"Το Λιοντάρι του Χριστού"

Μέγας Βασίλειος, το Λιοντάρι του Χριστού

Από την σειρά ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ ΜΟΝΟΣ της ΕΤ1

Ένα καταπληκτικό ντοκιμαντέρ για τη ζωή, τις ιδέες και το κοινωνικό έργο
του Μεγάλου Βασιλείου,
τα γυρίσματα του οποίου έγιναν στην Ελλάδα, την Τουρκία, την Ιταλία και τη Συρία.

(Αθήνα – Κωνσταντινούπολη – Αντιόχεια – Καππαδοκία – Ταρσός – Μερσίνα)

Σκηνοθεσία: Μαρία Χατζημιχάλη-Παπαλιού

Αφήγηση: Κώστας Καστανάς

ΕΤ1 – antifono

[2fA]

 

"Φωτο- 2014"

Φωτογραφίες του 2014, από το sGoogle
- αναμνηστικές ή απλώς ενδιαφέρουσες.

Η σειρά είναι τυχαία.
Για μεγάλο μέγεθος κλικ επάνω στη φωτο-

"Andrey Tarkovsky"

   Andrey Tarkovsky

4 April 1932 – 29 December 1986

Ο Ταρκόφσκι μιλά για την τέχνη, τους νέους, τον πλούτο και τον εαυτό του

Πριν ορίσουμε τι είναι η τέχνη, πρέπει να απαντήσουμε σε μια ευρύτερη ερώτηση:
Ποιο νόημα έχει η ζωή του ανθρώπου στη γη;
Ίσως να βρεθήκαμε εδώ για να ανυψωθούμε πνευματικά. Αν η ζωή μας τείνει πραγματικά σε έναν πνευματικό πλούτο, ίσως η τέχνη να είναι ένας από τους τρόπους προσέγγισης αυτού του σκοπού.

Αυτό πιστεύω με τον τρόπο που ορίζω την ζωή.
Η τέχνη πρέπει να βοηθά τον άνθρωπο στην πνευματική του εξύψωση. Δεν ξέρω. Μερικοί λένε ότι η τέχνη βοηθάει τον άνθρωπο να κατανοήσει τον κόσμο. Ότι είναι γνώση, όπως και κάθε διανοητική δραστηριότητα. Δεν πείθομαι με την εκδοχή της γνώσης.

Με αυτή την έννοια είμαι σχεδόν αγνωστικιστής.
Η γνώση μας απομακρύνει όλο και περισσότερο από τον βασικό σκοπό της ζωής μας. Όσο πιο πολλά μαθαίνουμε, τόσα λιγότερα ξέρουμε. Όσο εμβαθύνουμε, ο ορίζοντας στενεύει.
Η τέχνη εξυψώνει τον άνθρωπο για να ξεπεράσει τον εαυτό του και να φτάσει σε αυτό που θα ονομάζαμε ελεύθερη βούληση.

Οι πιέσεις που δέχεται ο Ρουμπλιώφ δεν είναι εξαίρεση. Κάθε καλλιτέχνης δέχεται πιέσεις. Ποτέ δεν έχει ιδανικές συνθήκες εργασίας. Μα και αν υπήρχαν αυτές οι συνθήκες, ίσως τότε να μην επιζούσε η δουλειά του. Γιατί ο καλλιτέχνης δεν ζει στο κενό.
Πρέπει να δέχεται κάποια πίεση. Δεν ξέρω τι είδους μα πρέπει να υπάρχει.

Ο καλλιτέχνης υπάρχει επειδή ο κόσμος δεν είναι τέλειος. Κανείς δεν θα είχε τη ανάγκη της τέχνης αν στον κόσμο βασίλευαν η ομορφιά και η αρμονία. Ο άνθρωπος δεν θα έψαχνε την αρμονία σε άλλες δραστηριότητες. Θα ζούσε μέσα της.
Η τέχνη γεννιέται από τις κακοτεχνίες του κόσμου και αυτό είναι το θέμα της ταινίας μου «Αντρέι Ρουμπλιώφ».

Η αναζήτηση δεσμών και εννοιών που εκφράζονται στις αρμονικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, μεταξύ τέχνης και ζωής, χρόνου και ιστορίας.
Αυτό είναι το θέμα της ταινίας μου.  

Μπορούμε να μιλήσουμε και να αξιολογήσουμε τα επιτεύγματα της επιστημονικής προόδου. Όμως πιστεύω ότι η επιστήμη δεν εξαρτάται από τον άνθρωπο. Επομένως δεν μπορούμε να πούμε εάν είναι καλή ή κακή. Μπορούμε όμως να πούμε μετά από μακροχρόνιες ιστορικές διαδικασίες, ο πολιτισμός μας έφτασε σε ένα στάδιο δραματικής εσωτερικής σύγκρουσης του ανθρώπου.

Υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στην επιστημονική-τεχνολογική του εξέλιξη και στην πνευματική του ανάπτυξη. Και το χάσμα αυτό διαρκώς διευρύνεται. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που οι συνθήκες σήμερα είναι δραματικές.
Ο πολιτισμός βρίσκεται στο χείλος του πυρηνικού ολέθρου, ακριβώς εξαιτίας του χάσματος ανάμεσα στις δυο σφαίρες του ανθρώπου.  

