Ἰωάννης Ζηζιούλας,
Μητροπολίτης Περγάμου
- Από «Τό πρόβλημα τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ»
Ἡ ἔννοια τῆς Ἠθικῆς στηρίζεται στὴ διάκριση μεταξὺ καλοῦ καὶ κακοῦ ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Σωκράτη, ποὺ θεωρεῖται ἱδρυτής της.
«Ὅπως ὁρίζεται σὲ ὅλα τὰ σύγχρονα λεξικά, «ἡ γενικὴ μελέτη τοῦ καλοῦ καὶ ἡ γενικὴ μελέτη τῆς ὀρθῆς πράξεως, ἀποτελοῦν τὸ κύριο ἔργο τῆς ἠθικῆς»
(The Cambridge Dictionary of Philosophy, 1955, σ. 244).
Χωρὶς τὴ διάκριση καλοῦ καὶ κακοῦ ἡ ἔννοια τῆς ἠθικῆς καταρρέει.
Ἡ διάκριση αὐτὴ παίρνει συνήθως δύο μορφές.
Ἡ μία εἶναι ὁ χαρακτηρισμὸς τῶν πράξεων ἢ τῶν αἰσθημάτων, κινήτρων, διαθέσεων κ.λπ. ὡς καλῶν ἢ κακῶν.
Ἐὰν κάποιος ἀγαπᾶ, ἔμπρακτα ἢ στὶς διαθέσεις ἢ προθέσεις του, πρόκειται γιὰ κάτι «καλὸ» -σύμφωνα μὲ τὴν κρατοῦσα ἠθικὴ πάντοτε- ἐνῶ ἐὰν μισεῖ πρόκειται γιὰ κάτι «κακό».
Ἔτσι προκύπτουν οἱ γενικὲς ἀρχὲς τῆς ἠθικῆς, ἀνάλογα πάντοτε μὲ τὶς πολιτισμικές, θρησκευτικές, φιλοσοφικὲς κ,λπ. προϋποθέσεις κάθε ἐποχῆς καὶ κάθε κοινωνίας.
Ἡ ἄλλη μορφή, ποὺ παίρνει ἡ διάκριση καλοῦ καὶ κακοῦ, εἶναι ὁ χαρακτηρισμὸς τῶν προσώπων ὡς καλῶν ἢ κακῶν.
Στὴν ἀγγλοσαξονικὴ ἠθικὴ τῶν νεωτέρων χρόνων, ἡ ὁποία ἐπέδρασε καὶ στὴ νοοτροπία καὶ τὸν πολιτισμὸ καὶ τῶν δικῶν μας κοινωνιῶν, αὐτὴ ἡ μορφὴ διακρίσεως μεταξὺ καλῶν καὶ κακῶν ἀνθρώπων ὁδήγησε στὴν ἐμφάνιση τῆς ἔννοιας τοῦ χαρακτῆρος.
Ὁ «χαρακτήρας» (character) εἶναι τὸ ὑποκείμενο ἐπάνω στὸ ὁποῖο εἶναι «χαραγμένες» ὁρισμένες ἠθικὲς ἰδιότητες, καλὲς ἢ κακές, δηλαδὴ τὸ ὑποκείμενο τῆς ἠθικῆς.
- Από «Τό πρόβλημα τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ»
Ἡ ἔννοια τῆς Ἠθικῆς στηρίζεται στὴ διάκριση μεταξὺ καλοῦ καὶ κακοῦ ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Σωκράτη, ποὺ θεωρεῖται ἱδρυτής της.
«Ὅπως ὁρίζεται σὲ ὅλα τὰ σύγχρονα λεξικά, «ἡ γενικὴ μελέτη τοῦ καλοῦ καὶ ἡ γενικὴ μελέτη τῆς ὀρθῆς πράξεως, ἀποτελοῦν τὸ κύριο ἔργο τῆς ἠθικῆς»
(The Cambridge Dictionary of Philosophy, 1955, σ. 244).
Χωρὶς τὴ διάκριση καλοῦ καὶ κακοῦ ἡ ἔννοια τῆς ἠθικῆς καταρρέει.
Ἡ διάκριση αὐτὴ παίρνει συνήθως δύο μορφές.
Ἡ μία εἶναι ὁ χαρακτηρισμὸς τῶν πράξεων ἢ τῶν αἰσθημάτων, κινήτρων, διαθέσεων κ.λπ. ὡς καλῶν ἢ κακῶν.
Ἐὰν κάποιος ἀγαπᾶ, ἔμπρακτα ἢ στὶς διαθέσεις ἢ προθέσεις του, πρόκειται γιὰ κάτι «καλὸ» -σύμφωνα μὲ τὴν κρατοῦσα ἠθικὴ πάντοτε- ἐνῶ ἐὰν μισεῖ πρόκειται γιὰ κάτι «κακό».
Ἔτσι προκύπτουν οἱ γενικὲς ἀρχὲς τῆς ἠθικῆς, ἀνάλογα πάντοτε μὲ τὶς πολιτισμικές, θρησκευτικές, φιλοσοφικὲς κ,λπ. προϋποθέσεις κάθε ἐποχῆς καὶ κάθε κοινωνίας.
Ἡ ἄλλη μορφή, ποὺ παίρνει ἡ διάκριση καλοῦ καὶ κακοῦ, εἶναι ὁ χαρακτηρισμὸς τῶν προσώπων ὡς καλῶν ἢ κακῶν.
Στὴν ἀγγλοσαξονικὴ ἠθικὴ τῶν νεωτέρων χρόνων, ἡ ὁποία ἐπέδρασε καὶ στὴ νοοτροπία καὶ τὸν πολιτισμὸ καὶ τῶν δικῶν μας κοινωνιῶν, αὐτὴ ἡ μορφὴ διακρίσεως μεταξὺ καλῶν καὶ κακῶν ἀνθρώπων ὁδήγησε στὴν ἐμφάνιση τῆς ἔννοιας τοῦ χαρακτῆρος.
Ὁ «χαρακτήρας» (character) εἶναι τὸ ὑποκείμενο ἐπάνω στὸ ὁποῖο εἶναι «χαραγμένες» ὁρισμένες ἠθικὲς ἰδιότητες, καλὲς ἢ κακές, δηλαδὴ τὸ ὑποκείμενο τῆς ἠθικῆς.
Ἡ ἔννοια τοῦ χαρακτῆρος ἐφαρμόζεται ἰδιαίτερα στὴν τέχνη, καὶ μάλιστα στὴ λογοτεχνία, τὸ μυθιστόρημα, τὸ θέατρο κ.λπ. (λέμε, π. χ., «οἱ χαρακτῆρες» γιὰ τοὺς ἥρωες ἑνὸς λογοτεχνικοῦ ἔργου). ….
agiazoni –
[2fA]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου