατοντάδες δουλειές που γυρνούν στο κεφάλι σου;

Καλύτερα χαλάρωσε. Μη χορεύεις τόσο γρήγορα.
Η ζωή είναι μικρή. Η μουσική δεν κρατάει για πάντα.

Είπες ποτέ στο παιδί σου "θα το κάνουμε αυτό αύριο"
και μέσα στη βιασύνη σου δεν πρόσεξες τη λύπη του;

Έχασες επαφή; Άφησες μια καλή φιλία να πεθάνει,
επειδή ποτέ δεν είχες τον χρόνο να πάρεις ένα τηλέφωνο
και να πεις ένα "γεια";

Καλύτερα να χαλαρώσεις. Μη χορεύεις τόσο γρήγορα.
Η ζωή είναι μικρή. Η μουσική δεν κρατάει για πάντα.

Όταν τρέχεις σαν τρελός για να πας κάπου,
χάνεις τη μισή αξία της διαδρομής.

Είναι σα να πετάς ένα δώρο που δεν άνοιξες.
Η ζωή δεν είναι αγώνας ταχύτητας.

Γι' αυτό χαλάρωσε.
Άκου τη μουσική πριν τελειώσει το τραγούδι.

 

fb – Nota

2fA

                                                           

"Ψιχία πίπτοντα.. "

 

ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ ΙΕ´ 21 – 28

²¹ Καὶ ἐξελθὼν ἐκεῖθεν ὁ Ἰησοῦς ἀνεχώρησεν εἰς τὰ μέρη Τύρου καὶ Σιδῶνος. 
²² καὶ ἰδοὺ γυνὴ Χαναναία ἀπὸ τῶν ὁρίων ἐκείνων ἐξελθοῦσα ἐκραύγασεν αὐτῷ λέγουσα· Ἐλέησόν με, Κύριε, υἱὲ Δαυῒδ· ἡ θυγάτηρ μου κακῶς δαιμονίζεται. 
²³ ὁ δὲ οὐκ ἀπεκρίθη αὐτῇ λόγον. καὶ προσελθόντες οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἠρώτουν αὐτὸν λέγοντες· Ἀπόλυσον αὐτήν, ὅτι κράζει ὄπισθεν ἡμῶν. 
²⁴ ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν· Οὐκ ἀπεστάλην εἰ μὴ εἰς τὰ πρόβατα τὰ ἀπολωλότα οἴκου Ἰσραήλ. 

²⁵ ἡ δὲ ἐλθοῦσα προσεκύνησεν αὐτῷ λέγουσα· Κύριε, βοήθει μοι. 
²⁶ ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν· Οὐκ ἔστι καλὸν λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέκνων καὶ βαλεῖν τοῖς κυναρίοις. 
²⁷ ἡ δὲ εἶπε· Ναί, Κύριε, καὶ γὰρ τὰ κυνάρια ἐσθίει ἀπὸ τῶν ψιχίων τῶν πιπτόντων ἀπὸ τῆς τραπέζης τῶν κυρίων αὐτῶν. 
²⁸ τότε ἀποκριθεὶς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῇ· Ὦ γύναι, μεγάλη σου ἡ πίστις! γενηθήτω σοι ὡς θέλεις. καὶ ἰάθη ἡ θυγάτηρ αὐτῆς ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης.

 

2φΑ

"Διαφορετική έκφραση "

 

- ΚΑΤΙΑ ΔΑΝΔΟΥΛΑΚΗ
[από συνεντεύξεις της, στη Ματούλα Κουστένη για το lifo.gr
και στη Μυρτώ Λοβέρδου για το bovary.gr]

Σερνόμουν από την κατάθλιψη. Ζήτησα βοήθεια.
Δεν ήθελα να καταλήξω στην απομόνωση.
Είμαι το μοναχοπαίδι μιας μητέρας εκπαιδευτικού κι ενός πατέρα τελωνειακού.
Έδωσα στη Νομική μόνο και μόνο γιατί οι γονείς μου
κόντεψαν να αυτοκτονήσουν, όταν τους ανακοίνωσα
ότι θα δώσω εξετάσεις σε δραματική σχολή.
Για να αλαφρώσω την ψυχή τους, έδωσα και στα δύο.
Παρακολούθησα τη Νομική ένα έτος,
και στη συνέχεια αφοσιώθηκα στην υποκριτική.
Με τα χρόνια μαλάκωσαν και καμάρωναν την προσπάθειά μου.

Από μικρή ήθελα το θέατρο.
Κλεινόμουν στο δωμάτιο κι έπαιζα ρόλους.
Στα 16 μου είπα: ''θα γίνω ηθοποιός''.
Ορκίστηκα στους γονείς μου, πως αν δεν κάνω γι' αυτή τη δουλειά,
θα την αφήσω μέσα σε δυο χρόνια.
Από τη σχολή κατάλαβα ότι κάνω.
Ήταν κέρδος η σχολή του Κουν. Είχα ραγδαία εξέλιξη.
Είχα μια αίσθηση ευθύνης, μια σιγουριά ότι αυτό που κάνω,
δεν είναι ψεύτικο και θα βρει αποτέλεσμα.
Τα κυκλώματα δεν τα βρήκα μπροστά μου.
Τον φθόνο τον παρέκαμπτα.
Μόλις ένιωσα ότι μπορώ, έκανα δικό μου θίασο.
Ήξερα ότι τα θέλω μου δε θα μπορούσα να τα επιβάλλω
σε έναν παραγωγό. Έπρεπε να τα χρεωθώ εγώ.
Έκανα πραγματικότητα τα όνειρά μου.
Ένιωσα πολύ νωρίς, ότι ο κόσμος μ' αγαπάει.
Η σχέση μας είναι χτισμένη στην ειλικρίνεια.
Δεν πούλησα κάτι που δεν ήμουν.
Και αυτό το κρατάει ο κόσμος.

Την αναζητούσα την προστασία στο αντρικό στοιχείο.
Με ενδιέφερε ο σύντροφός μου να ξέρει περισσότερα,
να τον θαυμάζω, να με οδηγεί.
Είχα αυτό το μαθητικό σύνδρομο,
εξ ού και μοιράστηκα τη ζωή μου με τον Μάριο Πλωρίτη.
Η παρουσία του Μάριου ήταν ένας ήλιος που με φώτισε.
Ζήσαμε μαζί 30 χρόνια, τα 12 παντρεμένοι.
Ήταν καθηγητής μου στη δραματική σχολή.
Μου είχε μια σχετική αδυναμία, αντιθέτως εγώ με το που τον είδα,
είπα αυτός ο άνθρωπος θα σφραγίσει τη ζωή μου.
Ερωτικά βρεθήκαμε 10 χρόνια μετά τη σχολή,
όταν συμπτωματικά έκανε τη μετάφραση
στο δεύτερο θεατρικό που ανέβασα στο θέατρο Μουσούρη.

Ποτέ δεν ένιωσα οι παρέες του να με αμφισβητούν.
Έτρωγα στο ίδιο τραπέζι με τον Πατσιφά, τον Κακογιάννη,
τη Μελίνα, τον Ντασέν, τον Χατζιδάκι, τον Ελύτη,
και ήταν σαν να έχω γεύμα με τους 12 θεούς του Ολύμπου.
Το ξέραμε και οι δύο όταν πλησίαζε το τέλος.
Εκείνος το αντιμετώπισε όπως πάντα,
με αυτήν την σπάνια και φιλοσοφημένη θλίψη του.
Προχωρήσαμε μαζί χέρι - χέρι, ενωμένοι.
Πέθανε το 2006
και μου πήρε 7 χρόνια για να ξαναπιάσω τη ζωή από την αρχή.

Σερνόμουν από την κατάθλιψη.
Ζήτησα βοήθεια για την ψυχή μου, είδα σύμβουλο αυτογνωσίας.
Αποφάσισα ότι δεν ήθελα να κυλήσω προς τα πίσω
και να καταλήξω στην απομόνωση.
Ο θρήνος; υπήρξε μια μακρά διαδικασία που δεν σταμάτησε ποτέ,
απλώς σήμερα έχει διαφορετική έκφραση.
Αν μετά το θάνατό του
η ψυχή του έχει μείνει κάπου εδώ γύρω,
θα ήθελα να βλέπει ότι είμαι πια χαρούμενη.
Όχι μια παραιτημένη.

 

fb – 2fA

"Θυμητάρι ακριβό.. "

 

Χρήστος Γιανναράς - Μειονεκτικοί και οι αδίστακτοι
[από επιφυλλίδα του στην Καθημερινή]

….   Ποιο έγκλημα είναι μεγαλύτερο, δεν ξέρω – να πλεονάζουν στη διαχείριση των κοινών, σκόπιμα, οι μειονεκτικοί και οι αδίστακτοι ή να νεκρώνεται, σκόπιμα, η νεανική ευαισθησία έστω και ενός μόνο παιδιού;
Στο σημείο αυτό η επιφυλλίδα, για πρώτη και μοναδική φορά, θα παρεμβάλει αφήγημα.
Ίσως σαν πολύ μακρινό σινιάλο συγκίνησης, σε χαμένο στον χρόνο και στο πλήθος παραλήπτη.

Θυμάμαι. Πολύ πρωί, μου είχαν τηλεφωνήσει οι κλητήρες από το πανεπιστήμιο: «Είχαμε κατάληψη τη νύχτα. Σπάσανε πόρτες, κατέστρεψαν γραφεία, μπήκαν και στο δικό σας».
Δεν καθυστέρησα, έτρεξα αμέσως, στον περίβολο με περίμενε ένας υπάλληλος – με συνόδεψε, με έγνοια για το ενδεχόμενο σοκ: Είχαν σπάσει την πόρτα κομμάτια, δεν παραβίασαν απλώς την κλειδαριά.

