"Επίκουρος και Φρόυδ "

 

-  π. Νικόλαος Λουδοβίκος

Η έννοια της ηδονής στην φιλοσοφική, την ψυχολογική και την θεολογική γλώσσα περιλαμβάνει πολλά πράγματα· είναι ευδαιμονία, ευτυχία, χαρά, αφοβία, ασφάλεια, αθανασία - ζωή χωρίς όρια.
Πώς συνέβη και το μέγεθος αυτό έφτασε να είναι ταυτόχρονα και επικίνδυνο;

Ο κατ' εξοχήν φιλόσοφος της ηδονής, ο Επίκουρος, ονόμαζε την ηδονή «φύσιν φύσει αιρετήν», εκ φύσεως προτιμητέα. Είναι στην φύση μας να προτιμούμε την ηδονή· και είναι ο πρώτος που συνέδεσε την ηδονή με την επιθυμία.
«Όταν λέμε πως η ηδονή είναι σκοπός, δεν εννοούμε τις ηδονές των ασώτων και αυτές που υπάρχουν στις απολαύσεις των αισθήσεων.
Εννοούμε το να μην υποφέρει κανείς σωματικά και να μην ταράζεται ψυχικά».

Ο Επίκουρος συνδέει την αρχή της ηδονής με την πραγματικότητα.
«Αν μια επιθυμία και συνεπώς μια ηδονή, ακολουθείται από ταραχή ψυχής, ακολουθείται από τιμωρίες, από παράβαση κοινωνικών κανόνων, τότε είναι καλό να αναστέλλεται αυτή η ηδονή.»
Η ηδονή στον Επίκουρο αφορά και στην πραγματικότητα των άλλων.

Αιώνες μετά ο Φρόυδ έκανε ακριβώς το αντίθετο.
«Η αρχή της ηδονής είναι αντίθετη με την αρχή της πραγματικότητας», μια και γι’ αυτόν η πραγματικότητα είναι πάντοτε τραυματική και επώδυνη, διότι με την πραγματικότητα εν ολίγοις, ο Ναρκισσισμός καταστρέφεται, μπαίνει σε κίνδυνο!

Σήμερα ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε πλέον την ηδονή είναι ο Φροϋδικός, και γι αυτό έχουμε πρόβλημα.
Έχει μεσολαβήσει στο εν τω μεταξύ, η δυτική εξατομίκευση -μια προβληματική εξατομίκευση- και έχει συμπληρωθεί η μετάβαση από τον ατομικισμό στον Ναρκισσισμό.

Χρειάστηκε μια ολόκληρη εξέλιξη μέχρι να φτάσουμε σε αυτό, που κάποιοι Άγγλοι κοινωνιολόγοι ονόμασαν «το χωρίς εμείς Εγώ», που είναι η σύγχρονη κατάσταση της Δυτικής κοινωνίας.

 

vb - Θεόδωρος
2φΑ

Share