"Πανηγυρικός 28ης "

Νίκος Μακαρόνας  - Πανηγυρικός 28ης Οκτωβρίου
[Πανηγυρικός του εορτασμού, που εκφωνήθηκε στις 27.10.2015
στα Εκπαιδευτήρια “Νέα Γενιά Ζηρίδη”]

Την θυμάμαι να βγάζει απ’ το σεντούκι, να ξεδιπλώνει απ’ το ασπροσέντονο, να βαπτίζει μέσα στη χάρη του νερού, να στεγνώνει στον ήλιο και ύστερα να υψώνει στον ιστό τη γαλανόλευκη, παραμονές του Αη-Δημήτρη που έπιανε χειμώνας και μεις ετοιμαζόμασταν για τη σχολική παρέλαση, την πιο μεγάλη εξόρμηση του φθινοπώρου μέσα στους δρόμους και τις πλατείες που φάνταζαν αλλιώτικες, πιο μεγάλες, πιο φωτεινές.

Και δεν ήτανε μόνο της γιαγιάς η έγνοια να γίνουν όλα σύμφωνα με την τάξη· ήτανε ολόκληρης της γειτονιάς, όλης της πόλης.
Της πατρίδας ολόκληρης ήταν έγνοια, να ατενίσει κρεμασμένη εκεί ψηλά στον ήλιο και στον ουρανό τη σημαία της, τον λαό της που πανηγύριζε την ελευθερία του, τη βγαλμένη απ’ τη δοκιμασία του μέγιστου ανθρωποχαλασμού του δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου.

Την θυμάμαι αυτή την μέρα για την ζεστασιά που έβαζε μέσα στην καρδιά μου, την ασφάλεια που μου προκαλούσε η μνήμη του ηρωισμού που ξεσήκωνε το ίδιο παιδιά, νέους και γέρους.
Μετά από χρόνια, όταν σπούδασα τον Όμηρο, συνειδητοποίησα ότι η γιαγιά ύψωνε στα μάτια μου έναν ολόιδιο κόσμο, ένα κόσμο πανάρχαιο, που συνέχιζε και συνεχίζει να υπάρχει απαράλλακτος μέσα στους αιώνες.
Έναν κόσμο αθωότητας, έναν λαό εμπνευσμένο από τον κώδικα της τιμής και της ανθρωπιάς.
Έναν σφιχταγκαλιασμένο χορό που διασχίζει τα χρόνια όσο εξακολουθεί ο άνθρωπος να τιμά την καταγωγή και να βλέπει με δέος τον προορισμό του.

Αυτή την μέρα συνηθίζουμε να αναφερόμαστε σε ιστορικά γεγονότα, να επαινούμε ηρωικά κατορθώματα και να εκφωνούμε εθιμοτυπικά εγκώμια και επαίνους.
Στην πραγματικότητα αυτή η μέρα είναι η μέγιστη ευκαιρία του ανθρώπου να αναλογιστεί το νόημα της ύπαρξής του μέσα στην ιστορία.
Και είναι αυτό το νόημα τραγικό, γιατί μας καθορίζει.
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ανέδειξε την τραγική μοίρα του ανθρώπου, το δριμύ κονταροχτύπημα της ζωής με το θάνατο.
Τα 55,5 εκατομμύρια νεκρών το μαρτυρούν.

Σε αυτόν τον πόλεμο τα υποκείμενα δεν ήταν άνθρωποι, αλλά πάθη.
Αυτά κινούσαν τους ανθρώπους και αυτά προδιέγραφαν τις πράξεις τους.

Σε αυτόν τον πόλεμο δοκιμάστηκε η ανθρωπιά της ανθρωπότητας.
Αυτό μαρτυρεί η θηριωδία των ισχυρών, αυτό επισφραγίζει το μαρτύριο των λαών που προσπάθησαν να αντισταθούν.
Σε αυτό τον πόλεμο έσπειρε ο φόβος και θέρισε ο τρόμος.
Έτσι εξηγούνται οι εύθραυστες συμμαχίες που μετατράπηκαν σε λυσσαλέες έχθρες.
Σε αυτόν τον πόλεμο βασίλεψε ο παραλογισμός, αφού οι λέξεις έμειναν γυμνές από τα νοήματά τους, όπως θα έλεγε ο Θουκυδίδης.

Όμως, σε αυτό τον πόλεμο αναδείχτηκαν και ήρωες· όχι γιατί πολέμησαν ενάντια στη βία.
Αυτό είναι νομοτέλεια.
Ούτε γιατί υπερασπίστηκαν τη γη τους. Αυτό είναι ηθική επιταγή.
Αλλά γιατί αψήφησαν την νιότη τους χιμώντας σύσσωμοι στο θάνατο.
Κατέθεσαν την πιο περιεκτική σε νόημα πρόταση ζωής οδεύοντας με την αθωότητα του αγριμιού ίσια πάνω στον κίνδυνο.
Αυτοί οι άνθρωποι που συνηθίζουμε να ονομάζουμε ήρωες είδαν τον κόσμο γύρω τους σαν θαύμα και ρίχτηκαν στον κίνδυνο, όχι τόσο από αίσθηση ηρωικού καθήκοντος, όσο από αίσθημα ευγνωμοσύνης απέναντι στην ομορφιά του, στην ομορφιά της ζωής.

Αυτοί ανύψωσαν το νόημα της ζωής πέρα από την τραγική συνθήκη του θανάτου.
Αυτοί είπαν πως το βαθύ νόημα της ιστορίας δεν είναι ο πόλεμος, αλλά ο ηρωισμός.
Αυτός επαναπροσδιορίζει τον άνθρωπο ως υποκείμενο της ιστορίας, αυτός τελικά, μετατρέπει το δέος του θανάτου σε δέος της ίδιας της ζωής.
Αυτοί οι άνθρωποι έμειναν νέοι και έφυγαν νέοι, όπως οι ιλιαδικοί ήρωες που δε γέρασαν ποτέ.
Σαν την γιαγιά που παρά τα χρόνια της ανηφόριζε προς τον ουρανό για να κρεμάσει το σύμβολο της ανθρώπινης ελευθερίας, για να φωτίζει τα χρόνια μας και να εμπνέει τις μέρες μας.

Γι’ αυτό και σεις, παιδιά, νέοι και νέες, κάθε που ξημερώνει 28 Οκτωβρίου, αν ακούσετε στους δρόμους φωνές, ήχους από τύμπανα και παρελάσεις, μη στρέψετε το βλέμμα σας αλλού.
Μην αλλάξετε στο κρεβάτι σας πλευρό.
Ούτε να αδιαφορήσετε για τις μέρες των εορτών.
Είναι οι μέρες που μας καλούν να γιορτάσουμε το νόημα της ύπαρξής μας, μέσα σε έναν αντιηρωικό κόσμο, ένα κόσμο που έπαψε να γιορτάζει, δοσμένος άνευ όρων στη θνητή του μοίρα.

antifono – [2fA]

Share