"Το νόημα της συνέργειας "

Παύλος Ευδοκίμωφ  -  ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ  [4/8]

Το αληθινό νόημα της «συνέργειας»

Σύμφωνα με τους ασκητές, οι «αρετές» δεν είναι κάτι διαφορετικό από τον δυναμισμό του ανθρώπου, τον ενεργοποιημένο με την παρουσία του Θεού.
Οι πατέρες διακρίνουν μεταξύ της ελευθερίας, της ελευθερίας της βουλήσεως και της ελευθερίας των έργων.
Μας βεβαιώνουν για την ελευθερία της επιθυμίας για σωτηρία και θεραπεία, αφήνοντας την δραστική ενέργεια αποκλειστικά στον Θεό.
Σε κάποιον βαθμό βέβαια, αυτή η επιθυμία είναι ήδη ενεργούσα, γιατί ανταποκρίνεται στην επιθυμία του Θεού να σώσει τον άνθρωπο και συνεπώς προσελκύει τη χάρη.
«Πιστεύω, Κύριε, βοήθει μοι τη απιστία».

Σε κάθε αναστεναγμό, σε κάθε πέταγμα που κάνει το δημιούργημα να ξεπεράσει τον εαυτό του, απαντά η χάρη που φέρει μέσα του.
Αυτό ακριβώς είναι το νόημα των λόγων του αγίου Μαξίμου: «ο άνθρωπος έχει δύο φτερούγες· την ελευθερία και την χάρη».
Η χάρη από την ίδια της την φύση είναι η μήτρα των δύο πρωτοβουλιών, των δύο γενηθήτω (θείου και ανθρώπινου) δίνεται όμως μόνο με τη δική μας ολοκληρωτική προσφορά.
«Είναι ο Θεός που βάζει τις αρετές στην ανθρώπινη καρδιά», όμως μένει στον άνθρωπο «η σκληρή δουλειά και ο ιδρώτας».

Θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε το ακόλουθο παραδοξολόγημα:
ο Θεός εργάζεται και ο άνθρωπος ιδρώνει. Θέμα «αξιέπαινης» εργασίας δεν τίθεται.
Ο ακριβής ορισμός της συνέργειας είναι ότι το έργο του ανθρώπου συντελείται μέσα στο έργο του Θεού.
Δεν τίθεται όμως ούτε θέμα ανταμοιβής. «Ο Θεός είναι ο δημιουργός και σωτήρας μας. 

Δεν είναι αυτός που μετράει και ζυγίζει την αξία των έργων μας» (όσιος Μάρκος ο Ασκητής).
Εάν ο Θεός κοιτούσε τα προσόντα, τότε κανένας δεν θα έμπαινε στη Βασιλεία του Θεού. 

«Ο Θεός ενεργεί για όλα μέσα μας, για την αρετή, τη γνώση, τη νίκη, τη σοφία, την αγαθότητα και την αλήθεια», σημειώνει ρητά ο άγιος Μάξιμος.

Κάθε αλήθεια όμως είναι παράδοξη, έχει αντινομίες.
Με άλλα λόγια η ψυχή δεν τείνει στη σωτηρία (με την «σωτηριακή» έννοια της ατομικής σωτηρίας), αλλά στην ανταπόκριση που προσδοκά ο Θεός από τον άνθρωπο.

Στο κέντρο του φοβερού οράματος του βιβλικού Θεού (που δεν είναι ακριβώς ο ίδιος με τον Θεό των θεολόγων, αφού ο Θεός ποτέ δεν περιορίζεται από ένα δόγμα), δεν υπάρχει μονάχα η αλληλεπίδραση της χάρης και της αμαρτίας, του κριτή και του ενόχου, αλλά πάνω απ’ όλα και ουσιαστικά η Ενανθρώπιση: η συνάντηση και κοινωνία της αγάπης του Θεού που κατεβαίνει και της αγάπης του ανθρώπου που ανέρχεται. 

Εάν είναι αναγκαίο να σώσουμε κάτι σ’ αυτό τον κόσμο, πάνω απ’ όλα πρέπει να σώσουμε αυτή την αγάπη που ο Θεός πρώτος έδωσε στον άνθρωπο, μια αγάπη που μας υπερβαίνει, μας καταπλήσσει και μας συγκλονίζει.
Τα λειτουργικά κείμενα την εκφράζουν με ένα όνομα που είναι ήδη γεμάτο χάρη: 

"φιλάνθρωπος Θεός".

athonikoipateres  -  [2φΑ]

Share