"Αγία Θεοφανώ, η προδομένη"

Μια Αγία, προδομένη σύζυγος

Από την εκπαιδευτικό Κατερίνα Ζιώγα 

Το 862 μ.Χ. έρχεται στον κόσμο μια υπέροχη ύπαρξη. 

Είναι η κορούλα του πατρίκιου Κωνσταντίνου και της Άννας, κατοίκων της Βασιλεύουσας, της Κωνσταντινούπολης.

Είχαν χρόνια που δεν έκαναν παιδί, αλλά ευλαβέστατοι και άνθρωποι της προσευχής καθώς ήταν και οι δυο, εισακούστηκαν από τον Θεό. Έτσι γεννήθηκε η μικρή Θεοφανώ.

Δεν πρόλαβαν όμως οι γονείς της να χαρούν τον ερχομό της και η μητέρα της από δυστοκία πεθαίνει. Ευτυχώς που μια άλλη γυναίκα του αρχοντικού σπιτιού τους γίνεται τροφός της, ακριβή παραμάνα, και αφοσιωμένη στη μνήμη της μητέρας της.

Η μικρή Θεοφανώ ήταν προικισμένη με πολλές χάρες. Σωματικές, ψυχικές, διανοητικές.
Ο πατέρας της ο Κωνσταντίνος της εξασφάλισε καθώς μεγάλωνε, άριστη παιδεία μ’ έναν ευλαβή και σοφό δάσκαλο. Κι αυτή ρουφούσε ό,τι της δίδασκε ο δάσκαλός της, μα ιδιαίτερα ό,τι είχε σχέση με τον Χριστό.

Έφτασε σιγά σιγά και σε ηλικία γάμου.

Στον αυτοκρατορικό θρόνο της Βασιλεύουσας βρίσκεται ο Βασίλειος ο Μακεδόνας. Σύζυγός του δεύτερη, η Ευδοκία. Από τα τρία τους παιδιά πρωτότοκος είναι ο Λέων, διάδοχος του θρόνου, που η ιστορία θα του προσδώσει τον τίτλο «ο σοφός».

Είναι καιρός να παντρευτεί όμως και οι γονείς του προβληματίζονται ποια νύφη να του επιλέξουν. Και δεν άργησαν να τη βρουν. Η πανέμορφη και ενάρετη, συνετή και πανέξυπνη Θεοφανώ, ήταν αυτή που έκανε για Αυγούστα...

Ο Λέων διαμαρτύρεται στον αυτοκράτορα «όχι, πατέρα, τη Ζωή συμπαθώ!»

Ούτε καταδέχεται να το ψάξει ο Βασίλειος. Κι ο γιος αναγκάζεται να υποταχθεί.
Έτσι ορίστηκε και έγινε ο γάμος του Λέοντα με τη Θεοφανώ, χωρίς εκείνος να τη θέλει και χωρίς αυτή να το ξέρει...

Ωστόσο η μεγαλοπρέπεια ήταν θαυμαστή! Αυτοκρατορική.

Όλοι καλοτύχιζαν την Θεοφανώ. Η ίδια όμως από την ώρα του γάμου ένιωθε ένα πλάκωμα στην ψυχή, γιατί ο Λέων της συναισθηματικά απουσίαζε. Ο γάμος της άρχιζε δυσοίωνα.

Πήγε κιόλας να απελπιστεί, αλλά το πρόλαβε με τη σκέψη ότι θα το συζητούσε με τον πνευματικό της, που ήταν το μόνο αξιόπιστο στήριγμα που της είχε μείνει στη ζωή.

Ο πνευματικός της, ο γέροντας Ευσέβιος, μια οσιακή, αγία μορφή, όταν τον συναντάει την ενθαρρύνει. «Να του είσαι περιποιητική, υπάκουη, να τον αγαπάς, Θεοφανώ. Ο χρόνος θα φέρει και οικογένεια... και τότε όλα μπορεί να αλλάξουν. Και πάνω απ’ όλα την προσευχή σου! Ο Θεός μακάρι να μην επιτρέψει τον σταυρό που βλέπω να σου ετοιμάζει...»