Θα μου άρεσε αν μάθαιναν οι νέοι να αγαπούν την μοναξιά. Το να μένουν μόνοι με τον εαυτό τους. Νομίζω ότι τα προβλήματα των νέων έγκεινται στο γεγονός, ότι συναθροίζονται για να κάνουν θορυβώδεις ή και επιθετικές πράξεις. Και αυτό επειδή δεν θέλουν να νιώσουν μόνοι. Πράγμα θλιβερό. Ο άνθρωπος πρέπει να μάθει να ζει μόνος από παιδί. Γιατί το να ζεις μόνος δεν σημαίνει ότι νιώθεις μοναξιά.    

Μου φαίνεται ότι δεν αγαπώ αρκετά τον εαυτό μου. Εξάλλου αυτό ισχύει για όλους μας. Αν αγαπούσαμε τον εαυτό μας θα μπορούσαμε να αγαπήσουμε και τους άλλους. Αυτός που δεν αγαπά τον εαυτό του, που δεν ξέρει τον σκοπό της ύπαρξης του, δεν μπορεί να νιώσει αγάπη ούτε για τους άλλους, ούτε για την ίδια τη ζωή.
Δεν αγαπώ αρκετά τον εαυτό μου και επομένως δεν αγαπώ αρκετά ούτε τους άλλους.
Μα θα το ήθελα.

Ένα από τα βασικά μου ελαττώματα είναι η ανυπομονησία και προσπαθώ να απαλλαγώ απ' αυτή. Φοβάμαι ότι θα αποτύχω. Δεν είμαι αρκετά ανεκτικός για την ηλικία μου.
Αλήθεια αυτό με κάνει να υποφέρω, γιατί δεν μπορώ να δω τους άλλους με συμπάθεια.
Οι άνθρωποι με ενοχλούν.  

Η τελευταία φορά που έκλαψα ήταν όταν πέθανε η μητέρα μου. Όχι από πόνο ή λύπη για τον θάνατο της. Όχι. Έκλαψα από εγωισμό. Επειδή ένιωθα μόνος. Επειδή είχα χάσει τον πιο κοντινό μου άνθρωπο. Ήταν δάκρυα εγωισμού. Αλλά και όλα τα δάκρυα είναι εγωιστικά.
Είναι η πραγματική ενσάρκωση του εγωισμού.  

Τα παιδικά μου χρόνια ήταν πολύ φτωχά.
Η μητέρα μου μας ανέθρεψε σε δύσκολους καιρούς και ξέρω καλά τι θα πει φτώχεια.
Πέθαινα πραγματικά της πείνας. Κάποτε δεν υπήρχε ελπίδα, ούτε για ένα κομμάτι ψωμί, την επόμενη μέρα. Είναι σκληρό και εξευτελιστικό για τον άνθρωπο. Μα τον διδάσκει και τον συμπονά.

Αυτός που πείνασε στα αλήθεια, δεν θα γίνει ποτέ άπληστος.  

Για μένα ο πλούτος δεν είναι τίποτα το ιδιαίτερο. Είναι ένα μέσο που σου επιτρέπει να κάνεις τι ζωή που θέλεις. Και εφόσον αποφάσισα να κάνω απλή ζωή, δεν νομίζω να θελήσω ποτέ να γίνω πλούσιος. Εξάλλου τι είναι ο πλούτος; Είναι κάτι σχετικό.
Ο άνθρωπος δεν τον χρειάζεται, όταν τον αποκτήσει αλλάζει, γίνεται άπληστος, αμύνεται για να προασπίσει τα χρήματα του, γίνεται σκλάβος τους και αυτή είναι η αρνητική άποψη του πλούτου. Η σκλαβιά που επιβάλει στον άνθρωπο.      

Lifo-gr – [2fA]

"Πλούτος, Αγάπη κι Ευτυχία.."

Μια γυναίκα φρόντιζε τον κήπο του σπιτιού της, όταν ξαφνικά βλέπει τρεις γέροντες, φορτωμένους με τις εμπειρίες της ζωής, να πλησιάζουν στην είσοδο του σπιτιού.

- Δεν σας γνωρίζω, τους καλωσόρισε, όμως θα πρέπει να πεινάτε. Περάστε αν θέλετε, να φάτε κάτι.

Αυτοί την ρωτήσανε:

- Ο άντρας σου είναι στο σπίτι;

- Όχι, δεν είναι εδώ, απάντησε εκείνη.

- Τότε δεν μπορούμε να έρθουμε, της είπαν οι γέροντες.

Όταν επέστρεψε ο σύζυγος, η γυναίκα, του περιέγραψε το περιστατικό.

- Ε, ας έρθουν τώρα που είμαι εδώ, είπε εκείνος.

Οι γέροντες ήταν ακόμα έξω και η γυναίκα τους κάλεσε ξανά στο τραπέζι.

- Όμως δεν μπορούμε να έρθουμε όλοι μαζί, της είπαν οι τρεις γέροντες.

Η γυναίκα, έκπληκτη, τους ρώτησε γιατί !

Ο πρώτος από τους τρεις, της εξήγησε τι συμβαίνει:

- Εγώ είμαι ο Πλούτος, της είπε, και οι άλλοι γέροντες είναι η Ευτυχία και η Αγάπη.

Τώρα πήγαινε στον άντρα σου και διαλέξτε, ποιος από τους τρεις μας θέλετε να έρθει στο σπίτι σας, να φάει μαζί σας.

Μόλις άκουσε τα νέα ο άντρας της, ενθουσιάστηκε

- Τι τυχεροί που είμαστε! Να έρθει ο Πλούτος, φυσικά! Έτσι θα έχουμε πάντοτε, όλα όσα επιθυμούμε!

