"Υπόφωτο Οκτώβρη.. "

Κική Δημουλά – Υπόφωτο
["Ποιήματα", εκδ. Ίκαρος]

Βραχνή η περιπέτεια - απ’ το πολύ να λέει

πάει κι αυτό πάει κι αυτό.
Μαλακτικό το φως του Οκτωβρίου.
Το πίνω. Αργά αργά.
Ανακατεύοντας το συνεχώς - προσεκτικά κι αργά.
Μη και χυθεί σταγόνα - από την αίσθηση που ζω
που την πίνω αργά αργά - σ’ ένα πολύ ρηχό φλιτζάνι.
Πολύ ρηχό φλιτζάνι - το φως του Οκτωβρίου.
Έχει ένα λάσκο η ατμόσφαιρα.
Την πας πιο δω πιο κει ανάλογα που θέλεις
κάτι να αραιώσει, κάτι να γίνει πιο πυκνό.
Έχει η ατμόσφαιρα - αυτό που λέμε λιγοστεύει,
είτε πρόκειται για φως - για Θεό
φθινοπώριασμα πίστης - για υπόφωτο έρωτα.
Είν’ η ατμόσφαιρα - διασκορπισμένο και σπασμένο
το μακρύ τραγούδι της συνέχειας:
τι απόγινε, τι απόγινες;
Πάει αυτό πάει κι αυτό - τραγουδιστά αποκρίνεται
η λακωνική εξαφάνιση - Αργά αργά μυθιστορίζεσαι.
Έχει ένα άδειασμα η ατμόσφαιρα.
Αραιοκατοικημένη η περιπάθεια.
Εδώ εκεί να φανεί η πλάτη κάποιου φεύγω
πάει κι αυτό πάει κι αυτό. - Άδειες ονοματοφωλιές
σ’ εσοχές της φωνής - ξεπουπουλιάσματα ύψους.
Πεινασμένα φωνήεντα
τσιμπάνε με το ράμφος τους - ψόφια τζάμια.
Μια κιτρινίλα. Όχι λαίμαργη. - τρώει αργά αργά το χρώμα.
Μια κιτρινίλα στα φυτά,
στα φιλάλληλα - στα καταφύγια φάρδη.
Μελανίες μελιστάλαχτοι
σέρνουν νεκροφόρες φράσεις - πάει κι αυτό πάει κι αυτό.
Το κόρο του κίτρινου ψέλνει
τη θεία Ακολουθία της απογύμνωσης.
Ύφεση πολυφωνική. - Ακολουθώ.
Προσέχοντας πού πατάω. - Παντού σπασμένο μάκρος.
Μαλακιά και σκεπαστική η ατμόσφαιρα.
Έτσι σου ‘ρχεται να την τραβήξεις ως επάνω
να κουκουλωθείς - να μη βλέπεις άλλο
τι γρήγορα κι απρόσεχτα - ανακατεύουν οι χαμοί
ό, τι εμείς αργά αργά και προσεκτικά – ανακατεύοντας
καθυστερούμε να χυθεί
απ’ το πολύ πολύ ρηχό φλιτζάνι.

pablodelamopalimpsisto – [2φΑ]

"Σόλων Α. Πελεκάνος "

Σόλων Αντ. Πελεκάνος  [21 Μαρτίου 1884 - 30 Οκτωβρίου 1968]

Συμπληρώθηκαν 50 χρόνια που, σαν σήμερα, «έφυγε» από τον κόσμο μας ο ευεργέτης του νησιού Σόλων Αντ. Πελεκάνος, αδελφός της συζύγου του Μεγάλου Ευεργέτου της Καλύμνου 
Νικολάου Βουβάλη, Αικατερίνας.

Διευθυντικό στέλεχος του ονομαστού σπογγεμπορικού Οίκου «Ν. Βουβάλης», μοίραζε την ζωή 
του μεταξύ Λονδίνου και Καλύμνου, μεταξύ των πνευματικών ενδιαφερόντων και βιωμάτων του 
και των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων του.

Το «Σολώνειον Ευγηρίας Μέλαθρον» (1961), μένει να θυμίζει την συνεχή παρουσία του Σόλωνος Πελεκάνου στο νησί του, όχι μόνο σε όσους τον γνώρισαν, αλλά και στους νεώτερους που δεν είχαν αυτή την ευκαιρία!

- Στην φωτογραφία, ο Σόλων Α. Πελεκάνος (καθιστός), με τον φιλόλογο Σακελλάριο Θ. Ψαρά.

Μ [2φΑ]

"Τα μάτια είχε χαμηλά "

Ο ΟΚΤΩΒΡΗΣ ΣΗΜΑΙΑ ΣΤΑ ΜΠΑΛΚΟΝΙΑ
-  ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΣ

Στίχοι: Ηλίας Κατσούλης
Μουσική: Παντελής Θαλασσινός

Τον ξέρω για ευαίσθητο και για παραπονιάρη
τον πάω στην Ακρόπολη, μετά στο Λουμπαρδιάρη.

Με γιασεμάκι χιώτικο, λευκό χρυσανθεμάκι
Οκτώβρης ήρθε κι άνοιξε του κήπου το πορτάκι
τα μάτια είχε χαμηλά, σεμνά και λυπημένα
και κάτω από τα βλέφαρα δυο σύννεφα κρυμμένα.

Τον ξέρω για ευαίσθητο και για παραπονιάρη
τον πάω στην Ακρόπολη, μετά στο Λουμπαρδιάρη.
Του Αϊ Δημήτρη ανήμερα εχάρηκε η ψυχή του
έτσι που ήλιος έγινε στα μάτια η βροχή του.

Την άλλη μέρα το πρωί, θυμάται το '40
τη σχολική παρέλαση, τη μεθυσμένη μπάντα
τα γυριστά σαξόφωνα και τα χρυσά τρομπόνια
κι αυτός σημαία υψώθηκε στης πόλης τα μπαλκόνια.

Τον ξέρω για ευαίσθητο και για παραπονιάρη
τον πάω στην Ακρόπολη, μετά στο Λουμπαρδιάρη.
Του Αϊ Δημήτρη ανήμερα εχάρηκε η ψυχή του
έτσι που ήλιος έγινε στα μάτια η βροχή του.

fb - [2fA]

"Πανηγυρικός 28ης "

Νίκος Μακαρόνας  - Πανηγυρικός 28ης Οκτωβρίου
[Πανηγυρικός του εορτασμού, που εκφωνήθηκε στις 27.10.2015
στα Εκπαιδευτήρια “Νέα Γενιά Ζηρίδη”]

Την θυμάμαι να βγάζει απ’ το σεντούκι, να ξεδιπλώνει απ’ το ασπροσέντονο, να βαπτίζει μέσα στη χάρη του νερού, να στεγνώνει στον ήλιο και ύστερα να υψώνει στον ιστό τη γαλανόλευκη, παραμονές του Αη-Δημήτρη που έπιανε χειμώνας και μεις ετοιμαζόμασταν για τη σχολική παρέλαση, την πιο μεγάλη εξόρμηση του φθινοπώρου μέσα στους δρόμους και τις πλατείες που φάνταζαν αλλιώτικες, πιο μεγάλες, πιο φωτεινές.