Κι η Θεοφανώ προσπαθούσε να διώξει κάθε ανησυχία και να προσφέρει τον εαυτό της στον άντρα της. Ο Λέων από την άλλη της ενέκρινε ό,τι του ζητούσε, αλλά κρατούσε τη θέρμη της καρδιάς του για τη Ζωή, την κόρη ενός αυλικού στο παλάτι.

Το διαπίστωνε η ευαίσθητη και ευγενέστατη Θεοφανώ, κι ήταν πολλές οι φορές που πάνω στο λόγο ο Λέων αντί για το δικό της όνομα πρόφερε εκείνης και μετά προσπαθούσε να διαλύσει την “παρεξήγηση”.

Μια χαρά όμως σε λίγο έρχεται να της δώσει ελπίδα. Η Θεοφανώ φέρει στα σπλάχνα της μωρό. Και σε λίγους μήνες γεννιέται ένα χαριτωμένο κοριτσάκι!

Ο Βασίλειος και η Ευδοκία πανηγυρίζουν. Ο Λέων καμαρώνει. Χαίρεται.
Κι η Θεοφανώ συγκινείται βαθιά και παίρνει ανάσα.

Να όμως που και τώρα κάτι ήρθε να σκιάσει τη χαρά της.
Όταν έσκυψε ο Λέων να δώσει το πρώτο πατρικό και τόσο τρυφερό φιλί στην κορούλα του, έκανε μια κίνηση να σκύψει και στη Θεοφανώ, που έφερε στον κόσμο αυτή τη χαριτωμένη ύπαρξη, μα κάτι τον συγκράτησε...

Το πρόσεξε η Θεοφανώ και πληγώθηκε.

Καθημερινά πλήθαιναν και πάλι τα σημάδια, ότι ο Λέων συναισθηματικά δεν της ανήκει.
Συναισθηματικά την πρόδιδε.

Αλλά, αν και θλιβόταν κατάβαθα και με τη σκέψη της ακύρωνε αυτό το γάμο, αφού κάθε τόσο διαπίστωνε ότι ο σύζυγός της δεν είχε συγκινηθεί από αυτήν, ξεκουραζόταν κοντά στον πνευματικό της Ευσέβιο, που της ενίσχυε την υπομονή και την προσπάθειά της για θεάρεστη ζωή.

Επίσης ώρες πολλές μιλούσε με την προσευχή της στην Παναγία. Τα δάκρυά της ποτάμι.

Ο προσωπικός της όμως αυτός σταυρός την έκανε να συμπονεί βαθιά και τους πονεμένους ανθρώπους και με κάθε ευκαιρία να βρίσκεται κοντά τους.

Είχε όλη την άνεση ως βασίλισσα να τους απαλλάσσει από κάθε οικονομική ανάγκη και με την χαριτόβρυτη αγάπη της να τους ενισχύει ψυχολογικά και ηθικά.

Έτσι ο λαός τη λάτρευε.

Στο μεταξύ, στο παλάτι καταφθάνει ένας μάγος -προσποιούμενος τον άγιο μοναχό- που καταφέρνει να κερδίσει την εμπιστοσύνη του αυτοκράτορα Βασιλείου και επειδή πικραίνεται από τον Λέοντα, του στήνει μια πλεκτάνη και τον διαβάλλει στον πατέρα του, ότι συνωμοτεί εναντίον του και γίνεται η αιτία, να εξοριστεί τελικά ο Λέων στη Θεσσαλονίκη, όπου φυσικά τον ακολουθεί και η Θεοφανώ με την κορούλα τους, την Ευδοκία. 

Ο γέροντας Ευσέβιος τους ακολουθεί κι αυτός στη Θεσσαλονίκη, ώστε να είναι κοντά στο ανδρόγυνο.

Εκεί στην εξορία, πικραμμένος ο Λέων εύχεται να μην είχε γεννηθεί, αλλά η Θεοφανώ του συμπαραστέκεται. Τον στηρίζει ψυχολογικά με κάθε τρόπο, ενώ η ίδια αναλώνεται στην αγρυπνία και στην προσευχή.