Η σύζυγός του όμως δε συμφωνούσε:

- Και γιατί να μην έχουμε τη χαρά της Ευτυχίας κοντά μας;

Η κόρη τους που άκουγε κι εκείνη από μια γωνιά, τους λέει τότε:

- Δε θα ήταν καλύτερα να καλούσαμε την Αγάπη; Να είναι το σπίτι μας γεμάτο αγάπη;

- Ας ακούσουμε αυτό που λέει η κόρη μας, λέει ο σύζυγος στη γυναίκα του.

Πήγαινε έξω και πες στην Αγάπη, να περάσει στο σπιτικό μας.

Η γυναίκα βγαίνει έξω και ρωτά:

- Ποιος από εσάς είναι η Αγάπη; Ας έρθει να δειπνήσει μαζί μας!

Η Αγάπη τότε ξεκινά να προχωρά προς το σπίτι, όμως και οι δύο άλλοι από κοντά, τους ακολουθούν!

- Μα είπατε να καλέσω μόνο τον ένα, απόρησε η γυναίκα. Γιατί έρχεστε κι εσείς;

- Γιατί αν είχες καλέσει τον Πλούτο ή την Ευτυχία, οι άλλοι δύο θα έμεναν απ' έξω.

Κάλεσες όμως την Αγάπη και όπου πάει η Αγάπη, πάμε πάντα κι εμείς μαζί της!...

diakonima – οrthognosia – prosdokia

epap[2fA]

              

"Cabalgata Reyes Magos"

Σε όλες τις πόλεις, αλλά και σε πολλά χωριά της Ισπανίας, το βράδυ της 5ης Ιανουαρίου κάθε χρόνο, εορτάζεται με έφιππη πομπή, η πορεία των Μάγων προς τη φάτνη και η προσκύνηση του Θείου Βρέφους, που ονομάζεται Cabalgata de los Reyes Magos 

(ή Cavalcada dels Reis Mags στα Καταλανικά).

Ο πανηγυρικός εορτασμός που καθιερώθηκε από το 1885 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, περιλαμβάνει μια φαντασμαγορική παρέλαση που προσελκύει πολλούς τουρίστες, αλλά και μια ευκαιρία για τα παιδιά, για τα οποία κυρίως διοργανώνεται η γιορτή, να δεχτούν από τους Βασιλείς Μάγους, δώρα, γλυκά και παιχνίδια.

Παράλληλα όμως, θα κρατήσουν στην ψυχή τους μια εντυπωσιακή και τρυφερή ανάμνηση, που ίσως τα προτρέψει αργότερα, να εμβαθύνουν στην ουσία των γεγονότων.

"Μπάμπουσκα"

Όπως έχουμε εμείς τον Άγιο Βασίλη και σε άλλα μέρη τον Père Noël, τον Santa Claus ή τον Saint Nicolas, στη Ρωσία είναι η Babushka (η γιαγιά), εκείνη που φέρνει στα παιδιά τα πρωτοχρονιάτικα δώρα τους.

ΤΟ  ΠΑΡΑΜΥΘΙ  ΤΗΣ  ΜΠΑΜΠΟΥΣΚΑ                                       

- Aπό το βιβλίο "Μπάμπουσκα", των εκδόσεων της Αποστολικής Διακονίας -

Όλοι οι χωρικοί ήταν έξω, μιλώντας με ενθουσιασμό.

“Ξαναείδατε χτες βράδυ εκείνο το φωτεινό αστέρι;”

“Φυσικά και το είδαμε!” - “Ναι, και ήταν μεγαλύτερο”

“Ναι! Και η πορεία του ήταν προς το χωριό μας. Απόψε θα είναι ακριβώς από πάνω μας”

Εκείνο το βράδυ, ο ενθουσιασμός διαπερνούσε την ατμόσφαιρα ευχάριστα, σαν γλυκό αεράκι, και περνούσε μέσα από τα σοκάκια και τους δρόμους.

“Ήρθε ένα μήνυμα” - “Πλησιάζει ένας στρατός”

“Όχι στρατός, παρέλαση είναι” - “Άλογα, καμήλες και θησαυροί”

Τώρα όλοι ήταν περίεργοι για τα νέα!
Κανείς δεν μπορούσε να δουλέψει. Κανείς δεν μπορούσε να μείνει μέσα.

Κανείς, εκτός από τη Μπάμπουσκα. Η Μπάμπουσκα είχε δουλειές να κάνει. Πάντα είχε.
Σκούπιζε, σφουγγάριζε, γυάλιζε τα πατώματα και όλα έλαμπαν! Το σπίτι της ήταν το πιο περιποιημένο, πάντα καθαρό και αστραφτερό. 

“Όλα αυτά τα κάνουν για ένα αστέρι”, μουρμούρισε. “Δεν έχω χρόνο, ούτε για να κοιτάζω. Έχω μείνει τόσο πίσω στη δουλειά, που πρέπει να μαζεύω και να καθαρίζω όλο το βράδυ!”

Έτσι, δεν είδε το αστέρι που έλαμπε στον ουρανό εκείνο το βράδυ.
Ούτε θαύμασε την παρέλαση που έγινε στο χωριό με τα πανέμορφα φωτάκια. Ούτε άκουσε τις φλογέρες και τα τύμπανα που όσο περνούσε η ώρα δυνάμωναν, καθώς η παρέλαση πλησίαζε στο χωριό. Επίσης δεν άκουσε τις γεμάτες ενθουσιασμό φωνές των χωρικών και μετά το ξαφνικό ψιθύρισμα. Αλλά τον χτύπο στην πόρτα! Αυτόν τον άκουσε!
Δεν γινόταν αλλιώς! 