Και δεν ήτανε μόνο της γιαγιάς η έγνοια να γίνουν όλα σύμφωνα με την τάξη· ήτανε ολόκληρης της γειτονιάς, όλης της πόλης.
Της πατρίδας ολόκληρης ήταν έγνοια, να ατενίσει κρεμασμένη εκεί ψηλά στον ήλιο και στον ουρανό τη σημαία της, τον λαό της που πανηγύριζε την ελευθερία του, τη βγαλμένη απ’ τη δοκιμασία του μέγιστου ανθρωποχαλασμού του δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου.

Την θυμάμαι αυτή την μέρα για την ζεστασιά που έβαζε μέσα στην καρδιά μου, την ασφάλεια που μου προκαλούσε η μνήμη του ηρωισμού που ξεσήκωνε το ίδιο παιδιά, νέους και γέρους.
Μετά από χρόνια, όταν σπούδασα τον Όμηρο, συνειδητοποίησα ότι η γιαγιά ύψωνε στα μάτια μου έναν ολόιδιο κόσμο, ένα κόσμο πανάρχαιο, που συνέχιζε και συνεχίζει να υπάρχει απαράλλακτος μέσα στους αιώνες.
Έναν κόσμο αθωότητας, έναν λαό εμπνευσμένο από τον κώδικα της τιμής και της ανθρωπιάς.
Έναν σφιχταγκαλιασμένο χορό που διασχίζει τα χρόνια όσο εξακολουθεί ο άνθρωπος να τιμά την καταγωγή και να βλέπει με δέος τον προορισμό του.

Αυτή την μέρα συνηθίζουμε να αναφερόμαστε σε ιστορικά γεγονότα, να επαινούμε ηρωικά κατορθώματα και να εκφωνούμε εθιμοτυπικά εγκώμια και επαίνους.
Στην πραγματικότητα αυτή η μέρα είναι η μέγιστη ευκαιρία του ανθρώπου να αναλογιστεί το νόημα της ύπαρξής του μέσα στην ιστορία.
Και είναι αυτό το νόημα τραγικό, γιατί μας καθορίζει.
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ανέδειξε την τραγική μοίρα του ανθρώπου, το δριμύ κονταροχτύπημα της ζωής με το θάνατο.
Τα 55,5 εκατομμύρια νεκρών το μαρτυρούν.

Σε αυτόν τον πόλεμο τα υποκείμενα δεν ήταν άνθρωποι, αλλά πάθη.
Αυτά κινούσαν τους ανθρώπους και αυτά προδιέγραφαν τις πράξεις τους.

Σε αυτόν τον πόλεμο δοκιμάστηκε η ανθρωπιά της ανθρωπότητας.
Αυτό μαρτυρεί η θηριωδία των ισχυρών, αυτό επισφραγίζει το μαρτύριο των λαών που προσπάθησαν να αντισταθούν.
Σε αυτό τον πόλεμο έσπειρε ο φόβος και θέρισε ο τρόμος.
Έτσι εξηγούνται οι εύθραυστες συμμαχίες που μετατράπηκαν σε λυσσαλέες έχθρες.
Σε αυτόν τον πόλεμο βασίλεψε ο παραλογισμός, αφού οι λέξεις έμειναν γυμνές από τα νοήματά τους, όπως θα έλεγε ο Θουκυδίδης.

Όμως, σε αυτό τον πόλεμο αναδείχτηκαν και ήρωες· όχι γιατί πολέμησαν ενάντια στη βία.
Αυτό είναι νομοτέλεια.
Ούτε γιατί υπερασπίστηκαν τη γη τους. Αυτό είναι ηθική επιταγή.
Αλλά γιατί αψήφησαν την νιότη τους χιμώντας σύσσωμοι στο θάνατο.
Κατέθεσαν την πιο περιεκτική σε νόημα πρόταση ζωής οδεύοντας με την αθωότητα του αγριμιού ίσια πάνω στον κίνδυνο.
Αυτοί οι άνθρωποι που συνηθίζουμε να ονομάζουμε ήρωες είδαν τον κόσμο γύρω τους σαν θαύμα και ρίχτηκαν στον κίνδυνο, όχι τόσο από αίσθηση ηρωικού καθήκοντος, όσο από αίσθημα ευγνωμοσύνης απέναντι στην ομορφιά του, στην ομορφιά της ζωής.

Αυτοί ανύψωσαν το νόημα της ζωής πέρα από την τραγική συνθήκη του θανάτου.
Αυτοί είπαν πως το βαθύ νόημα της ιστορίας δεν είναι ο πόλεμος, αλλά ο ηρωισμός.
Αυτός επαναπροσδιορίζει τον άνθρωπο ως υποκείμενο της ιστορίας, αυτός τελικά, μετατρέπει το δέος του θανάτου σε δέος της ίδιας της ζωής.
Αυτοί οι άνθρωποι έμειναν νέοι και έφυγαν νέοι, όπως οι ιλιαδικοί ήρωες που δε γέρασαν ποτέ.
Σαν την γιαγιά που παρά τα χρόνια της ανηφόριζε προς τον ουρανό για να κρεμάσει το σύμβολο της ανθρώπινης ελευθερίας, για να φωτίζει τα χρόνια μας και να εμπνέει τις μέρες μας.

Γι’ αυτό και σεις, παιδιά, νέοι και νέες, κάθε που ξημερώνει 28 Οκτωβρίου, αν ακούσετε στους δρόμους φωνές, ήχους από τύμπανα και παρελάσεις, μη στρέψετε το βλέμμα σας αλλού.
Μην αλλάξετε στο κρεβάτι σας πλευρό.
Ούτε να αδιαφορήσετε για τις μέρες των εορτών.
Είναι οι μέρες που μας καλούν να γιορτάσουμε το νόημα της ύπαρξής μας, μέσα σε έναν αντιηρωικό κόσμο, ένα κόσμο που έπαψε να γιορτάζει, δοσμένος άνευ όρων στη θνητή του μοίρα.

antifono – [2fA]

"Της Πατρίδας η Σημαία "

28  ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

Της πατρίδας μου η Σημαία, έχει χρώμα γαλανό
και στη μέση χαραγμένο έναν κάτασπρο Σταυρό.
Κυματίζει με καμάρι δεν φοβάται τον εχθρό,
σαν τη θάλασσα γαλάζια και λευκή σαν τον αφρό.

[2φΑ]

"Καλό ξημέρωμα! "

[2φΑ]

"Το επιστέγασμα και η βάση "

Ο Άγιος Δημήτριος

π. Ανδρέας Κονάνος  -  Από το βιβλίο «Στο βάθος κήπος»

Η αγάπη είναι το επιστέγασμα και η βάση. Αυτή σκεπάζει όλες τις αρετές.
Είναι η ασφάλεια και η σιγουριά ότι πας καλά. Διότι, ότι κάνεις χωρίς αγάπη, όπως λέει ο Απόστολος Παύλος, δεν έχει νόημα.

Αγάπη να ‘χεις. Αγάπη να βγάζεις. Αγάπη ν’ αφήσεις.
Κι όσοι θα έρχονται έπειτα από χρόνια κοντά στον τάφο σου και θα σε θυμούνται και θα σε φέρνουν στη σκέψη και στο μυαλό τους, θα λένε:
«Α, αυτός ο άνθρωπος είχε αγάπη. Είχε καλοσύνη.
Σε κανέναν δεν είπε κάτι κακό ούτε κράτησε σε κάποιον κακία.
Λόγο για κάποιον δεν είπε. Δεν τον θυμάμαι να κατηγόρησε, να κατέκρινε.
Ποτέ.
Τα χέρια του, συνέχεια ελεημοσύνες. Το στόμα του έσταζε μέλι.
Τα μάτια του, πάντα γεμάτα δάκρυα απ’ τον πόνο των ανθρώπων.
Τα πόδια του πήγαιναν συνέχεια εδώ κι εκεί, σε αρρώστους και βασανισμένους».