Όλα μέσα στον χώρο του γραφείου σπασμένα, τσακισμένα, πεταμένα σκόρπια στο πάτωμα.
Το έπιπλο γραφείο, δίχως συρτάρια, αναποδογυρισμένο πάνω σε σωρούς από χειρόγραφα, φακέλους, υπηρεσιακά έγγραφα, αλληλογραφία, στοίβες σημειώσεων, σκόρπιες στον σωρό φωτογραφίες των παιδιών μου, σχεδιάσματα άρθρων, διαλέξεων, μαθημάτων.
Μαζί, σκόρπια κομμάτια από ένα βάζο και όσα καδράκια είχα στους τοίχους, μαζί κουβαριασμένο και ένα κέντημα της γυναίκας μου που το είχα κορνιζάρει.
Εικόνα παραλογισμού, ανεξήγητου μένους.

Και να, που σε μια κόχη του τουμπαρισμένου γραφείου διακρίνω γαντζωμένο σημείωμα σε φύλλο από επιτραπέζιο ημερολόγιο.
Διαβάζω: «Είναι τώρα τρεις ώρες που κάθομαι εδώ και χαζεύω τον κόσμο σου.
Τόσο διαφορετικό από τον δικό μου. Συγνώμη»! 

Αυτή τη «συγνώμη» τη φυλάω θυμητάρι ακριβό.
Είναι κοινότοπο, αλλά σίγουρα στέρεο, να πω: Για το κατάντημα των ελλαδικών πανεπιστημίων δεν φταίνε τα παιδιά. Ξέρουμε όλοι τους ενόχους.

 

kathimerini – 2fA

"Η ψυχή γίνεται ήλιος.. "

 

-  Νικηφόρος Βρεττάκος 

Ειρήνη είναι όταν,

Σας χωρίζει ένα αδιόρατο χάσμα απ’ τον κόσμο.
Σας διέφυγαν πράγματα. Δεν τάχετε όλα
καλά λογαριάσει, δεν τάχετε δει,
ακούσει όσο πρέπει. Γι’ αυτό και σας φαίνεται
τόσο παράξενο, που κλείνω, ανοίγω
το παράθυρο κι άλλο δεν σας λέω:
«Ειρήνη!»

Ειρήνη, λοιπόν,
είναι ό,τι συνέλαβα μες απ’ την έκφραση
και μες απ’ την κίνηση της ζωής.
Και Ειρήνη είναι κάτι βαθύτερο απ’ αυτό που εννοούμε
όταν δεν γίνεται κάποτε πόλεμος.

Ειρήνη είναι όταν τ’ ανθρώπου η ψυχή
γίνεται έξω στο σύμπαν ήλιος· κι ο ήλιος
ψυχή μες στον άνθρωπο.

 

ΑΡΧΑΓΓΕΛΩΝ ΤΟΠΟΣ

2φΑ

"Μες στην αρμύρα.. "

 

Κική Δημουλά  -  Βροχή επιστροφής  

Εγώ, όταν μεγαλώσω
θα γίνω Σεπτέμβριος έλεγε ο Αύγουστος.
Έβρεξε δω λιγάκι.
Δοκιμαστικά, σαν έλεγχος
αν λειτουργούν καλά οι πτώσεις.
Όπως χτυπάνε κάθε τόσο
ξαφνικά οι σειρήνες, δοκιμαστικά,
αν λειτουργεί καλά
ο τρόμος του πολέμου.
Ελάχιστη βροχή,
ίσα που την πλατάγισε στο στόμα του
το χώμα τη σταγόνα
– καθώς δοκιμαστής κρασιών-,
μόλις που πρόλαβε η υγρόεσσα ευωδιά
παραπονιάρα να τριφτεί
πάνω στα περιβόλια.
Δέναν οι παραθεριστές
στις σχάρες των αυτοκινήτων την Αθήνα
μαρσάραν τις βαλίτσες τους και φεύγαν.
Πεθαίναν απ’ τη ζήλια τους τα σπίτια
κοιτώντας τα τροχόσπιτα
στην Εθνική Οδό του Σεπτεμβρίου.
Απ’ τ’ ανοιχτά παραθυράκια τους
μικρά όσο ένα σάντουιτς ματιάς
κουρτινάκια φτερακίζαν κατά έξω,
νάιλον γλάροι εμπριμέ, δεμένοι.
Λοξά στημένη
νανούριζε τα τέλια της
μια κιθάρα ηλιοκαμένη.
Ευτυχώς βελτιώθηκε
το βιοτικό επίπεδο της βάρκας.
Γίνανε βάρκες κατοικίδιες
– αστυφιλία των σκαριών.
Αστραφτερές, εξωλέμβιες,
πάνω στα τρέιλερ κουρνιασμένες
ακολουθούν τ’ αφεντικά τους,
σκυλάκια ράτσας
χωρίς καθόλου τρίχωμα θαλάσσης.
Γαύροι πηδάνε κατά πάνω,
μια τελευταία ασημένια περιέργεια.
Κάτι θα την πονέσει απόψε τη βραδιά
γι’ αυτό το προς το τέλος.
Αν έχει ξαστεριά
θα πιει κάποιο παυσίπονο αστέρι.

Εγώ θα μείνω ακόμα λίγο.
Μήπως και ξαναβρέξει.
Να σε ξεπλύνω λίγο.
Είσαι μες στην αρμύρα και τ’ αλάτια
από τότε που ήμουνα θάλασσα.

 

2φΑ