"Kallistos Ware και Ελλάδα "

Δημοσθένης Γκαβέας [HUFFINGTON POST]
-  από συνέντευξη του π. Κάλλιστου Γουέαρ για την Ελλάδα

Ήμουν φοιτητής κλασικών σπουδών και λατινικών στην Οξφόρδη, όταν το 1954 ήρθα στην Ελλάδα με ορισμένους φίλους μου για να δω τα αρχαία μνημεία. 

Κάποια στιγμή οι φίλοι αυτοί μου πρότειναν να πάμε στη Σπάρτη και αρχικά αντέδρασα λέγοντας τους:
«Τι να κάνουμε εκεί; Δεν έχουν κανένα σοβαρό μνημείο.
Οι αρχαίοι Σπαρτιάτες ασχολούνταν μόνο με τη γυμναστική». 

Όμως, αυτοί ήθελαν να με πάνε στον Μυστρά.

Τελικά, επισκεφθήκαμε τον Μυστρά και το μέρος μου έκανε φοβερή εντύπωση. 

Επρόκειτο για μια ολόκληρη βυζαντινή πόλη, εγκαταλελειμμένη μεν, αλλά με τόσες εκκλησίες και αγιογραφίες! 

Όλα αυτά με ενθουσίασαν και μου διεύρυναν την αντίληψη που είχα για την Ελλάδα. 

Τότε κατάλαβα πως δεν υπήρχε μόνο η κλασική Ελλάδα, αλλά και το Βυζάντιο.
Εκείνα ήταν από τα καθοριστικά βήματα που διαμόρφωσαν τη ζωή μου.

Βέβαια, όσον αφορά την Ορθοδοξία, είχε προηγηθεί η επαφή μου με τη ρώσικη ορθόδοξη εκκλησία στο Λονδίνο. 

Όμως, η επίσκεψή μου στον Μυστρά με έφερε σε επαφή με τη συνέχεια της ελληνικής παράδοσης και της χριστιανικής Ελλάδας. 

Από εκεί και έπειτα το ενδιαφέρον μου επικεντρώθηκε στη συνέχιση του Βυζαντίου, στο Βυζάντιο, μετά το Βυζάντιο, δηλαδή τη συνέχισή του κατά την οθωμανική περίοδο και φυσικά άρχισα να μελετώ τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας.

Για να συνοψίσω, ξεκίνησα με κλασικές σπουδές και προχώρησα στο Βυζάντιο. 

Έκτοτε αυτό που πάντα με εκπλήσσει είναι η συνέχεια της ελληνικής ταυτότητας.

Αρχικά ήμουν Αγγλικανός και πρέπει να σας πω ότι κατά την επαφή μου με την ορθοδοξία δεν ένιωθα ότι άλλαζα θρήσκευμα, 

Τα δύο δόγματα θα έλεγα ότι είναι αρκετά κοντά, καθώς και η Αγγλικανική εκκλησία τιμά τους πατέρες και τις οικουμενικές συνόδους. 

Έτσι με την ορθοδοξία ένιωσα ότι βρήκα πιο στέρεη βάση για την πίστη μου, δεν ήταν κάτι που επέλεξα, αλλά κάτι στο οποίο εισήλθα, στο οποίο εισχώρησα .

Η ρωσική διασπορά ανακάλυψε και πάλι το βάθος της ορθοδοξίας. 

Καμιά φορά για να ανακαλύψεις κάτι, για να καταλάβεις ποιος είσαι, πρέπει να πάρεις μια απόσταση. 

Όσον αφορά εμένα, όσο πιο βαθιά έμπαινα τόσο κατανοούσα αυτά που πάντα πίστευα. 

Ο τρόπος που αυτά εκφράζονταν μέσω της ορθόδοξης εκκλησίας ήταν και μοναδικός και ξεκάθαρος.

Άλλωστε, όπως σας είπα, ένιωθα κοντά στην Ορθοδοξία, δεδομένου ότι η Αγγλικανική μεταρρύθμιση τον 15ο αιώνα, απείχε πάρα πολύ από τον ρωμαιοκαθολικισμό και από τους προτεστάντες, αν και είχε κάποια επιρροή από αυτούς. 