Έτσι δεν λέει και η Αγία Γραφή; «Πίστη, ελπίδα κι αγάπη. Μείζων δε τούτων, η αγάπη». 

Το ανώτερο.
Κάνε ένα βήμα ν’ αγαπήσεις, να χαρείς, να νιώσεις τον πλούτο αυτής της ομορφιάς μες στην ψυχή σου. Και μην πληγώνεσαι αν δεν σ’ αγαπούν.
Δεν αξίζει να στενοχωριέσαι αν δεν σε αγαπούν.

Μην ασχολείσαι με το πώς σου φέρονται οι άλλοι, διότι θα αρρωστήσεις.
Μάθε εσύ ν’ αγαπάς. Ανεξαρτήτως του τι κάνουν οι άλλοι.
Μάθε εσύ -σαν τον Θεό- να δίνεις. Σαν τον ήλιο να λάμπεις.
Άσε τους άλλους. Αν δεν σ’ αγαπούν, δεν πειράζει. Γιατί ούτε κι εσύ αγαπάς πάντα. 

Αν μάθεις την τέλεια αγάπη, τότε θ’ αγαπάς. Ώσπου να μάθεις, κάνεις λάθη.

Μην απαιτείς και λες: «Εγώ σ’ αγάπησα. Τώρα θέλω κι εσύ να μ’ αγαπάς».
Μην κινείσαι έτσι. Εσύ θα τρέφεσαι απ’ αυτή την πηγή, που θα βγαίνει από μέσα σου. 

Κι αν οι άλλοι σου ανταποδώσουν την αγάπη, θα ‘ναι ωραία.
Αν δεν σου την ανταποδώσουν, δεν πειράζει.
Μην γκρινιάζεις, γιατί μετά χάνεις αυτό το καλό που κάνεις και είναι μισό.
Εσύ θ’ αγαπάς. Αγάπη, αγάπη, αγάπη. Ωραία λέξη.

Γράψε αυτή τη λέξη στην καρδιά σου. Λέγε τη και με το στόμα σου.
Και πες τη και σήμερα σε κάποιον.
Πες τη στο παιδί σου, στη γυναίκα σου, στον άντρα σου, πες τη στα αδέλφια σου.

Συνέχισε να την λες έπειτα από μέσα σου. Μην την λες με τρόπο που να προκαλείς. 

Να λες στον άνθρωπό σου:
«Σ’ αγαπώ και σ’ ευχαριστώ για όλα όσα έχεις κάνει για μένα.
Σ’ ευχαριστώ που υπάρχεις. Που με βοηθάς.
Που με στηρίζεις. Που με βασανίζεις.
Και με βοηθάς και με τον τρόπο αυτό, να μαθαίνω.
Και με βοηθάς να υπομένω, να συγχωρώ».

fb - [2φΑ]

"Κατερίνα "

Κώστας Ψαράκης, "Κατερίνα"
-  Από τη συλλογή «ώσπερ πελεκάν»

Ήταν η ώρα του περίπατου, όταν έβγαινε από το σπίτι της
και βουτούσε στο πλήθος που σεργιάνιζε και κατέβαινε
μέχρι τα μπεντένια της θάλασσας ολομόναχη,
δεκαπέντε χρονών.

Και κοίταζε μόνο χάμαι, ολότελα συγκεντρωμένη στον κίνδυνο,
και γελούσε το χαμόγελο της νίκης, κι έσκιζε το πλήθος,
κι έκοβε τα λόγια, κι άφηνε πίσω της αφρούς,
όπως το ποντοπόρο πλοίο.

Και περνούσε ώρα να καταλαγιάσουνε τα κύματα, όπου χτυπούσανε
δεξά-ζερβά στα πεζοδρόμια.

Κι ήταν ένα μεγάλο νόημα γλυκόπικρο μέσα στο ψεύτη κόσμο,
τότε που φύτρωναν οι κολώνες της ψυχής μας και πριν να μπει η βαριά σκεπή
να τις συντρίψει.

και λέει ο ποιητής που γράφει τη Μεγάλη Γεωμετρία των Παθών
για τούτο το νόημα, που έχει αρχή μα που δεν έχει τέλος, όπου φτιάχτηκε
μέσα μας,
για τούτη την όμορφη πληγή που φτιάξαμε εκείνες τις ανοικτές εποχές,
όπου διαλέγαμε τις κρυφές μας τις πληγές και σφραγίζαμε τις κάμερες

πού τάμαθες τα μυστικά
ετούτου του πολέμου;
να μη σηκώνεις τη ματιά
μα να κοιτάζεις χάμαι;
Όποιος σιωπά ακούγεται
που δε θωρεί θαμπώνει
κι όποιος περνά και χάνεται
ποτέ δε λησμονιέται.

poiein – [2fA]

"Ετυμολογικοί θησαυροί "

Της γλώσσας μας ετυμολογικοί θησαυροί….
-  Γράφει ο Δημήτρης Νατσιός.

«Απ΄ ό,τι κάλλη έχει ο άνθρωπος τα λόγια έχουν τη χάρη
να κάνουσι κάθε καρδιά, παρηγοριά να πάρει».  Ερωτόκριτος                                                                                                        

Ταξίδι, καρποβριθές και ευφρόσυνο, είναι η αναζήτηση της ετυμολογίας, των γενεθλίων των λέξεων. 

«Ο Θεός μας χάρισε μια γλώσσα ζωντανή, εύρωστη, πεισματάρα και χαριτωμένη», όπως έλεγε ο Σεφέρης. 
Ξεφλουδίζεις τις λέξεις της, το αλλεπάλληλο φύλλωμα που πρόσθεσε ο λαός στο νεογέννητο ρήμα και καταλήγεις στον εκπληκτικό σπόρο.
Στην αρχική λέξη-γεννήτορα.

Παίρνεις, για παράδειγμα, την λέξη «λαός», που πριν κατέγραψα.
Σπουδαία λέξη η ετυμολογία της μας φέρνει στο κατώφλι της μυθολογίας.
Σύμφωνα μ΄αυτήν -την μυθολογία- είναι συνομήλικη της παρουσίας του ανθρώπου στη γη.

Μετά τον κατακλυσμό, θέλοντας ο Ζευς να επιβραβεύσει, για την αρετή τους, τον Δευκαλίωνα και την Πύρρα, τους διεμήνυσε ότι ήταν έτοιμος να εκπληρώσει οποιαδήποτε επιθυμία τους.
Αυτοί ζήτησαν ανθρώπους για να επανακατοικήσουν την έρημη γη.
Ο Δίας τους υπέδειξε να βαδίζουν ρίχνοντας πίσω τους πέτρες (λίθους).
Από την μεν Πύρρα θα δημιουργούνταν γυναίκες, από τον δε Δευκαλίωνα άντρες. 
Την εποχή εκείνη του Ομήρου, ο λίθος ονομαζόταν λάας.
«Τόσσόν τις τ’ επιλεύσει , όσον τ ’επί λάαν ίησιν», “κι η ματιά απλώνεται, όσο μια πέτρα που τη ρίχνεις”, διαβάζουμε στη ραψωδία Γ,12 της Ιλιάδας.
Από την λέξη λάας, προήλθε ο λαός, οι άνθρωποι οι λίθινοι.
Η λέξη λάας-λας επιβιώνει σήμερα στο λατομείο, στο λαξεύω και στα παράγωγά τους.

