"Προς την σοφίαν.. "

ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΣΟΦΙΑΝ ΦΙΛΑ ΔΙΑΚΕΙΜΕΝΟΣ

του Ηρακλή Καρκαζή

Έχει γραφτεί πως στην υπαρξιακή του πορεία ο σκεπτόμενος άνθρωπος της μειοψηφίας, πασχίζει ν’ αναλάβει την ευθύνη των ηθικών του επιλογών, ως και την προάσπιση της προσωπικής του αξιοπρέπειας, κυρίως μέσω της φιλοσοφίας.

Αναφέρει ο Μάρκος Αυρήλιος εις "Τὰ εἰς ἑαυτὸν":
Τί οὖν τὸ παραπέμψαι δυνάμενον; ἓν καὶ μόνον, φιλοσοφία.
Δηλαδή ποιο είναι αυτό που μπορεί να μας δείξει τον δρόμο; Ένα και μόνο: η φιλοσοφία.

Με την φιλοσοφία τίθενται τα ερωτήματα, προσεγγίζεται το άγνωστο, ανοίγει η πύλη της εσωτερικότητας και διερευνώνται διεξοδικά οι ανθρώπινες υποστάσεις, χωρίς την ανάγκη αντικειμενικής τεκμηρίωσης.

Όμως τα μεταμφιεσμένα και συνήθως ιδιοτελή κίνητρα της κάθε ατομικής και συλλογικής δράσης, δοκιμάζουν και διαρκώς επαναπροσδιορίζουν τα όρια εμπειρικών σημαινομένων, όπως οι ηθικές επιλογές και η αξιοπρέπεια.

Ηθικές επιλογές, προσωπική αξιοπρέπεια, ωφελιμισμός, ιδιοτέλεια, ναρκισσιστικά πλήγματα, ματαιώσεις και υπερβάσεις, αδιάκοπα συγκρούονται στα θλιβερά βαλτώδη μονοπάτια των προσωπικών σιωπηλών διαδρομών του καθενός.

«Υπερήφανον, μέσα εις το άβατον τέμενος της μοναξιάς του» χαρακτηρίζει ο Ιωάννης Συκουτρής τον «ηρωικό» άνθρωπο.
Είναι πάντως βέβαιο, ότι εκεί όπου οι άμετρες φιλοδοξίες συνωθούνται, εκεί και αξίες, έστω στην εμπειρική υποκειμενική τους διάσταση, περισσότερο δοκιμάζονται.

Αυτοπραγμάτωση πάση θυσία και με κάθε τίμημα ή ταπείνωση στα όρια της ματαίωσης; Μήπως ο αέναος έρωτας του οφίκιου να υποκρύπτει την βαθύτερη ανάγκη αντιστάθμισης άλλων ελλείψεων, λαμβάνοντας υπό όψη την συνωνυμική σχέση μεταξύ της έλλειψης, της επιθυμίας και του έρωτα;

Μήπως η στρεβλή άσκηση ακόμα και μιας αθώας λυμφατικής εξουσίας με το ιδεοληπτικό προσάρτημα της μοναδικότητας, λειτουργεί ως ορθοπεδική βακτηρία που αποτρέπει την πτώση στο κενό μιας βαθειά κρυμμένης ανασφάλειας;

Μήπως ατενίζων τις εαυτόν ανακλώμενο, παγιδεύεται τελικά στον μύθο της αυταρέσκειάς του ως άλλος νάρκισσος;
Και αν ναι, ποιες είναι οι κύριες άμυνες και ποια η αντιπρόταση; Ενδεχομένως, ο εσωτερικός διάλογος και η απόπειρα αυτογνωσίας σε βραχυπρόθεσμο προσωπικό επίπεδο, και η παιδεία ως μακροπρόθεσμος διαμορφωτής της συλλογικής πολιτισμικής ταυτότητας.

Και ίσως τότε η αλτρουιστική δημιουργικότητα, το θεμελιώδες στοιχείο μιας ωρίμανσης απαλλαγμένης από υπολείμματα αυταρέσκειας, οίησης και δεσποτικού κομπασμού, να μπορεί να γίνει πραγματικό εργαλείο προσφοράς, υποσκελίζοντας ευτελείς στόχους και αμφίβολα κίνητρα.

Δύσκολο μεν εφικτό δε, έστω και στο λυκόφως μιας επουσιωδώς νοηματοδοτημένης διαδρομής, όπου όχι σπάνια η πλάνη του «αφθίτου κλέους» (στην Ομήρου Οδύσσεια) μάταια ανταγωνίζεται την επερχόμενη λήθη στους ασφοδελούς λειμώνες του «ἠερόεντα ζόφου» (στην Ομήρου Ιλιάδα).

[Οδοντιατρικό Βήμα, τ. 15, Ιούλ-Αύγ. 2015]

[2φΑ]

Share