“Τι είναι πάλι αυτό;” είπε ανοίγοντας την πόρτα.

Η Μπάμπουσκα απόρησε! Αυτοί που της χτύπησαν την πόρτα, ήταν τρεις βασιλιάδες!

“Ψάχνουμε ένα μέρος να ξεκουραστούμε”, είπαν.
“Και το σπίτι σου είναι το καλύτερο του χωριού”.

“Θέλετε…. να μείνετε εδώ;”, ψέλλισε η Μπάμπουσκα.

“Ναι, μόνο μέχρι να πέσει η νύχτα και να ξαναφανεί το αστέρι”

Η Μπάμπουσκα ξεροκατάπιε από αμηχανία. “Ελάτε μέσα τότε!”, είπε.

"Το παιδί με τη σάλπιγγα"

Το παιδί με τη σάλπιγγα

Νικηφόρος Βρεττάκος

Αν μπορούσες να ακουστείς

θα σου έδινα την ψυχή μου

να την πας ως την άκρη του κόσμου.

να την κάνεις περιπατητικό αστέρι ή ξύλα

αναμμένα για τα Χριστούγγενα – στο τζάκι του Νέγρου

ή του Έλληνα χωρικού. Να την κάνεις ανθισμένη μηλιά

στα παράθυρα των φυλακισμένων. Εγώ

μπορεί να μην υπάρχω ως αύριο.

Αν μπορούσες να ακουστείς

θα σου έδινα την ψυχή μου

να την κάνεις τις νύχτες

ορατές νότες, έγχρωμες,

στον αέρα του κόσμου.

http://frear.gr/?p=7736

[2φΑ]

"Παραμονὴ Χριστούγεννα"

Παραμονὴ Χριστούγεννα, του Φώτη Κόντογλου

Κρύο τάντανο ἔκανε, παραμονὴ Χριστούγεννα. Ὁ ἀγέρας σὰ νά ῾τανε κρύα φωτιὰ κι ἔκαιγε. Μὰ ὁ κόσμος ἤτανε χαρούμενος, γεμάτος κέφι.

Εἶχε βραδιάσει κι ἀνάψανε τὰ φανάρια μὲ τὸ πετρόλαδο.
Τὰ μαγαζιὰ στὸ τσαρσὶ φεγγοβολούσανε, γεμάτα ἀπ᾿ ὅλα τὰ καλά. Ὁ κόσμος μπαινόβγαινε καὶ ψώνιζε· ἀπὸ τό ῾να τὸ μαγαζὶ ἔβγαινε, στ᾿ ἄλλο ἔμπαινε.
Κι ὅλοι χαιρετιόντανε καὶ κουβεντιάζανε μὲ γέλια, μὲ χαρές.

Οἱ μεγάλοι καφενέδες ἤτανε γεμάτοι καπνὸ ἀπὸ τὸν κόσμο ποὺ φουμάριζε. Ὁ καφενὲς τ᾿ Ἀσημένιου εἶχε μεγάλη φασαρία, χαρούμενη φασαρία. Εἶχε μέσα δύο σόμπες, καὶ τὰ τζάμια ἤτανε θαμπά, ἀπ᾿ ὄξω ἔβλεπες σὰν ἤσκιους τοὺς ἀνθρώπους.
Οἱ μουστερῆδες εἴχανε βγαλμένες τὶς γοῦνες ἀπὸ τὴ ζέστη, κόσμος καλός, καλοπερασμένοι νοικοκυραῖοι.

Κάθε τόσο ἄνοιγε ἡ πόρτα καὶ μπαίνανε τὰ παιδιὰ ποὺ λέγανε τὰ κάλαντα. Ἄλλα μπαίνανε, ἄλλα βγαίνανε. Καὶ δὲν τὰ λέγανε μισὰ καὶ μισοκούτελα, μὰ τὰ λέγανε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ἴσαμε τὸ τέλος, μὲ φωνὲς ψαλτάδικες, ὄχι σὰν καὶ τώρα, ποὺ λένε μοναχὰ πέντε λόγια μπρούμυτα κι ἀνάσκελα, καὶ κεῖνα παράφωνα.

Ἀντίκρυ στὸν μεγάλον καφενὲ τοῦ Ἀσημένιου ἤτανε κάτι φτωχομάγαζα, τσαρουχάδικα καὶ ψαθάδικα καί τέτοια. Ἴσια-ἴσια ἀντίκρυ στὴ μεγάλη πόρτα τοῦ καφενὲ ἤτανε ἕνα μικρὸ καφενεδάκι, τὸ πιὸ φτωχικὸ σ᾿ ὅλη τὴν πολιτεία, μία ποντικότρυπα.