Πολλοί θεωρούν ότι και το δυσετυμολόγητο εθνικό μας όνομα «Ελλάς», προήλθε από την σύνθεση της λέξης “λας” με την προσθήκη της πρόθεσης «εν» που σημαίνει «εντός».
Άρα εν+λας, Ελλάς, η χώρα των ανθρώπων του λίθου, του λαού.
Μάλλον πρόκειται όμως για παρετυμολογία.
Εξάλλου, λόγω αρχαιότητας, της λέξεως Ελλάς, ακόμη δεν έχει εξακριβωθεί η προέλευσή της. Διασώζεται πλήθος ετυμολογικών ριζών του ονόματος.

Σίγουρα όμως υπάρχει συγγένεια με τις λέξεις σέλας, σελήνη και ήλιος, λέξεις που σχετίζονται με το φως.

Η λέξη ήλιος, για παράδειγμα, στην δωρική διάλεκτο προφέρεται άλιος.

Το επίθετο άλιος ετυμολογείται από το ουσιαστικό, θηλυκού γένους, η αλς-της αλός. Από δω προέρχεται το αλάτι, η σαλάτα, το σαλάμι – γιατί είναι αλμυρά – αλλά και το λατινικό sol (ήλιος), η Μασσαλία (=πόλη φωτεινή).

Επίσης τα αλιεύς, άλμη, αλυκή. Προφανώς ο ήλιος (άλιος) ονομάστηκε έτσι, γιατί ο λαός έβλεπε τον ήλιο να ανατέλλει από την θάλασσα.

Αν χαρακτηρίζει κάτι την πατρίδα μας είναι ο ήλιος, η θάλασσα και η… ελιά. 

Θυμήθηκα ότι με την θάλασσα συνδέεται  και η λέξη «κύμα».
Προέρχεται από το ρήμα κύω, ομηρικό και αυτό που σημαίνει είμαι έγκυος.
Κύμα είναι η φουσκοθαλασσιά. Από δω και τα ρήματα εγκυμονώ-κυοφορώ.
Το έχω ξαναγράψει: Ενθουσιάζονται οι μαθητές μας από το ωραιότατο αυτό ταξίδι που λέγεται ετυμολογία.

Μαζί με την αγάπη και τον σεβασμό στη γλώσσα μας, προοδεύουν και στην ορθογραφία, που κατάντησε πληγή της εκπαίδευσης.
Αν είχαμε σοβαρό υπουργείο παιδείας θα φρόντιζε να εκδώσει ένα ετυμολογικό λεξικό για παιδιά του δημοτικού, στο οποίο θα θησαυρίζονταν λέξεις καθημερινές, συχνόχρηστες.

Λένε τα παιδιά πολύ συχνά. «Πηγαίνω στο κυλικείο να ψωνίσω».
Εδώ έχουμε τρείς λέξεις που μας οδηγούν στις αμμουδιές του Ομήρου.
Το πηγαίνω σχηματίστηκε από το ομηρικό υπάγω.
«Τω δε και Αυτομέδων ύπαγε ζυγόν ωκέας ίππους», «έζεψε ο Αυτομέδων τα γρήγορα άλογά του». (Θα εξηγήσουμε παρακάτω γιατί λέμε άλογο και όχι ίππος. Η παραπομπή από την Ιλιάδα, Π,148).

Αρχικά σήμαινε υποτάσσω, διατάσσω: «ύπαγε».
Στην ελληνιστική εποχή αποκτά την έννοια του πηγαίνω.
«Υπάγετε και ημείς εις τον αμπελώνα», στο κατά Ματθαίον 20,7.
Το υπάγω είναι σύνθετο από την πρόθεση υπό+άγω.
Το άγω είναι  λέξη-γεννήτωρ ευρείας ετυμολογικής οικογένειας.
Είναι σύνθετο με όλες τις προθέσεις (εξάγω, διάγω).

Μπορεί να τονιστεί και το εξής: Από το άγω παράγεται και η αγωγή.
Στον μέλλοντα το ρήμα κάνει «άξω», από δω οι αξίες.
Άρα η αγωγή πρέπει να οδηγεί, να άγει σε αξίες, στην αξιοπρέπεια.

(Λέμε άλογο και όχι ίππος, διότι από τα άλογα ζώα, χωρίς λόγο-λογική, αυτό που υπήρξε το πιο χρήσιμο και απαραίτητο στον άνθρωπο είναι ο ίππος.
Με την πάροδο του χρόνου η λέξη άλογο, που περιγράφει όλα τα ζώα, ταυτίστηκε με τον ίππο).

Ας… υπάγουμε στην λέξη κυλικείο.
Προέρχεται από  την λέξη κύλιξ-κύλικος, είδος κυπέλλου για κρασί.
Ήδη την βρίσκουμε στην Σαπφώ, 7ος π.X. αιώνας.
«Χρυσίαισιν εν κυλίκεσιν» (αποσπ. 2,14).
Κυλικείο είναι το ράφι, ο χώρος όπου τοποθετούσαν κύλικες, ποτήρια.

Το ρήμα “ψωνίζω” παράγεται από το αρχαίο “οψωνέω”.
Στο έγκριτο λεξικό των Liddel-Scott, διαβάζουμε την ερμηνεία.
«Αγοράζω τα προς τροφήν αναγκαία, κοινώς ψωνίζω κυρίως δε ιχθύες».
Το «οψωνέω» παράγεται από το «όψον».
Στο ίδιο λεξικό διαβάζουμε για το «όψον». 
«Εν Αθήναις, ιδίως ιχθύς, ψάρι, το κυρίως προσφάγιον, πρόγευμα των Αθηναίων». 
Υποκοριστικό του «όψον», είναι το οψάριον. 
Επειδή, λοιπόν, για πρωϊνό, «όψον», οι Αθηναίοι έτρωγαν κυρίως μικρούς ιχθύες, φτάσαμε στο οψάριον, στο ψάρι και στον ψαρά. 
Άρα λέγοντας ο μαθητής ψωνίζω, ορθώς ομιλεί περί αγοράς προγεύματος με την διαφορά ότι δεν ψωνίζει… οψάριον.

Μ΄αυτές τις νόστιμες ετυμολογικές ερμηνείες, εκτός των άλλων, διασκεδάζεις τα παιδιά, γλυκαίνει η διδασκαλία, καταλήγεις στο πλατωνικό «τέρπειν και διδάσκειν», που είναι η καλύτερη οδός μάθησης.
Στο υπουργείο όμως αυτά θεωρούνται… κινέζικα.
Ο καημός τους είναι να καταργηθεί ο εθνικός ύμνος, είναι ρατσιστικό, θα μας πουν, να ακούει ο πακιστανός τον στίχο «απ΄ τα κόκκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά». 
Και εκείνον τον σταυρό στη σημαία τι τον ήθελαν οι πρόγονοι;

(Στον Γ΄τόμο των «Απομνημονευμάτων του Κολοκοτρώνη», του Γ. Τερτσέτη, στη σελ. 69, διαβάζουμε μια ωραία αναφορά του Γέρου: «Τα πρωτεία εις τον Σταυρόν! 
Και δόξα αιώνας αιώνων εις τους σταυρωμένους διά την Πίστιν και διά το Γένος».
Αυτό κάποτε θα το γράψουμε στις εισόδους των σχολείων…).