Πραγματικά, η αλήθεια σε τρία χρόνια αποκαλύπτεται και ο Λέων με την οικογένειά του γυρίζει περιχαρής στη Βασιλεύουσα, όπου ο Βασίλειος υποδέχεται με λαμπρότητα τον γιο του, ζητώντας συγγνώμη για το λάθος του.

Στο μεταξύ πεθαίνει η Αυγούστα Ευδοκία και τα καθήκοντά της στο παλάτι αναλαμβάνει η Θεοφανώ.

Κι άλλη όμως αφορμή δίνεται για να πληγωθεί βαθύτερα τώρα η Θεοφανώ: ο Λέων στο παλάτι ερωτοτροπεί με τη Ζωή! Συναντιέται κρυφά μαζί της, ξανά και ξανά.

Ο πατέρας του, όταν το διαπιστώνει, διατάσσει να μαστιγωθεί ο γιος του!

Η Θεοφανώ, θες από την ευγένεια του χαρακτήρα της, θες επειδή εκτιμούσε ως καλύτερο χειρισμό του προβλήματος την επιείκεια και την υπομονή, θες επειδή φοβόταν ότι δεν θα άντεχε ωμή την αλήθεια από μέρους του αν του ζητούσε εξηγήσεις, δεν μίλησε και πάλι στο Λέοντα.

Έδωσε την ίδια απάντηση και στον εαυτό της: είναι ένας σταυρός, που ο Θεός -ποιος ξέρει γιατί– μου τον επιτρέπει.

Από την άλλη ο Βασίλειος, για να δώσει ένα τέλος στο σκάνδαλο, παντρεύει αναγκαστικά την αγαπημένη του Λέοντα, Ζωή, με κάποιον άλλο και την εξαποστέλλει κι από το παλάτι.
Ο ίδιος όμως ο Βασίλειος, ύστερα από ένα ατύχημα σε κυνήγι, πεθαίνει.

Μετά τον θάνατο του πατέρα του ο Λέων νιώθει ελεύθερος να κάνει ό,τι θέλει.

Το πρώτο του μέλημα είναι να ανακηρύξει επίσημα τον πατέρα της ερωμένης του Ζωής, Βασιλειοπάτορα και πρωθυπουργό.

Από την Θεοφανώ ζητάει να μείνει στο πλευρό του σύμβουλος πολύτιμη για την οξύτητα του πνεύματός της και την αγάπη της για το λαό.

Ωστόσο διάδοχο, αγόρι απ’ τη Θεοφανώ δεν έχει ο αυτοκράτορας τώρα Λέων ο σοφός, και βρίσκει έναν επί πλέον λόγο να έχει στον νου του τη Ζωή, αν και ήταν παντρεμένη.

Κι αυτή όμως το ίδιο. Και τώρα που ο πατέρας της είναι πρωθυπουργός, έχει όλη την άνεση να μπαινοβγαίνει στο παλάτι.

Ταυτόχρονα, νέα δοκιμασία για τη Θεοφανώ. Αρρωσταίνει βαριά η κορούλα τους Ευδοκία και πολύ γρήγορα παρ’ όλες τις φροντίδες τους πεθαίνει, εγκαταλείποντας τη μητέρα της σε μια κόλαση, που τη δημιουργεί η απιστία του πατέρα της.

Ως εδώ η παρουσία της μικρής μετρίαζε και απάλυνε τον πόνο της Θεοφανώς.
Βάλσαμο της, ήταν η αγάπη της. Τώρα όμως και αυτήν ο Θεός, της την αφαιρεί!

Αλλά και ο Λέων, παρόλο που για τη Θεοφανώ μένει ψυχρός και ασυγκίνητος, για την κορούλα του, που της είχε μεγάλη αδυναμία και που τώρα τους φεύγει, θρηνεί και θλίβεται βαθιά.

Η μητέρα της, την ώρα που κατεβάζουν στο μνήμα το σπλάχνο της, μόλις προλαβαίνει να της ευχηθεί «ώρα καλή σου και καλή αντάμωση, ακριβό μου παιδί» και πέφτει λιπόθυμη.