Ωστόσο κοίταζαν προς την ορθοδοξία. Αλλά στο ιστορικό πλαίσιο του 16ου αιώνα δεν ήταν εφικτή μια ζωντανή επαφή με την ορθόδοξη εκκλησία, καθώς η Ρωσία ήταν απομονωμένη και οι Έλληνες βρίσκονταν κάτω από τον οθωμανικό ζυγό.

Είναι αλήθεια ότι στο παρελθόν το ενδιαφέρον της Δύσης όσον αφορά στην Ελλάδα, επικεντρωνόταν στην αρχαιότητα και όχι στο Βυζάντιο. 

Το θεωρούσαν οπισθοδρομικό, ως μεσαίωνα, παρουσίαζαν μια εικόνα παρακμής, σαν αυτή που περιέγραφε ο Έντουαρντ Γκίμπον και ήταν γενικά αποδεκτή από τους μορφωμένους της εποχής.

Όσον αφορά στο θέμα της ταυτότητας, που σαφώς περικλείει τα πάντα, διαπιστώνω ότι στη σύγχρονη Ελλάδα υπάρχει μια σύγκρουση μεταξύ εκείνων που δίνουν έμφαση στην κλασική Ελλάδα και εκείνων που δίνουν έμφαση στο Βυζάντιο. 

Κατά τη γνώμη μου το Βυζάντιο δεν τελείωσε το 1453, αλλά συνέχισε να υπάρχει μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα.

Η δυτική επιρροή ήταν βαριά και στα τέλη του 18ου αιώνα υπήρξε η σύγκρουση μεταξύ αυτών που επέμεναν στην κλασική Ελλάδα, όπως ο Αδαμάντιος Κοραής, και σε εκείνους που έδιναν έμφαση στη συνέχεια με το Βυζάντιο, όπως οι κολλυβάδες ή ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης. Όμως, οι άνθρωποι εξακολουθούν να κοιτούν πίσω στο χριστιανικό βυζαντινό παρελθόν τους.

Εγώ αντιλαμβάνομαι τη σύγχρονη Ελλάδα ως έναν συνδυασμό κλασικής Ελλάδας με τη ρωμιοσύνη.
Θυμάμαι ένα άρθρο του Πάτρικ Λη Φέρμορ, ο οποίος περιγράφει με αριστουργηματικό τρόπο τη σύνδεση τους, τη συνέχεια δηλαδή αρχαίας, βυζαντινής και σύγχρονης Ελλάδας. 

Ο Έλληνας έλεγε, θαυμάζει την Ακρόπολη, ο Ρωμιός την Αγία Σοφία, ο ένας τους αρχαίους φιλοσόφους, ο άλλος τους Καπαδόκες πατέρες και τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο για παράδειγμα και στη συνέχεια εκθέτει τα κοινά σημεία των δύο και καταλήγει στη χαρά που ένιωθαν να μοιράζονται τα νέα, να διαβάζουν την εφημερίδα και να σχολιάζουν. 

Ωστόσο αυτή η σύγκρουση εξακολουθεί να διαπερνά την ψυχή του Έλληνα.

Δεν ξέρω εάν μπορούμε να ξεφύγουμε από τη δυτικοποίηση, αλλά πρέπει να ρωτήσουμε τους εαυτούς μας πώς μπορούμε να μην ζήσουμε με αυτόν τον τρόπο, και εάν πρέπει να ζήσουμε με αυτή την παγκόσμια κουλτούρα, τότε πρέπει να δούμε πώς θα πάρουμε ότι είναι καλό και παράλληλα να διαφυλάξουμε την ταυτότητά μας. 

Από τη θέση που μιλώ, αναφέρομαι στην ορθόδοξη ταυτότητα μας, γιατί είναι η ίδια, μία διαδικασία, ένα έργο, που δεν τελειώνει ποτέ.

Αυτό που έχει σημασία στην θρησκευτική και εκκλησιαστική ζωή είναι η λειτουργία και η κοινωνία. 

Κατ’ επέκταση, να ζήσουμε το νόημα της ευχαριστιακής λειτουργίας, του ευχαριστιακού αισθήματος, όχι μόνο μέσα στην κοινότητα της εκκλησίας, αλλά και στην καθημερινή μας ζωή, να μεταφέρουμε αυτό το αίσθημα στην κοινωνία που ζούμε.

huffingtonpost – [2fA]

                                                   

Share