Αν τους ρωτήσεις την αιτία, θα σου απαντήσουν ότι είναι αριστεροί.
Άρα καλά έκανε η ευφυής  γλώσσα μας και «περιποιήθηκε» καταλλήλως την λέξη αριστερά.
Στο λεξικό του Μπαμπινιώτη διαβάζουμε: “Η αριστερή πλευρά είναι συνδεδεμένη στους περισσότερους πολιτισμούς με την δυσμένεια την ελαττωματικότητα και την αρνητική εξέλιξη, πράγμα που βασίζεται στο γεγονός ότι η πλειονότητα των ανθρώπων χρησιμοποιεί τα δεξιά μέλη του σώματος.

Επειδή η αριστερή πλευρά συσχετίστηκε με τους κακούς οιωνούς ή την αναποδιά, χρησιμοποιήθηκαν για την αριστερά λέξεις ευφημιστικού χαρακτήρα”.
Η λέξη αριστερός προέρχεται από το άριστος.
Επίσης και η λέξη ευώνυμος (ευ+όνομα).
Αλήθεια γνωρίζει ο κ. υπουργός ότι οι λέξεις αριστεία και αριστερός είναι ομόρριζες;
Καλό είναι να επινοηθεί μια νέα λέξη για την αριστερά, δυσώνυμος αυτή την φορά…

ΥΓ. Σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, σε όλα τα μαθήματα, όλοι οι δάσκαλοι, όλων των ειδικοτήτων έχουν τη δυνατότητα σε κάθε διδακτική ώρα ή με κάθε διδακτική ενότητα, να επιχειρήσουν ευκαιριακά μία ετυμολογική αναδρομή –μια αναγνωριστική κίνηση προς το παρελθόν της γλώσσας.
Ο μαθηματικός θα κάνει πιο κατανοητή τη διχοτόμο, (από τα: δίχα + τέμνω),  ο γυμναστής τη σταδιοδρομία (στάδιο + δρόμος, διαδρομή στο στάδιο), ο θεολόγος το νόημα του ναού (από το ναίω = κατοικώ, άρα ναός = κατοικία) κλπ. κλπ.

Και όλοι μαζί θα προσφέρουν με παιδαγωγική άνεση γλωσσικούς θησαυρούς και σεβασμό για όλη την ιστορία της γλώσσας μας

antibaro – [2fA]

"Ο φτωχός κι η μοίρα του "

Γιατί το ψωμί είναι ζήτημα πνευματικό
-  π. Παντελεήμων Κρούσκος

Η εύκολη φιλοσοφία και η υψηλή θεολογία, εν πολλοίς είναι πολυτέλεια αυτών που έχουν στέγη και ψωμί, ενίοτε και μέγαρα.
Δόξα τα λεφτά, έχουμε Θεό!

Όταν είσαι χορτάτος από φαΐ, στέγη, στόχους, ανθρώπινες σχέσεις, εξασφαλισμένο αύριο, έχεις όλο τον χρόνο να διανοείσαι και να ασχολείσαι με τις κάθε είδους πνευματικότητες.
Και δεν ομιλούμε αποκλειστικά για πλούσιους που βρίσκονται σε δυσθεώρητα ύψη, αλλά την στοιχειώδη πληρότητα της διπλανής πόρτας.

Ο φτωχός άνθρωπος δεν έχει τον χρόνο και την διάθεση να ασχοληθεί με τον Θεό και τις μεγάλες ιδέες, αλλά ζει στην κόλαση του επιούσιου και της στέρησης, της ματαίωσης, της έλλειψης.
Και όλη αυτή την κόλαση, την συντηρούμε εμείς οι άνθρωποι της καλής πρόθεσης και των μεγάλων ιδανικών.

Γι’ αυτό ο θυμόσοφος λαός έλεγε πως "εμείς οι φτωχοί αμαρτάνουμε κάθε μέρα".
Ίσως με μια διάθεση γνήσιας αυτοταπείνωσης απέναντι στους κοινωνικά υπερέχοντες, ένα καθαρό δείγμα συγχώρεσης και εξιδανίκευσης για τους μεγαλουσιάνους.

Θα δώσουμε λόγο, όλοι μας, άρχοντες και μικρομεσαίοι για τους ελαχίστους αδελφούς του Χριστού, γιατί δεν τους δώσαμε χώρο να σκεφτούν και τα πνευματικά, αλλά τους καταδικάσαμε σε ισόβια μέριμνα για τον κόσμο.

fb – [2fA]

"Πάντερπνη ετυμολογία "

Ταξίδι στην πάντερπνη ετυμολογία μας    
-  Γράφει ο Δημήτρης Νατσιός, Δάσκαλος, Κιλκίς.

Είναι παραδεκτό απ’ όλους ότι το πιο γοητευτικό και συναρπαστικό κεφάλαιο της Γλώσσας μας είναι η ετυμολογία, η αναζήτηση της καταγωγής, των «γενεθλίων» των λέξεων.
Είναι τόσο ωραίο το ετυμολογικό ταξίδι, που ακόμη και τα μικρά παιδιά του Δημοτικού ενθουσιάζονται και συναρπάζονται.
Εάν είχαμε όπως έχω ξαναγράψει, σοβαρό υπουργείο εθνικής Παιδείας και όχι νεοταξικής Προπαγάνδας, θα είχε γραφτεί ένα μικρό, εύχρηστο ετυμολογικό λεξικό με λέξεις συχνόχρηστες. 

Οι ωφέλειές του θα ήταν πολλαπλές.

Πρώτον: Θα κατανοούσαν  οι μαθητές  την συνέχεια της ελληνικής γλώσσας ότι “είναι κόρη από μεγάλη γενιά, είναι η θυγατέρα της γλώσσας των αρχαίων Αθηναίων συγγραφέων, το σόι της βαστά από τους τραγικούς, τον Πλάτωνα, τον Θουκυδίδη κι από την Καινή Διαθήκη” σημειώνει  ο Γιώργος Θεοτοκάς σε κείμενό του το 1939.
(Να προσθέσουμε στην απαρίθμηση των γεννητόρων και τον Όμηρο).

Δεύτερον: Η ετυμολογία και η διδασκαλία της προξενεί σεβασμό και θαυμασμό στα παιδιά για την γλώσσα. Το συνάντησα αυτό πολλές φορές μες στην αίθουσα.
Θυμάμαι την έκπληξη και τον εντυπωσιασμό των μαθητών, όταν σε κάποιο μάθημα, την περασμένη σχολική χρονιά, συζητούσαμε για κάποιες λέξεις «κακές», χλευαστικές, όχι ύβρεις, που μας έρχονται από το λεγόμενο Βυζάντιο.
Πήραμε το ρήμα κοροϊδεύω. (Η αφορμή ήταν  η διαμαρτυρία κάποιου μαθητή, διότι τον κορόιδευαν, αυτό που σήμερα πέρασε και θρονιάστηκε δυστυχώς στην γλώσσα ως μπούλινγκ, αγγλ. bylling).