Ἐνῷ ὁ μεγάλος ὁ καφενὲς φεγγολογοῦσε καὶ τὰ τζάμια του ἤτανε θολὰ ἀπὸ τὴ ζέστη, ἡ ποντικότρυπα ἤτανε σκοτεινή, γιατὶ ἡ λάμπα, μία λάμπα τσιμπλιασμένη, μία ἄναβε, μία ἔσβηνε, ὅπως ἔμπαινε ὁ χιονιᾶς ἀπὸ τὰ σπασμένα τζάμια τῆς πόρτας. Ἡ φιτιλήθρα ἤτανε στραβοβιδωμένη καὶ τσαλαπατημένη σὰν τὸ μοῦτρο τοῦ καφετζῆ, τοῦ μπαρμπα-Γιαννακοῦ τοῦ Χατζῆ, τὸ φιτίλι στραβοκομμένο, τὸ γυαλὶ σπασμένο ἀπὸ τό ῾να μάγουλο καὶ στὴν τρύπα εἴχανε κολλημένο ἕνα κομμάτι ταραμαδόχαρτο.

Βάλε μὲ νοῦ σου τί φῶς ἔδινε μία τέτοια λάμπα! Κάτω τὰ σανίδια ἤτανε σάπια καὶ τρίζανε. Στὸν τοῖχο ἤτανε κρεμασμένα δύο-τρία παμπάλαια κάντρα, καπνισμένα σὰν τ' ἀρχαῖα τά εἰκονίσματα: τό ῾να παρίστανε τὸν Μέγα Πέτρο μέσα σὲ μία βάρκα ποὺ τὴν ἔδερνε ἡ φουρτούνα, τ᾿ ἄλλο τὸν μάντη Τειρεσία ποὺ μιλοῦσε μὲ τὸν Ἀγαμέμνονα καί τ᾿ ἄλλο τὸν Παναγῆ τὸν Κουταλιανὸ ποὺ πάλευε μὲ τὴν τίγρη.

"Χριστὸς γεννᾶται"

Χριστὸς γεννᾶται· δοξάσατε.

Χριστὸς ἐξ οὐρανῶν· ἀπαντήσατε.

Χριστὸς ἐπὶ γῆς· ὑψώθητε.

ᾌσατε τῷ Κυρίῳ πᾶσα ἡ γῆ,

καὶ ἐν εὐφροσύνῃ, ἀνυμνήσατε λαοί·

ὅτι δεδόξασται.

"Να ’μουν ένα άχυρο.. "

διά χειρός Χριστίνας Παπαθέου Δουληγέρη

Να ’μουν του σταύλου ένα άχυρο

Κωστής Παλαμάς

Να ‘μουν του σταύλου ένα άχυρο, ένα φτωχό κομμάτι

την ώρα που άνοιγε ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι.

Να ιδώ την πρώτη του ματιά και το χαμόγελό του,

το στέμμα των ακτίνων του γύρω στο μέτωπό του.

Να λάμψω από τη λάμψη του κι' εγώ σαν διαμαντάκι

κι' από τη θεία του πνοή να γίνω λουλουδάκι.

Να μοσκοβοληθώ κι' εγώ από την ευωδία,

που άναψε στα πόδια του των Μάγων η λατρεία.

Να ‘μουν του σταύλου ένα άχυρο ένα φτωχό κομμάτι

την ώρα που άνοιγε ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι.

fb - Pres Nota Katras

[2fA]

"Του Χριστού τα Γενέθλια"

Έργο Ξενοφώντα Μπόκου

Εἰς τήν θ΄ ὧραν ἐκφωνεῖ ὁ

ἀναγνώστης ἐν τῷ μέσῳ

τοῦ ναοῦ:

Σήμερον γεννᾶται ἐκ Παρθένου

ὁ δρακὶ τὴν πᾶσαν ἔχων κτίσιν.

Ῥάκει, καθάπερ βροτὸς σπαργα-

νοῦται ὁ τῇ οὐσίᾳ ἀναφής.

Θεὸς ἐν φάτνῃ ἀνακλίνεται

ὁ στερεώσας τοὺς οὐρανούς πάλαι

κατ' ἀρχάς.

Ἐκ μαζῶν γάλα τρέφεται, ὁ ἐν

τῇ ἐρήμῳ Μάννα ὀμβρίσας τῷ λαῷ.

Μάγους προσκαλεῖται, ὁ Νυμφίος

τῆς Ἐκκλησίας.

Δῶρα τούτων αἴρει, ὁ Υἱὸς τῆς

Παρθένου.

Προσκυνοῦμέν σου τὴν Γένναν,

Χριστέ. Δεῖξον ἡμῖν καὶ τὰ

θεῖά σου Θεοφάνεια.

[2φΑ]

"Θεολογία της ωραιότητος"

Η εικόνα των Χριστουγέννων – του Παύλου Ευδοκίμωφ

από το βιβλίο του, "Η τέχνη της εικόνας – Θεολογία της ωραιότητος"

Πριν από τον Δ΄ αιώνα, ο εορτασμός των Χριστουγέννων συνέπιπτε με την εορτή των Θεοφανείων. Έτσι εξηγείται στην εικόνα η ακτινοβολία του «τρισηλίου φωτός», η κρυφή εκδήλωση της Αγίας Τριάδος, που λούζει διακριτικά με όλο το φως της, την εικόνα της Γεννήσεως.
Εορτή των φώτων, το Πάσχα της Γεννήσεως σε σχέση με το Πάσχα της Αναστάσεως.