Η Ευδοκία της ήταν μόλις εννέα ετών.

Με τον θάνατό της ο Λέων ένιωσε να ξεκόβεται οριστικά απ’ τη Θεοφανώ. Και η Ζωή άρχισε να επηρεάζει καθοριστικά τον Λέοντα σε βάρος της.

Ο πνευματικός της Θεοφανούς, ο γέροντας Ευσέβιος, αποφασίζει τότε να μιλήσει στον αυτοκράτορα, με αποτέλεσμα να εξοριστεί!

Η Θεοφανώ τώρα στη νέα της δοκιμασία, ψάχνει και δε βρίσκει μέσα της κουράγιο.
Νιώθει να έχουν εξαντληθεί της ψυχής της τα αποθέματα. Έχει κουραστεί.

- "Φτάνει, Κύριέ μου! Κραυγάζει στον Θεό. Με ξέχασες; Γιατί τόσα πολλά βάσανα σε μένα; Δεν μου άφησες τίποτε δικό μου! Μόνο πίκρες πήρα απ’ αυτή τη ζωή. Σε παρακαλώ πάρε με και μένα κοντά Σου και κοντά σ’ αυτούς που αγαπώ και που τώρα αναπαύονται εκεί μαζί Σου. Συγγνώμη που Σου παραπονιέμαι... όμως, Πατέρα μου, δεν αντέχω άλλο!"

Η προσευχή της είναι κραυγή. Αλλά δεν της φτάνει. Κατευθύνεται στον τάφο της κορούλας της και της ζητάει να την προσευχηθεί κι αυτή από κει που είναι.

Τότε μια άφατη αγαλλίαση περιλούζει την ύπαρξή της! Μια θεία γαλήνη πλημμυρίζει την ψυχή της.

Από δω και πέρα όλα παίρνουν διαφορετική τροπή. Νιώθει να ανήκει σε άλλον κόσμο, του Θεού ολοκληρωτικά! Μια χαρμολύπη εγκαταστάθηκε μόνιμα στην ψυχή της και η προσευχή έγινε η ζωή της.

Γίνεται και το πρώτο της θαύμα: ένα ετοιμοθάνατο κοριτσάκι, όταν το επισκέπτεται και το σφίγγει στην αγκαλιά της, αμέσως ζωηρεύει, συνέρχεται, την ώρα που του ετοίμαζαν τα σχετικά με την κηδεία του. Άρχισε να μιλάει χαρούμενο, να αγκαλιάζει με ευγνωμοσύνη την Αυγούστα Θεοφανώ, να περπατάει...

Το θαύμα διαδόθηκε αστραπιαία σ’ όλη την επικράτεια.
Όλοι μιλούν για την «αγία» αυτοκράτειρα!

Η ίδια όμως μένει ταπεινή. Προπαντός είναι εσωτερικά ήρεμη, χαρούμενη.
Και δίνεται ολόψυχα στους αναξιοπαθούντες: φτωχούς και πεινασμένους, ανάπηρους και αρρώστους, ορφανά και χήρες και αθώους κατάδικους, ξένους, χρεώστες, πενθούντες και δούλους. 

Επισκέπτεται νοσοκομεία και γηροκομεία, βρεφοκομεία και ορφανοτροφεία, λεπροκομεία, πτωχοκομεία, φυλακές, ιδρύματα όπου στεγάζονται παραστρατημένες γυναίκες.

Και πριν πάει σε οτιδήποτε από όλα αυτά, περνάει από τον τάφο της κόρης της και πιάνει κουβέντα μαζί της. Την νιώθει τόσο κοντά... Σαν να μην έφυγε ποτέ μακριά της. Δεν είναι ψευδαίσθηση, αλλά μια πραγματική επικοινωνία, που την γεμίζει αγαλλίαση πνευματική και χαριτωμένη γλυκύτητα. Και ελπίδα και φως και ειρήνη.

Τελική φάση της ζωής της, η αρρώστια της.

Από τις εντάσεις που πέρασε και τις θλίψεις το σώμα της εξαντλήθηκε, ενώ η ψυχή της εξαγνισμένη ποθούσε τον ουρανό.