Είναι γνωστό ότι από το Βυζάντιο ίσχυε η ποινή της διαπόμπευσης, του δημόσιου εξευτελισμού. 
Από τις χειρότερες και ταπεινοτικότερες καταδίκες ήταν το κούρεμα «εν χρω» (κοινώς γουλί).
Τον αποκαλούσαν, τον κατάδικο, κουρόγιδο-κουρεμένο γίδι-εξού και κορόιδο και κοροϊδεύω.
Κατά την πάνδημη περιαγωγή του κουρόγιδου (κορόιδου) στους δρόμους και στην αγορά, καθισμένου συνήθως πάνω σε γαϊδούρι (γαϊδουροκαθισμένους), το πλήθος του πετούσε στο πρόσωπο ασβόλη (=καπνιά) εξού και αποσβολώθηκα-έμεινα αποσβολωμένος.
Ακόμη πασπάλιζαν την χούφτα τους με «μούζα» (=βρομιά) και μουτζούρωναν το πρόσωπο του διαπομπευμένου. Από δω βγήκε και το ρήμα μουντζώνω.

Άλλες φορές τους άλειβαν με πίσσα και έτσι μας «κληροδοτήθηκε» το ρήμα πασαλείβω της νεοελληνικής. Ενίοτε ο όχλος εξακόντιζε και πηλό, λάσπη, κατά το βασανιστήριο του διασυρμού, και προήλθε ο προπηλακισμός, που περιορίστηκε πλέον στο λεκτικό ονειδισμό.
Ακόμη κάποιες νεοελληνικές παροιμιώδεις φράσεις έχουν την καταγωγή τους σε εκείνη την εποχή.
Λέμε «θα σε συγυρίσω» από το βυζαντινό «συγύρισμα», το γύρισμα, την περιφορά στους δρόμους.
Το «γίναμε θέατρο» από το «θεατρίζεσθαι», ταυτόσημο του «πομπεύεσθαι».
Το «γίναμε βούκινο» επειδή συχνά προπομποί κατά το γύρισμα ήταν σαλπιγκτές, οι «τρουμπετάρηδες» με τις τρουμπέτες, τα βούκινα και τις σάλπιγγες.

(Η διαπόμπευση επί γαϊδάρου ήταν αρχαίο έθιμο. Το συνήθιζαν μάλιστα και στις μοιχαλίδες γυναίκες. 
Ύστερα από αυτή την ατιμωτική περιφορά ονομάζονταν διά βίου «ονοβάτιδες» και ζούσαν μες στην ντροπή. 
Βεβαίως σήμερα είναι σπάνιο να δεις Έλληνες ή Ελληνίδες επιβαίνοντες όνου, αλλά θα δεις πολλούς όνους επιβαίνοντες Ελλήνων και ο νοών, νοείτω…)

Θα σκεφτεί κάποιος. Μα δεν βρήκες καλύτερο παράδειγμα, για την ετυμολογία, δάσκαλε. 

Είναι  ένα από τα πολλά.
Όμως το πιο δύσκολο στην διδασκαλία είναι να ελκύσεις την προσοχή των μαθητών και να καταλήξεις στο πλατωνικό «τέρπειν και διδάσκειν».
Αν το μάθημα δεν είναι ευχάριστο σε αναμένει η αποτυχία.

Όταν ετυμολογούσαμε το κουρόγιδο (κορόιδο) πήραμε και τα δύο συνθετικά τις λέξεις και προχωρήσαμε βαθύτερα.
Η γίδα προέρχεται από την αιτιατική του ονόματος η αίξ- της αιγός-την αιγίδα.
Έφυγε το «αι» και μας έμεινε η γίδα. Σήμερα όμως  λέμε  «υπό την αιγίδα», υπό την προστασία κάποιου επίσημου προσώπου ή φορέα.
Σύμφωνα με τον μύθο ο Ζευς θήλασε, όταν ήταν βρέφος  στην Κρήτη, από ένα ζώο μια γίδα, που λεγόταν Αμάλθεια.
Το γάλα παρεχόταν μέσω του κέρατος της Αμαλθείας και έκτοτε φράση έγινε σύμβολο αφθονίας αγαθών.
Μεγαλώνοντας ο Δίας μετέβαλε την Αμάλθεια και το κέρας της σε αστερισμό.
Το δέρμα της επίσης το μετέτρεψε σε όπλο, την αιγίδα, το όνομα της ασπίδας του.
Η αιγίδα τον προστάτευε.
(Από δω και η καταιγίδα, προφανώς η λέξη απηχεί τις αντιλήψεις των αρχαίων για τον νεφεληγερέτη και ομβροτόκο Δία).

Το πρώτο συνθετικό «κούρο» προέρχεται από το ρήμα κείρω που σημαίνει κόβω, κουρεύω. 

Από εδώ παράγονται τα: κουρά, κουρέας, κουρείο, αλλά και το κουράζω που αρχικά σήμαινε ότι τιμωρώ κάποιον διά κουράς, ο κούρος, η κόρη (κούρη), το κέρμα (έκοψε χρήμα), ο κορμός, ο καιρός (κομμάτι χρόνου), ο ακέραιος (που δεν κομματιάζεται), ο ακραιφνής εκ του ακ(ε)ραι(ο)φ(α)νής, (άθικτος, ανέπαφος), ο ακαριαίος και λοιπά.
Ωραία πράγματα και όσο δεν τα προβάλλουμε στην εκπαίδευση «πιανόμαστε…κορόιδα».

Τρίτον: Πληγή πυορρέουσα σήμερα κατάντησε η ανορθογραφία.
Το δε υπουργείο «φρόντισε» να καταργήσει και το μάθημα, το τετράδιο της ορθογραφίας σε μια γλώσσα που η ομορφιά και η απαράμιλλη η σαφήνειά της εδράζονται στις ορθογραφικές τις αποχρώσεις.
Η ορθογραφία, η υπακοή στους κανόνες της, είναι μάθημα πειθαρχίας για τα παιδιά, πράγμα που δεν συνάδει με τον αναρχικό…. κουκουλοφλώρο της εποχής μας.
(«Όταν οι εχθροί σου θα έχουν ξεμάθει την ορθογραφία τους να ξέρεις ότι η νίκη πλησιάζει» έλεγε σοφός Ρώσος  γλωσσολόγος).
Ίσως δεν λείπει από τον νου των Ελληνομάχων και η καθιέρωση της φωνητικής γραφής, για να γίνουμε επιτέλους… ακραιφνείς Ευρωπαίοι.

Ορθογραφία μαθαίνεις κυρίως μέσω της ετυμολογίας τελεία και παύλα.
Και ευτυχώς πολλοί δάσκαλοι χρησιμοποιούν  τετράδιο ορθογραφίας, κατά παράβασιν των άνωθεν εντολών και διασώζουν ό,τι μπορεί να περισωθεί.
(Κάποτε είχαμε και τετράδιο καλλιγραφίας, διότι μας ενδιέφερε και η φιλοκαλία, η νοικοκυροσύνη, η ομορφιά, ο καλλωπισμός.  Στα χωριά μας, στην Μακεδονία μας, ακόμη οι μάνες μας χρησιμοποιούν το φουκάλι – η σκούπα, το σάρωθρον- και φουκαλίζουν τις αυλές. 

Και όμως η λέξη προέρχεται από το φιλοκαλώ, την φιλοκαλία. 

