"Εννέα Ωδαί και Τριώδιον "

ΤΡΙΩΔΙΟΝ ονομάζεται το Λειτουργικό Βιβλίο της Εκκλησίας, που περιλαμβάνει τους Ύμνους που ψάλλονται από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο, πριν από την Τελετή της Αναστάσεως.

Ονομάζεται έτσι, γιατί οι περισσότεροι Κανόνες της εωθινής Λειτουργίας του Όρθρου της περιόδου αυτής, περιέχουν τις τρείς από τις συνήθεις (εκτός Τριωδίου) εννέα Ωδές 

- την 8η και την 9η πάντοτε, και διαδοχικά μία από τις πέντε πρώτες.

Αι Εννέα Ωδαί
-  Νικολάου Σπ. Βούλγαρη, Καθηγητού Θεολογίας

Στα μουσικά είδη μπορούν να καταταγούν και οι γνωστές  στη λειτουργική πράξη, οι προσευχητικές «Εννέα Ωδαί». Ονομάζονται και ύμνοι ή αίνοι και εκφράζουν την ενέργεια του «Άδω», δηλαδή τραγουδώ, ψάλλω, υμνώ.
Είναι λυρικά κυρίως άσματα, ποιήματα ή μελωδήματα με τα οποία εκφράζονται με έξαρση τα συναισθήματα του ποιητή. Εκκλησιαστικώς στη Λειτουργική πράξη αυταί καθ’ εαυταί αι Ωδαί, δεν είναι μουσικοί ύμνοι, αλλά εννέα συστήματα ύμνων ή τροπαρίων που έχουν συντεθεί στον ίδιο ρυθμό.

Περιγράφουν και εκφράζουν και αισθήματα προσώπων, αλλά και γεγονότα από ομαδικές ανθρώπινες εκδηλώσεις.
Ανήκουν στην ακολουθία του Όρθρου και το περιεχόμενό τους λαμβάνεται από την Αγία Γραφή.
Οι οκτώ πρώτες στηρίζονται σε περικοπές και γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης και η ενάτη προέρχεται και έχει την αναφορά της στην Καινή Διαθήκη.

Το σύνολο των εννέα ωδών αποτελούν έναν κανόνα, όπου η κάθε ωδή συντίθεται από τρεις έως τέσσαρες ύμνους – τροπάρια, ψαλλόμενα στην ίδια ρυθμική σύνθεση με το υπόδειγμα του πρώτου τροπαρίου που λέγεται και «Ειρμός».
Ο «Ειρμός», συντόνιζε τη λογική σύνδεση των νοημάτων όλων των τροπαρίων σε μια λογική σειρά του λόγου.
Το μέλος του «Ειρμού» επαναλαμβάνεται από κάθε τροπάριο περιοδικά, αλλά και από κάθε φωνή. Αυτές οι ωδές κατά τη γενική θύραθεν γραμματολογία είναι λυρικά κυρίως άσματα μελοποιημένα σε ποιητική οπωσδήποτε μορφή.
Μέσω αυτών δε των ωδών εκφράζονται κυρίως και κατά κανόνα τα αισθήματα του ποιητή, κατά την γραμματολογική έννοια.

Ωδή Α΄
Αναφέρεται στη διάβαση του Ισραήλ δια της Ερυθράς θαλάσσης, μετά τη φυγή του από την Αίγυπτο.
Είναι χαρμόσυνη και Προφητική Ωδή με πλούτο εικόνων και σκοπό τη δοξολόγηση του Θεού σε δύο μέρη.
Πρώτο, ευχαριστία και δοξολόγηση του Θεού για τον θρίαμβο του Ισραήλ.
Δεύτερο, εμπιστοσύνη στο Θεό μέχρι την εγκατάστασή του στη Γη της Επαγγελίας. 

Άσμα μοναδικό για την μελωδικότητά του.
Ποιητής αυτής της Ωδής είναι ο Θεόπτης Μωυσής, ο οποίος ηγήθηκε του χορού των ανδρών. 

Του χορού δε των Γυναικών ηγήθηκε η αδελφή του Μαριάμ.
Στηρίζεται στην περικοπή του κανονικού Βιβλίου της Εξόδου
[κεφάλαιο ΙΕ΄ στίχοι 1-19].

Ωδή Β΄
Με το ίδιο θέμα συντέθηκε από τον Μωυσή ολίγον προ του θανάτου του και η δεύτερη Ωδή, για άλλον όμως σκοπό.
Έχει πένθιμο και ελεγκτικό του λαού χαρακτήρα.
Εκφράζει τη δυστροπία και την αχαριστία του Ισραηλιτικού λαού, αιτία που επιφέρει την δικαία ανταπόδοση του Θεού.
Ψάλλεται μόνο κατά τη Μ. Τεσσαρακοστή, λόγω του πένθιμου χαρακτήρος της. 

Περισώθηκε στο κανονικό Βιβλίο του Δευτερονομίου
[κεφάλαιο ΛΒ΄ στίχοι 1-43].

Ωδή Γ΄
Το θέμα αυτής της Ωδής αναφέρεται στην ευγνωμοσύνη της Προφήτιδος Άννας, μητέρας του Σαμουήλ, που τον γέννησε μετά από προσευχή στον Θεό.
Έχει ευχαριστιακό περιεχόμενο, για την χάρη που έλαβε από τον Θεό.
Τα λόγια που χρησιμοποιεί ενέπνευσαν πολλούς Υμνογράφους να συνθέσουν υπέροχους ύμνους.
Χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος είναι ευχαριστιακό και το δεύτερο είναι προφητικό για τον μέλλοντα Μεσσία και τη δόξα της Εκκλησίας.
Αναφέρεται στο κανονικό βιβλίο Α΄ Βασιλειών
[κεφάλαιο Β΄ στίχοι 1-10].