Εδώ φαίνεται άλλη μια φορά η διαφορά ορισμένων παραδόσεων. Στη Δύση, κάτω από την φραγκισκανική επίδραση, τα Χριστούγεννα παίρνουν ένα χαρακτήρα πιο γραφικό υπό την λαϊκή μορφή της φάτνης. Η ευσέβεια συγκινείται και αναχωρεί από την ανθρώπινη πλευρά του μυστηρίου: τον Ιησού βρέφος, τη Μητέρα του Μαρία και τον Ιωσήφ τον Ξυλουργό. Είναι η εορτή εσωτερική, της Αγίας Οικογένειας, πολύ διαδεδομένη στη Δύση και άγνωστη στην αγιογραφία μας, ο Άνθρωπος – Θεός περισσότερο, από τον Θεό – Άνθρωπο.

Στην Ελληνική αγιογραφία διϋλίζεται αυστηρά η κάθε συγκινητικότητα και με σχεδόν αυστηρή κλίση, στην δογματική παράδοση. Το φως της εικόνας τοποθετείται σε σημείο προοπτικής, για να κατευθύνει όλη τη σύνθεση. Η μοναδική ακτίνα, που εξέρχεται από το τρίγωνο ψηλά σημαίνει τη μία ουσία του Θεού, αλλά βγαίνοντας από το άστρο, χωρίζεται σε τρεις λάμψεις για να προσδιορίσει τη συμμετοχή των τριών προσώπων στην οικονομία της σωτηρίας.

Οι ακτίνες διαχωρίζονται μετά το σύμβολο του Σταυρού, εδώ μας θυμίζει το περιστέρι (Άγιο Πνεύμα), στη Βάπτιση. Ο σταυρός, «η κρίσις της κρίσεως» (Μάξιμος Ομολογητής), θέλει να πει ότι η σκέψη μας είναι σταυρωμένη, κτυπημένη από αδυναμία εμπρός από το μυστήριο της Ενσαρκώσεως. «Μυστήριον μέγα ορώ και παράδοξο» κατά τον υμνογράφο.
Η εικόνα περιέχει πια τα Θεοφάνεια, το Πάσχα και την Πεντηκοστή, όπως λέγει και ο ιερός Χρυσόστομος.

Αυτό που ο Αδάμ δεν ήταν ικανός να πετύχει ανυψώνοντας τον εαυτό του, ο Θεός το πραγματοποιεί στη θέση του κατεβαίνοντας. Στην εωσφορική επιθυμία του θείου, ο Θεός απαντά γενναία με το δώρο της Θεώσεως του ανθρώπου, «επί γης κατήλθες ίνα σώσης τον Αδάμ, μέχρις Άδου ζητών»

Το φως αναγγέλλει την αυγή και περνά στο λαμπρό μεσημέρι «ανατολής εξ ύψους επιφάναι τοις εν σκότει και σκιά θανάτου καθημένοις» (Λουκ.1,78-79). Η ευθυμία καθορίζεται όλο και περισσότερο. Άγγελοι άνθρωποι και κάθε δημιούργημα σκιρτάνε από χαρά.

"Ιδιόμελον παραμονής.. "

Τι να σου προσφέρουμε Χριστέ, ότι φανερώθηκες επάνω στη γη ως άνθρωπος, για εμάς;

γιατί το κάθε κτίσμα που δημιούργησες, σου προσφέρει την ευχαριστία του·

οι Άγγελοι τον ύμνο,

οι ουρανοί τον Αστέρα,

οι Μάγοι τα δώρα,

οι Βοσκοί το θαύμα,

η γη το σπήλαιο,

η έρημος την φάτνη·

και εμείς την Παρθένο Μητέρα·

ο προ αιώνων Θεός, ελέησε μας.

----

Ιδιόμελον Εσπερινού Χριστουγέννων (ήχος β')

Τι σοι προσενέγκωμεν Χριστέ, ότι ώφθης επί γης ως άνθρωπος δι' ημάς;

έκαστον γαρ των υπό σου γενομένων κτισμάτων, την ευχαριστίαν σοι προσάγει·

οι Άγγελοι τον ύμνον, οι ουρανοί τον Αστέρα,

οι Μάγοι τα δώρα, οι Ποιμένες το θαύμα,

η γη το σπήλαιον, η έρημος την φάτνην·

ημείς δε Μητέρα Παρθένον·

ο προ αιώνων Θεός ελέησον ημάς.

fb - Pres N K

[2fA]

"Οι τρεις Μάγοι"

Οι Μάγοι με τα δώρα

Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, από το βιβλίο «Ο Πρόλογος της Αχρίδος»

Όταν ο Κύριος Ιησούς Χριστός γεννήθηκε στη Βηθλεέμ, Τον προσκύνησαν πρώτοι οι ποιμένες και οι σοφοί (οι αστρονόμοι) από ανατολών, δηλαδή οι πιο απλοί και οι πιο σοφοί άνθρωποι του κόσμου τούτου!

Ακόμη και σήμερα, αυτοί που ειλικρινέστερα απ’ όλους λατρεύουν τον Ιησού Χριστό, ως Θεό και Σωτήρα, είναι οι πιο απλοί και οι πιο σοφοί του κόσμου.

Απεναντίας, η διεστραμμένη απλοϊκότητα και η ημιμάθεια υπήρξαν πάντοτε εχθροί της Θεότητος του Χριστού και πολέμιοι του Ευαγγελίου Του.

Ποιοι ήταν οι σοφοί αυτοί άνθρωποι που ήρθαν από ανατολών;

Το ερώτημα μελέτησε επισταμένως ο άγιος Δημήτριος του Ροστώφ.