Και ο Θεός, τη Θεοφανώ που «ενήθλησε λαμπρώς» και επιτυχώς πέρασε όλες τις δοκιμασίες της στη γη, την καλεί πλέον οριστικά κοντά Του.

Η Θεοφανώ αρρωσταίνει βαριά!

Το νέο μαθεύτηκε στη Βασιλεύουσα ταχύτατα.
Όλοι συγκλονισμένοι προσεύχονται γι αυτήν. Όμως η αγαπημένη Αυγούστα, ετοιμάζεται με σπουδή για το αιώνιο ταξίδι.

Βλέπει τον Κύριό της να την περιμένει μέσα σε εκτυφλωτική λαμπρότητα κι ένα φως την λούζει, ενώ και η κορούλα της η Ευδοκία, της εμφανίζεται χαρούμενη που θα ανταμώσουν παντοτινά εκεί πάνω. Κι εκείνη έτοιμη πια γι’ αυτό το ξεκίνημα, δεν ξεχνάει να ζητήσει να δει τον Λέοντα.

Όταν έρχεται, τον φιλάει, φιλάει τα χέρια του και του ζητάει συγγνώμη για όποια τυχόν παράλειψή της, του εύχεται καλή συνέχεια στο έργο του, του δίνει τη συγγνώμη της που την πόνεσε τόσο πολύ στη ζωή της και τον παρακαλεί να φροντίσει και για την αιώνια ψυχή του, για να είναι τουλάχιστον εκεί...

Δεν πρόλαβε να τελειώσει τον λόγο της... σαν να επρόκειτο να συμπληρώσει αυτός τη συνέχεια με το υπόλοιπο της ζωής του.

Η Θεοφανώ κοιμήθηκε εν Κυρίω. Ήταν μόλις 31 ετών.

Το πρόσωπό της έλαμπε φως κι όλη ακτινοβολούσε μια υπερκόσμια χάρη, ενώ ο Θεός πιστοποιούσε την αγιότητά της αμέσως με θαύμα.
Την ώρα της εκφοράς της, ενώ έξω έκανε τσουχτερό κρύο και παγωνιά, όταν ξεκίνησαν για τον ναό, ξαφνικά βγήκε ο ήλιος, απλώθηκε ζεστασιά κι όλοι μπόρεσαν να τη συνοδέψουν με προσευχές και δάκρυα. Μόλις μπήκαν στον ναό, ο καιρός έγινε όπως πριν!

Δεν μπορούσες να το χαρακτηρίσεις τυχαίο.

Άλλα θαύματά της, αναφέρει ο σύγχρονός της βιογράφος Λέων ο Γραμματικός και μάλιστα με πρώτα, όσα έγιναν στο άμεσο περιβάλλον του.

Διηγείται ότι θαυματουργούσε η αγία σε ανθρώπους είτε τοποθετώντας πάνω τους την εσάρπα της, είτε φορώντας τους το από ίασπι δαχτυλίδι της, είτε με το να τους εμφανίζεται και να ανταποκρίνεται σ’ ό,τι της ζητούσαν.

Η Θεοφανώ, τι κι αν δεν την έριξαν δήμιοι στα θηρία για να την κατασπαράξουν, πέρασε φρικτό μαρτύριο ψυχικό και χρόνιο. Άντεξε χάρη στην πίστη της και την αγάπη της, που δε γνώριζε σύνορα και διακρίσεις. Αλλά και χάρη στην υπομονή της πέρασε στην αιωνιότητα...

Ας είναι παράδειγμα για όλους μας και ιδιαίτερα για πολλές και πολλούς συζύγους σήμερα, που σηκώνουν τον δικό τους προσωπικό βαρύ σταυρό, σαν τον δικό της.
Και νομίζουμε πως είναι τόσοι πολλοί...

Την αγία Θεοφανώ η Εκκλησία μας την γιορτάζει στις 16 Δεκεμβρίου.

Ας έχουμε τις πρεσβείες της.

GrevenaMedia

db – [2fA]

Share