Ωδή Δ΄
Το θέμα αυτής της Ωδής αναφέρεται στην προσευχή του Προφήτου Αββακούμ, μετά από προσωπικό διάλογο που είχε με τον Θεό.
Έχει εσχατολογικό και Μεσσιανικό περιεχόμενο.
Παρακαλεί και επικαλείται, αφού βεβαιώθηκε ο Προφήτης για τις προθέσεις του Θεού απέναντι στον λαό, την Χάρη Του προς τον εκλεκτό λαό Του τον Ισραήλ, ιδίως κατά τα έσχατα, να μην λησμονήσει ο Θεός τον λαό.
Αναφέρεται στο κανονικό Προφητικό βιβλίο Αββακούμ
[κεφάλαιο Γ΄ στίχοι 1-19].

Ωδή Ε΄
Εσχατολογική διδασκαλία παρουσιάζει υμνολογικά η παρούσα Ωδή.
Ο Ευαγγελιστής Προφήτης Ησαΐας υμνεί θριαμβευτικά και λυτρωτικά τον Θεό. 

Προσεύχεται και προφητεύει για την ευσεβή αναμονή του ευλαβούς λαού κατά την ημέρα της κρίσεως. Ταυτόχρονα παρακαλεί και για την απόδοση της θείας Δικαιοσύνης.
Αναφέρεται αυτή η Ωδή, στο βιβλίο του Ησαΐα
[κεφάλαιο ΚΣΤ΄ στίχοι 1-21].

Ωδή ΣΤ΄
Η προσευχή του Προφήτου Ιωνά, ευρισκομένου επί τρεις ημέρες στην κοιλιά του κήτους της θαλάσσης, είναι το θέμα αυτής της Ωδής.
Αρχικά αισθάνεται ο Ιωνάς τον κίνδυνο που διατρέχει.
Θλίβεται και κράζει με θέρμη προς τον Θεό.
Στη συνέχεια διεκτραγωδεί τις δεινές συνθήκες που ζει μέσα στο κήτος.
Τέλος γεμάτος πίστη και ελπίδα δέεται και παρακαλεί τον Θεό για τη σωτηρία του με υποσχέσεις.
Το επεισόδιο συνδέεται με την τριήμερη ταφή του Κυρίου.
Αναφέρεται στο ομώνυμο κανονικό βιβλίο του Ιωνά
[κεφάλαιο Β΄ στίχοι 3-10].

Ωδή Ζ΄
Αυτή η Ωδή αναφέρεται στους τρεις Παίδες τους Χαλδαίους της Βαβυλώνας, τον Ανανία, τον Αζαρία και τον Μισαήλ ή άλλως, τον Σεδράχ, τον Μισάχ και τον Αβδεναγώ, που αντιστάθηκαν στην απαίτηση της ειδωλολατρίας να προσκυνήσουν τα είδωλα.
Έψαλαν και υμνούσαν τον Θεό, μεταφερόμενοι προς την κάμινο.
Η σταθερότητα των πιστών Ιουδαίων νέων στην πάτρια πίστη στον αληθινό Θεό, υπήρξε ενισχυτική και νικητήρια.
Αναγράφεται στο κανονικό βιβλίο των προφητειών του Δανιήλ
[κεφάλαιο Γ΄ στίχοι 1-22].

Ωδή Η΄
Αφιερωμένη είναι αυτή η Ωδή στην υμνολογική, δοξολογική και ευχαριστιακή Προσευχή των τριών Χαλδαίων Παίδων μέσα στην κάμινο του πυρός την καιωμένη, στη Βαβυλώνα.
Δηλώνει την σωτηρία των πιστών νέων δια της Προσευχής και την τιμωρία της έπαρσης και της ασέβειας για την απαίτηση της προσκύνησης των ειδώλων. 

Αναφέρεται στο κανονικό βιβλίο των προφητειών του Δανιήλ
[και στο παράρτημα Β΄ του Γ΄ κεφαλαίου, στίχοι 27 – 67].

Ωδή Θ΄
Είναι ένας ύμνος ευχαριστιακός αυτή η Ωδή.
Προέρχεται και είναι η μόνη από την Καινή Διαθήκη και απευθύνεται προς τον Θεό. 

Διαιρείται σε δύο μέρη.
Στο πρώτο μέρος υμνείται η Θεοτόκος και υμνεί και η Θεοτόκος τον Θεό, όπως στον Ευαγγελισμό, για τούτο λέγεται και ωδή στην Θεοτόκο ή της Θεοτόκου.
Στηρίζεται και αναφέρεται στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο
[κεφάλαιο Α΄ στίχοι 47-55].

Στο δεύτερο μέρος περιλαμβάνεται η ευχαριστία στον Θεό του Προφήτου Ζαχαρία, για το λύσιμο της γλώσσας του μετά την γέννηση του παιδιού του, του Ιωάννου, του Προδρόμου και Βαπτιστού.
Καταγράφεται και αυτό το μέρος στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο
[κεφάλαιο Α΄ στίχοι 68-79].

diakonima – [2fA]

                                             

Share