Το αναφέρει νομίζω και ο σπουδαίος Φ. Κουκουλές στο “Βυζαντινών βίος και πολιτισμός”).

«Ω! γλώσσα της Ρωμηοσύνης, 

Ω! νικήτρα του θανάτου» γράφει ο Παλαμάς την πανσεβάσμια λαλιά μας.
Και ο μεγάλος Σολωμός μας κληροδότησε το αειθαλές ρητό: “μήγαρις έχω άλλο στο νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα”. Το ένα συντηρεί το άλλο.
Για να αγαπήσουν την “νικήτρα του θανάτου” γλώσσα μας τα παιδιά, πρέπει να αρωματιστούν από την ευωδιαστή ετυμολογία της.
Και σήμερα μες στην ερημιά και τον ξεπεσμό του κόσμου, η αγάπη και η μελέτη της γλώσσας μας είναι όντως γνώρισμα ελεύθερου ανθρώπου.

Έτσι κατανοώ την φράση του Σολωμού.
Επαναλαμβάνω και την προλογική σκέψη. Ένα ετυμολογικό λεξικό για παιδιά του Δημοτικού, να γράψουν κάποιοι επαΐοντες και ας κυκλοφορεί κάτω από την μύτη της ονοβάτιδος εξουσίας…

antibaro – [2fA]

"Πύργοι και κατακόμβες "

Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς
-  από το βιβλίο «ΚΥΡΙΑΚΟΔΡΟΜΙΟ Β’»

….   Υποταγμένος από συνήθεια σ’ αυτόν τον κόσμο, ο άνθρωπος πιστεύει μερικές φορές πως μπορεί να κάνει σπουδαία πράγματα χωρίς τη βοήθεια του Θεού, ακόμα κι αντίθετα στον ίδιο και στον Νόμο Του.
Νομίζει ο υποταγμένος άνθρωπος πως μπορεί να γίνει καλός ή πλούσιος ή σοφός ή διάσημος μόνο με τις δικές του προσπάθειες.
Αυτή η υποταγή του όμως πολύ σύντομα είτε τον οδηγεί στην απόγνωση, δίνοντάς του έτσι τη σοφία για να επιστρέψει με επίγνωση στον Θεό, είτε τον απομακρύνει, κυριευμένο από την αφόρητη αγωνία του κόσμου, ωσότου χάσει εντελώς την ανθρώπινη αξία του ή παραδοθεί κυριολεκτικά σαν σκιά στα χέρια των αόρατων πονηρών δυνάμεων.
Εκείνος, αντίθετα, που πιστεύει πως ο κόσμος αυτός είναι ένα από τα θαύματα του Θεού, όπως κι ο ίδιος, ερευνά πάντα τους τρόπους της θείας πρόνοιας, παρατηρώντας με δέος την άπειρη σειρά των θαυμάτων.

Τέτοιος άνθρωπος μπορεί να μιλήσει όπως ο απόστολος Παύλος:
«Εγώ εφύτευσα, Απολλώ επότισεν, αλλ’ ο Θεός ηύξανεν· ώστε ούτε ο φυτεύων εστί τι ούτε ο ποτίζων, αλλ’ ο αυξάνων Θεός» 

(Α’ Κορ. γ’ 6-7).
Κάποια ανάλογη σκέψη εκφράζεται με μια παροιμία που υπάρχει σε πολλούς λαούς:
«Ο άνθρωπος προτείνει, μα ο Θεός ρυθμίζει».
Ο άνθρωπος προτείνει σχέδια, ο Θεός τ’ αποδέχεται ή τ’ απορρίπτει.
Ο άνθρωπος κάνει σκέψεις, λέει λόγια και πράττει έργα· ο Θεός είτε τα υιοθετεί είτε όχι.
Τι υιοθετεί ο Θεός; Αυτά που είναι δικά Του, που προέρχονται από Εκείνον.
Ό,τι δεν είναι δικό Του, δεν προέρχεται από Εκείνον, το απορρίπτει.
«Εάν μη Κύριος οικοδομήση οίκον, εις μάτην εκοπίασαν οι οικοδομούντες»
(Ψαλμ. ρκστ’ 1).
Όταν οι «οικοδομούντες» οικοδομούν στο όνομα του Θεού, θα φτιάξουν παλάτι, ακόμα κι αν τα χέρια τους είναι αδύνατα και τα υλικά τους φτωχά.
Αν όμως οι οικοδομούντες χτίζουν στο δικό τους όνομα, αδιαφορώντας για το Θεό, το έργο των χεριών τους θα πέσει, όπως έγινε με τον πύργο της Βαβέλ.

Ο Πύργος της Βαβέλ δεν είναι το μοναδικό κτίσμα στην ιστορία που κατέπεσε.
Υπήρχαν και πάρα πολλοί άλλοι πύργοι, που οικοδομήθηκαν από εγκόσμιους κυβερνήτες, στην επιθυμία τους να μαζέψουν όλα τα έθνη κάτω από μια οροφή – τη δική τους – και κάτω από ένα χέρι – το δικό τους.
Πολλοί πύργοι πλούτου, δόξας και μεγαλείου που οικοδόμησαν ιδιώτες, με την επιθυμία να κυβερνήσουν τα πλάσματα του Θεού, τον λαό του Θεού, να γίνουν δηλαδή μικροί θεοί, σκορπίστηκαν κι έγιναν καπνός.
Οι πύργοι που έχτισαν όμως οι απόστολοι κι οι άγιοι, καθώς κι άλλοι θεάρεστοι άνθρωποι, δεν σκορπίστηκαν.
Πολλές βασιλείες που δημιούργησε η ματαιότητα των ανθρώπων, έπεσαν και διαλύθηκαν σαν σκιά.
Η αποστολική Εκκλησία όμως, ζει ως σήμερα και θα στέκεται όρθια πάνω στους τάφους πολλών από τις σημερινές βασιλείες.

Τα παλάτια του Ρωμαίου Καίσαρα, που πολέμησε την Εκκλησία, έγιναν στάχτη.
Τα χριστιανικά σπήλαια κι οι κατακόμβες όμως, παραμένουν μέχρι σήμερα. 

Εκατοντάδες βασιλιάδες κι αυτοκράτορες κυριάρχησαν στη Συρία, στην Παλαιστίνη και την Αίγυπτο. 
Τα μόνα που έχουν απομείνει από τα μαρμάρινα παλάτια τους είναι μερικές μαρμαρένιες πλάκες σε μουσεία.
Τα μοναστήρια και τα ησυχαστήρια όμως, που έχτισαν την ίδια εποχή άνθρωποι της προσευχής και ερημίτες μέσα σε χαράδρες και σε αμμουδερές ερήμους, στέκονται όρθια μέχρι σήμερα κι αναδίδουν την ευωδία των προσευχών και του θυμιάματος που ανεβαίνει στον Θεό εδώ και δεκαέξι ή δεκαεπτά αιώνες.

