"Πέντε βασικοί νόμοι "

Οι 5 νόμοι της ηλιθιότητας

Από το βιβλίο: Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας
-  του Δημήτρη Α. Σωτηρόπουλου

Ο Ιταλός Κάρλο Τσιπόλα (1922-2000), καθηγητής στο Μπέρκλεϊ, δημοσίευσε σημαντικά βιβλία Οικονομικής Ιστορίας, αλλά κανένα από αυτά δεν γνώρισε την επιτυχία που είχε το δοκίμιο του "Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας" (1976).

Κατά τον Τσιπόλα υπάρχουν πέντε «νόμοι» της ανθρώπινης ηλιθιότητας.

1.- Πάντοτε και αναπόφευκτα σε έναν πληθυσμό, όλοι υποτιμούν τον αριθμό των ηλιθίων.

2.- Η πιθανότητα να είναι κάποιος ηλίθιος, είναι ανεξάρτητη από τη χαμηλή ή την υψηλή επίδοσή του σε οποιονδήποτε τομέα. 

Επιπλέον, το ποσοστό των ηλίθιων είναι το ίδιο σε κάθε κοινωνική ομάδα. 

Όπως λέει ο Τσιπόλα, υπάρχουν παντού ηλίθιοι, τόσο μεταξύ στρατηγών, όσο και μεταξύ καθηγητών πανεπιστημίου.

3.- Ηλίθιος είναι όποιος προκαλεί ζημιά σε άλλον άνθρωπο ή σε ομάδα ανθρώπων, χωρίς να ωφεληθεί τίποτε ή παρ’ ότι ζημιώνεται και ο ίδιος. 

Ο Τσιπόλα προτείνει μια τυπολογία με κριτήριο το ποιος προκαλεί ζημιά σε ποιον και ποιος ωφελείται από τη ζημιά.

Ο ηλίθιος είναι ο ένας από τους τέσσερις τύπους ανθρώπων. 

Υπάρχουν άλλοι τρεις, ο ευφυής, ο ανήμπορος ή φουκαράς) και ο κακοποιός ή ληστής.

Ο ευφυής με τις ενέργειές του ωφελεί τους άλλους και επίσης ωφελείται ο ίδιος. 

Ο φουκαράς ωφελεί μεν τους άλλους, αλλά ζημιώνεται ο ίδιος 

Και ο ληστής ζημιώνει τους άλλους, για να ωφεληθεί ο ίδιος.

4.- Οι μη ηλίθιοι πάντοτε υποτιμούν τις ζημιογόνες δυνατότητες των ηλίθιων.
Ξεχνούν ότι ο συγχρωτισμός με ηλίθιους, αποδεικνύεται ένα ηλίθιο λάθος.

5.- Οι πιο επικίνδυνοι άνθρωποι στον κόσμο είναι οι ηλίθιοι. 

Μάλιστα ο Τσιπόλα διατείνεται ότι οι ηλίθιοι είναι ομάδα πιο ισχυρή από τη Μαφία και το «στρατιωτικό – βιομηχανικό πλέγμα».

Αντίλογος

1.- Ο Τσιπόλα κάνει φευγαλέα αναφορά στο «γονίδιο της ηλιθιότητας», αλλά δεν αναφέρει κάποια εγγενή χαρακτηριστικά που έχουν οι ηλίθιοι και μόνον αυτοί, και εξαιτίας των οποίων προκαλούν ζημιές στους γύρω τους, χωρίς προσωπικό όφελος.

Άλλωστε, το αν πράγματι επήλθε ζημιά σε αυτόν που ενήργησε και στους γύρω του είναι μια υποκειμενική κρίση η οποία μπορεί να μεταβάλλεται κατά μήκος του χρόνου.

Αν μικρή ζημιά σήμερα μπορεί να προκαλέσει μεγάλο όφελος για όλους σε μεταγενέστερο χρόνο, τότε ο ηλίθιος του σήμερα μπορεί να αποδειχθεί ως ο προνοητικός του αύριο ή ο διορατικός του μεθαύριο.

2.- Η ζημιά ή το όφελος δεν λογίζονται μονοδιάστατα. 

Κανείς δεν διαμορφώνει τη ζωή του μόνο με όρους ζημιάς – οφέλους. 

Μπορεί κάποιος να θεωρηθεί φουκαράς επειδή δεν τον ενδιαφέρουν τα προσωπικά οφέλη, αλλά η επιτυχία της παγκόσμιας επανάστασης ή η σωτηρία μετά θάνατον.

3.- Είναι εύλογο να παραδεχτούμε ότι υπάρχουν ηλίθιες πράξεις, όχι ηλίθιοι άνθρωποι.
Δηλαδή η μονάδα ανάλυσης είναι η πράξη, όχι ο άνθρωπος.

Ο Τσιπόλα δεν το δέχεται αυτό, επειδή κατατάσσει τους ανθρώπους σε έναν από τους τέσσερις τύπους με βάση τον σταθμισμένο μέσο όρο των πράξεών τους. 

Ωστόσο, όλοι μπορούμε να φερθούμε ηλίθια κάποιες φορές.

Η ηλιθιότητα εξαρτάται και από τα πολιτισμικά συμφραζόμενα της. 

Η κρίση επομένως εκείνου που φέρθηκε ηλίθια για τον εαυτό του, καθώς και η δική μας αποτίμηση της πράξης του, επηρεάζονται από το τι θεωρείται σαν ηλίθιο και τι όχι, κατά περιόδους σε κάθε κοινωνία.

Είπαν

Τσιπόλα – «Σε μια χώρα που έχει πάρει την κάτω βόλτα, το ποσοστό των ηλίθιων είναι σταθερό, ωστόσο παρατηρείται μεταξύ αυτών που κατέχουν την εξουσία μια δραματική εξάπλωση των ληστών με καλπάζουσα ηλιθιότητα… και μεταξύ όσων δεν μετέχουν στην εξουσία, μια εξίσου ανησυχητική αύξηση των φουκαράδων».

Robert Heinlein - «Ποτέ μην αποδίδεις στην κακοήθεια, αυτό που εξηγείται επαρκώς με την ηλιθιότητα»

Αλέξανδρος Δουμάς υιός - «Προτιμώ τους κακοποιούς από τους ηλίθιους, γιατί οι κακοποιοί μερικές φορές ξεκουράζονται».

tovima – [2fA]

Share