Λέει λοιπόν, ότι την εποχή εκείνη υπήρχαν κάποιοι βασιλείς σε ορισμένες μικρότερες περιοχές ή και μεμονωμένες πόλεις στην Περσία, την Αραβία και την Αίγυπτο, που ήταν επίσης και ειδήμονες αστρονόμοι.

Το λαμπρό άστρο που είδαν, τους φανερώθηκε για να αναγγείλει τη γέννηση του Νέου Βασιλέως.

Κατά τον άγιο Δημήτριο του Ροστώφ, το αστέρι αυτό εμφανίστηκε σ’ αυτούς εννέα μήνες πριν από τη γέννηση του Ιησού Χριστού, ήτοι κατά τον χρόνο της υπερφυούς συλλήψεως Αυτού, στην παρθενική μήτρα της Υπεραγίας Θεοτόκου.

Οι σοφοί αστρονόμοι επί εννέα μήνες μελέτησαν αυτό το αστέρι και προετοίμασαν το ταξίδι, το οποίο τελικώς πραγματοποίησαν.

Έφτασαν στη Βηθλεέμ, λίγο αφότου γεννήθηκε ο Σωτήρας του κόσμου.

Ο ένας εξ αυτών ονομαζόταν Μελχιώρ. Ήταν γέροντας με κατάλευκα μαλλιά και γένια.

Αυτός πρόσφερε το χρυσάφι ως δώρο στον Κύριο.

Ο δεύτερος ονομαζόταν Γάσπαρ· ήταν νέος με ροδαλό πρόσωπο και αγένειος.

Αυτός πρόσφερε το λιβάνι ως δώρο στον Κύριο.

Ο τρίτος ονομαζόταν Βαλτάσαρ· είχε μελαχρινή επιδερμίδα και δασύτριχη γενειάδα. Αυτός πρόσφερε ως δώρο στον Κύριο, το μύρο.

Αυτοί ήταν οι «μάγοι με τα δώρα».

Μετά τον θάνατό τους τα σκηνώματά τους μεταφέρθηκαν αρχικά στην Κωνσταντινούπολη· από την Κωνσταντινούπολη στο Μιλάνο και απ’ το Μιλάνο στην Κολωνία.

Μπορούμε επίσης να πούμε, ότι οι τρεις αυτοί σοφοί άνδρες εκπροσωπούσαν τις τρεις κύριες φυλές των ανθρώπων, που κατάγονταν από τους τρεις γιους του Νώε: Σημ, Χαμ και Ιάφεθ.
Ο Πέρσης σοφός εκπροσωπούσε τους Ιαφεθίτες, ο Άραβας τους Σημίτες και ο Αιγύπτιος τους Χαμίτες.

Έτσι, δια μέσου των τριών αυτών, τρόπον τινά, ολόκληρο το ανθρώπινο γένος προσκύνησε τον Ενανθρωπήσαντα Θεό και Κύριο!

[2fA]

"Τό βάθος τῆς λάμψης.. "

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΟΥ ΚΥΡ ΜΑΝΩΛΗ

Ένα διήγημα του π. Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου

Ἀπό το βιβλίο «Τό σταυροδρόμι τῆς καρδιᾶς μου»

Τά Χριστούγεννα στην Πόλη γιορτάζονται ταπεινά. Καί ὅταν λέμε ταπεινά, ἐννοοῦμε τήν ἀφαίρεση τῆς ἐξωτερικῆς λαμπρότητας καί τήν καλλιέργεια τοῦ ἐσωτερικοῦ κάλλους.

Κάτι τό μή χριστιανικό περιβάλλον, κάτι ἡ βαριά κληρονομιά τῆς λειτουργικῆς παραδόσεως, ὁδηγοῦν σ᾽ αὐτό τό κατανυκτικό ἦθος.

Ἔτσι θά περνοῦσαν καί τά Χριστούγεννα ἐκεῖνα γιά τόν κύρ Μανώλη τό λουστραδόρο. Μάστορας στή δουλειά του. Δούλευε μέ μεράκι τά ἔπιπλα, σάν καλλιτέχνης πραγματικός, χωρίς νά βιάζεται καί χωρίς νά λογαριάζει τό κέρδος ἤ τη ζημιά.

Ὅ,τι περνοῦσε ἀπό τό χέρι του ἔπρεπε νά λάμπει «ἡλίου φαεινότερον», ὅπως ἔλεγε ὁ ἴδιος. Καί προσέθετε:

- Προπάντων ὅμως, προσοχή στό βάθος τῆς λάμψης, μιᾶς καί εἶναι εὔκολο νά λάμπει ἡ ἐπιφάνεια, ἀλλά ἡ ἐπιτυχία βρίσκεται στό πῶς θά ᾽ρχεται τό φῶς.

Τό «βάθος τῆς λάμψης». Αὐτή ἦταν ἡ ἰδεολογία τοῦ κύρ Μανώλη.

Μπορεῖ καί νά μήν ἦταν ἡ ἰδεολογία μόνο δική του. Μπορεῖ καί νά μετέφερε πάνω του μία χιλιόχρονη παράδοση πού ἔπλασε τό φῶς στό βάθος κι ἄφησε τήν ἐπιφάνεια στό περιθώριο. Ἡ γυναίκα του, βέβαια, ἡ Πολυξένη, διαφωνοῦσε μ᾽ ὅλα αὐτά.