Δεν υπάρχει δύναμη ικανή να κατεδαφίσει το έργο του Θεού.
Τα ειδωλολατρικά παλάτια κι οι πόλεις καταστρέφονται, τα παραπήγματα του Θεού όμως, παραμένουν όρθια.
Αυτό που κρατά το δάχτυλο του Θεού, στέκεται πιο σταθερά από εκείνο που κρατά ο Άτλας στους ώμους του.  ….

alopsis – [2fA]

"Για μίαν ιδέα.. "

ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ (1870 - 1904 )

"Δεν υπάκουσα παρά εις μιαν ιδέαν,
να φανώ χρήσιμος εις τον πλησίον μου και τον τόπον μου "

[2φΑ]

"Φιλοσοφία και Status.. "

Alain de Botton  -  «ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ STATUS»

….   Όταν άρχιζε ο 5ος π.Χ. αιώνας, εμφανίστηκαν στην περιοχή της Ελλάδας ορισμένοι άνθρωποι, πολλοί από αυτούς γενειοφόροι, οι οποίοι ξεχώριζαν επειδή δε βαρύνονταν από το άγχος του γοήτρου που ταλάνιζε τους σύγχρονούς τους.
Αυτοί οι φιλόσοφοι όχι μόνο παρέμεναν ανεπηρέαστοι από τις ψυχικές ή τις υλικές επιπτώσεις της φτώχειας, αλλά και διατηρούσαν την ψυχραιμία τους όταν δέχονταν προσβολές ή διαπόμπευση.
Λέγεται ότι ο Σωκράτης είδε κάποτε στους δρόμους της Αθήνας, να μεταφέρουν ένα σωρό από χρυσάφι και κοσμήματα και αναφώνησε:
«Για κοίτα πόσα πράγματα υπάρχουν που δεν τα θέλω!».
Σε μια άλλη περίσταση, ένας περαστικός που τον είδε να δέχεται προσβολές στην αγορά τον ρώτησε: «Δεν σε πειράζει που σε βρίζουν;».
Κι αυτός απάντησε:
«Για ποιο λόγο; Εσύ θα το έπαιρνες προσωπικά αν σε κλοτσούσε ένας γάιδαρος;».

Παρόμοια ήταν και η στάση ενός νεότερου, του Αντισθένη· όταν τον πληροφόρησαν ότι πολύς κόσμος στην Αθήνα είχε αρχίσει να τον εγκωμιάζει, ρώτησε:
«Γιατί; Έκανα τίποτα κακό;».
Παρά την ατυχή κατάληξη ορισμένων, φαίνεται πως το ρεύμα αυτό είχε έρεισμα, γιατί εκατό και πλέον χρόνια αργότερα, όταν ο Μέγας Αλέξανδρος πέρασε από την Κόρινθο κι επισκέφτηκε το φιλόσοφο Διογένη, τον βρήκε να κάθεται κάτω από ένα δέντρο, ρακένδυτος αλλά αμετάπειστος.
Ο πανίσχυρος Αλέξανδρος τον ρώτησε πώς μπορούσε να κάνει κάτι γι’ αυτόν.
«Αρκεί να κάνεις λίγο στο πλάι» αποκρίθηκε ο φιλόσοφος «γιατί μου κρύβεις τον ήλιο».
Οι στρατιώτες του Αλέξανδρου τρομοκρατήθηκαν, περιμένοντας ότι θα ξεσπούσε ο διαβόητος θυμός του ηγέτη τους.
Εκείνος όμως απλώς γέλασε και είπε πως αν δεν ήταν ο Αλέξανδρος, θα ήθελε το δίχως άλλο να είναι ο Διογένης.

Όλα αυτά δε σημαίνουν, ότι οι φιλόσοφοι εκείνοι δεν αντιλαμβάνονταν την διαφορά ανάμεσα στο να είσαι καλός και στο να γίνεσαι αστείος ή ανάμεσα στην επιτυχία και στην αποτυχία.
Απλώς είχαν κατασταλάξει σ’ έναν ιδιαίτερο τρόπο για να αντιμετωπίζουν τη δυσάρεστη πλευρά της εξίσωσης, σε μιαν απόκριση πολύ διαφορετική από τον παραδοσιακό κώδικα τιμής, που υπονοεί ότι η γνώμη των άλλων για εμάς πρέπει να καθορίζει πώς επιτρέπεται να βλέπουμε τον εαυτό μας ή ότι κάθε προσβολή επιβάλλεται να μας θίγει, ασχέτως αν είναι ορθή ή αβάσιμη.

Η φιλοσοφία εισήγαγε ένα νέο στοιχείο στη σχέση μας με τη γνώμη των άλλων.
Μπορούμε να το φανταστούμε σαν ένα κουτάκι, μέσα στο οποίο θα έπρεπε να τοποθετούμε κάθε ξένη εκτίμηση, αρνητική ή θετική, ώστε να την αποτιμούμε ψυχρά.
Τότε θα μπορούσαμε να τη διοχετεύουμε προς τον εαυτό μας ενισχυμένη, αν ήταν αληθής ή να την αποβάλλουμε ανώδυνα στην ατμόσφαιρα, αν ήταν εσφαλμένη, χαμογελώντας ή ανασηκώνοντας τους ώμους.

Οι φιλόσοφοι ονόμασαν αυτό το κουτάκι «λογική».
Σύμφωνα με τους νόμους της λογικής, το συμπέρασμά μας πρέπει να θεωρείται αληθές αν, και μόνο αν, προκύπτει από μια λογική επαγωγή σκέψεων που βασίζονται σε ακριβείς συλλογισμούς.

Οι φιλόσοφοι θεωρούσαν τα μαθηματικά υπόδειγμα ορθής σκέψης και βάλθηκαν να βρουν τρόπους για να μεταφέρουν και στο ήθος μια αντίστοιχη αντικειμενική βεβαιότητα.
Με τη βοήθεια της λογικής, υποστήριξαν, μπορούσε κανείς να αποτιμά το γόητρό του μέσω της νόησής του, αντί να είναι έρμαιο αγοραίων αισθημάτων και καπρίτσιων.
Αν λοιπόν η λογική προσέγγιση αποκάλυπτε ότι η κοινότητα μας αδικεί, οι φιλόσοφοι συνιστούσαν να αδιαφορούμε για την στάση της, κατά τον ίδιο τρόπο που παραμένουμε ψύχραιμοι, όταν μας πλησιάζει κάποιος παραπλανημένος και θέλει με το ζόρι να αποδείξει ότι δύο και δύο κάνει πέντε…

lecturesbureau – [2fA]

"Άκαμπτος άρχων.. "

Ε. Μύρων  -  Ὁ ΠΟΛΥΈΛΑΙΟΣ

Στὴ σάλα στέκει ἕνας πολυέλαιος.
Ἀτάραχος μὲς στὴν αὐτάρκεια
τῶν ἀνεκτίμητων σκαλιστῶν κρυστάλλων του,
διευθύνει ἀρχοντικὰ τ' ἀστέρια
στὸ στερέωμα τῆς ὀροφῆς.
Ἄκαμπτος ἄρχων τοῦ φωτὸς.

Ὥσπου ἕνας σεισμὸς ἀνοίγει τὰ παράθυρα.
Ὁ στιβαρὸς πολυέλαιος
ἄρχίζει νὰ χορέυει σαλός,
ξεκόλλαει ἀπὸ τὴν ὀροφὴ του
σωριάζεται μὲ γδοῦπο
στὸ παρκὲ ἀπὸ κόκκινη δρῦ,
καὶ γονατισμένος, μὲ θρύψαλλα πιά,
γυαλάκια τὰ περίτεχνα παράσημά του,
συναντᾶ τὶς ἀκτίνες τοῦ ἤλιου...

3.2018

a-lektor – [2fA]