"Οι διαστάσεις της ζωής - Β"

Οι διαστάσεις της ζωής. 

Β

Η ζωή στον φυσικό κόσμο είναι μια χρονική διαδρομή, αλληλοδιαδοχής γεγονότων.

Άλλοτε γεμίζουμε τον χρόνο μας με δικές μας ενέργειες, άλλοτε η συμμετοχή μας περιορίζεται στην παρακολούθηση ενεργειών άλλων. Υπάρχουν και κάποιες φορές που η ψυχολογία μας της στιγμής, αποσυντονίζεται από τον χρόνο και  αφηνόμαστε να ξεφύγουμε συναισθηματικά προς το παρελθόν ή το μέλλον. Αποσύρουμε δηλαδή το συναίσθημα μας και απουσιάζομε από το παρόν. Αυτό μας συμβαίνει πολλές φορές απρογραμμάτιστα, σαν να κάνουμε ένα διάλειμμα στην αντιμετώπιση των ευθυνών μας, να παίρνουμε μια άτυπη άδεια από τις υποχρεώσεις μας, να βάζουμε για λίγο σε μια παρένθεση τη ζωή μας. Γιατί το συναίσθημα, όταν δεν αντλεί άμεση ικανοποίηση από το παρόν, την αναζητά με όχημα τη φαντασία, αλλού.

Όμως δεν μπορούμε να ζήσουμε το μέλλον, αφού δεν ήρθε ακόμα, αλλά ούτε και το παρελθόν αφού έχει περάσει. Έτσι τις ώρες εκείνες, «ζούμε» στη φαντασία μας το μέλλον και το παρελθόν, εντάσσοντας τα στο παρόν πλασματικά, με τις διαδικασίες μιας συνειρμικά αυτοματοποιημένης παθητικής απεικόνισης (ονειροφαντασίες, ονειροπολήσεις και φαντασιώσεις).

Αντίθετα, η ενεργητική αξιολόγηση και αξιοποίηση στοιχείων του παρελθόντος (ανάμνηση και ιστορία) ή η ενεργητική επεξεργασία δεδομένων του παρόντος, που τα προβάλουμε στο μέλλον με τη δημιουργική φαντασία (σχεδιασμός και προοπτική)  είναι ενέργειες που συμβαίνουν στο παρόν και χαρακτηριστικές μιας υγιούς προσωπικότητας. 

Η δυνατότητα μας να «ζούμε», περιορίζεται μόνο στο παρόν, το «τώρα». «Παρόν», στη συνείδηση μας είναι μόνο η κάθε στιγμή, που ακολουθεί την προηγούμενη και την διαδέχεται η επόμενη, στη συνεχή ροή του χρόνου και συνειδητοποιούμε τη στιγμή αυτή, στο μέτρο που συμμετέχουμε συναισθηματικά στα όσα συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της.

Το παρόν καταγράφεται στη συνείδηση και στη μνήμη μας, ανάλογα με τη φόρτιση της στιγμής. “Στιγμές” ευτυχίας ή οδύνης, τραυματικές ή πληρότητας, με ιδιαίτερη ένταση φορτισμένες συναισθηματικά, εντυπώνονται ανεξίτηλα στη (συναισθηματική) μνήμη, επηρεάζουν τον  χαρακτήρα και μπορούν να τροποποιήσουν την προσωπικότητα μας.     

Το «τώρα», μπορούμε να το προσδιορίσουμε σαν ένα σύνολο στιγμών ικανής διάρκειας, ώστε να περιλαμβάνει μια συγκεκριμένη ενέργεια. Το «σήμερα» αντίστοιχα, η κάθε μέρα μας, περιλαμβάνει στη διάρκεια του και τις τρεις έννοιες –παρελθόν, παρόν και μέλλον-, αλλά το παρελθόν είναι ακόμα εντελώς πρόσφατο και το μέλλον άμεσα επερχόμενο. Έτσι η σημερινή μέρα, που μπορεί να αποτελέσει την περισσότερο πρόσφορη χρονική μονάδα ζωής, εμπεριέχει κατά κάποιον τρόπο και την έννοια της αιωνιότητας.

Η ημέρα, μπορεί να οριοθετηθεί στην αντίληψη του καθενός διαφορετικά, σαν ημερομηνία, σαν 24ωρο ή σαν τη χρονική απόσταση από την ανατολή ως τη δύση του ήλιου. Συνήθως ο χρόνος μιας ημέρας, έχει διάρκεια κατανοητή από τους περισσότερους στην καθημερινότητα μας, σαν το διάστημα από την πρωινή αφύπνιση μέχρι τον επόμενο νυχτερινό ύπνο, όσο δηλαδή μπορούμε να ενεργούμε συνειδητά και συνεχόμενα, ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα. 

Οι ενέργειες, είναι το απαραίτητο στοιχείο της ζωής, που μας συνδέει (μας παρέχει την αίσθηση συμπόρευσης) με τον χρόνο, μας διατηρεί σε εγρήγορση στο παρόν και μας δίνει έτσι την ευκαιρία να συνειδητοποιούμε τις εμπειρίες μας. Ενεργώντας, φυσικά ή πνευματικά, παραμένουμε συντονισμένοι στον ρυθμό του χρόνου, συμμετέχουμε στη ζωή, είμαστε παρόντες. Η αδράνεια, η απραξία, η ανία, η ακηδία και τα αρνητικά συναισθήματα, μας αποσύρουν από την «τρέχουσα» ζωή και μας υποβιβάζουν σε αμέτοχους (παθητικούς ή εμπαθείς) θεατές της. 

Συχνά στη συνείδηση μας, ταυτίζουμε τις έννοιες του τώρα και του σήμερα. Η εννοιολογική άμβλυνση του «τώρα» και η διεύρυνση του στον χώρο του «σήμερα», μας παρέχει άνεση στον προγραμματισμό των ενεργειών, μας αποφορτίζει από το άγχος του «επείγοντος» και της αίσθησης «συσσώρευσης εκκρεμοτήτων» και το μέλλον αποκτά έτσι ευκρινέστερη ορατότητα, προοπτική και δυνατότητα σχεδιασμού.   

*  [ 2^ο μέρος από 4]

Share