- Τό μεροκάματο δέν βγαίνει μέ φιλοσοφίες, τοῦ ᾽λεγε. Αὐτό πού κάνεις οὔτε ὁ Θεός δέν τό θέλει. Ὁ Πανάγαθος ὅρισε νά κερδίζουμε τό ψωμί μας με τόν ἱδρῶτα τοῦ προσώπου μας κι ὄχι με τόν ἱδρῶτα τριῶν προσώπων. Ἐκεῖνος θά τό ᾽θελε ἀλλιῶς, γιατί ξέρει πιό καλά ἀπό σένα.

Ὁ κύρ Μανώλης ὅμως δέν καταλάβαινε ἀπό τέτοια. Πάνω ἀπό ὅλα ἦταν ἡ λάμψη. Ἀλλά τό παράπονο τῆς Πολυξένης τῆς «πολύπαθης», ὅπως ἔλεγε μόνη της γιά τόν ἑαυτό της, ἦταν κι ἄλλο. Ὁ ἄντρας της, ὁ προκομμένος, εἶχε τό ἐργαστήρι κάτω στό Γαλατά, κοντά στόν Ἅγιο Νικόλαο. Τό σπίτι του βρισκόταν στούς πρόποδες τοῦ λόφου τοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου, στό Σταυροδρόμι. Ἦταν μία ἀπόσταση πού δέν ἐπέτρεπε στην πληθωρική Πολυξένη νά ἐλέγχει τά συμβαίνοντα στό ἐργαστήρι.

"Η μεγαλύτερη νύχτα.. "

Απόψε είναι η μεγαλύτερη νύχτα στην ιστορία της Γης.

Σήμερα οι κάτοικοι του βόρειου ημισφαιρίου θα ζήσουν όχι απλά τη μεγαλύτερη νύχτα του έτους, αλλά τη μεγαλύτερη νύχτα από καταβολής κόσμου.

Σήμερα, είναι το χειμερινό ηλιοστάσιο. Αυτό σημαίνει ότι είναι η μεγαλύτερη νύχτα του έτους για τους ανθρώπους που ζουν στο βόρειο ημισφαίριο.

Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Colin Schultz, δημοσιογράφος επιστημονικών θεμάτων και blogger, απόψε θα είναι η μεγαλύτερη νύχτα στην ιστορία της γης, γιατί η περιστροφή της Γης επιβραδύνεται με την πάροδο του χρόνου και κάθε χρόνο, οι επιστήμονες εκτιμούν, ότι αυξάνεται η διάρκεια του εικοσιτετραώρου κατά περίπου 15 έως 25 εκατομμυριοστά του δευτερολέπτου.

Μπορεί να φαίνεται (και να είναι) ένα πραγματικά πολύ μικρό ποσό (φανταστείτε ότι κάτι τέτοιο σημαίνει ότι σε όλη τη ζωή σας, η διάρκεια της ημέρας θα επεκταθεί περίπου δύο χιλιοστά του δευτερολέπτου), ωστόσο αναγκάζει τους επίσημους αστρο-χρονομέτρες να προσθέτουν ένα κλάσμα του δευτερόλεπτου κάθε λίγα χρόνια.

Δεν είναι μόνο λοιπόν, οι τεράστιες αποστάσεις του σύμπαντος που μας θυμίζουν το αμελητέο μέγεθος των γήινων διαστάσεων μας, αλλά και ο χρόνος που μας επισημαίνει, πόσο ασήμαντη είναι η διάρκεια της ζωής μας…

thetoc – [2fA]

"Θεῖον Ὅραμα"

Ἀνδρέας Καρκαβίτσας 

Διήγημα από τη τὴ συλλογὴ "Λόγια της Πλώρης" (1899)

- Δὲ λέτε, ρὲ παιδιά, τίποτα νὰ ζεσταθοῦμε;

Καὶ μὲ τὸ λόγο φάνηκε μαῦρο κορμὶ στὴν ἀνοιχτὴ θυρίδα, κύλησε ἀπὸ τὴ σκάλα κάτω ὁ Κώστας ὁ θερμαστής, βαρυτυλιγμένος στὴν πατατούκα του. Ἔκανε κρύο δυνατό. Βοριὰς ἐξύριζε τὰ πέλαγα, πάγωνε τ᾿ ἀκρογιάλια, κρουστάλλιαζε τὰ στοιβαγμένα χιόνια στὰ βουνά. Καὶ τὸ πλήρωμα, ναῦτες καὶ θερμαστές, συναγμένοι ὁλόγυρα στὴ θερμάστρα, φρόντιζαν νὰ ζεσταθοῦν μὲ τὴ φασκομηλιὰ καὶ τὸ ψωμοτύρι.

Ὁ λύχνος, καρφωμένος στὴ μέση ἑνὸς στύλου, φώτιζε καὶ κάπνιζε μαζὶ τὰ περίγυρα σωθέματα. Διπλὰ-τριπλὰ τὰ κρεβάτια κολλημένα στὰ πλευρά, μὲ τὰ μαῦρα τους στρωσίδια, θύμιζαν νεκροθῆκες στ᾿ ἀνήλιαστα βάθη τῆς γῆς ταιριασμένες. Κοντὰ ἡ καμαρούλα τοῦ ναύκληρου, ἀνοιχτόπορτη, ἔδειχνε ἄλλο κρεβάτι στρωμένο, δυό-τρεῖς φωτογραφίες παλιές, μιὰ χρωμολιθογραφία χανούμισσας, χρυσοφορεμένης καὶ ξαπλωμένης σὲ πουπουλένια προσκέφαλα.

Καὶ ὁλοῦθε κρεμασμένα τὰ ροῦχα, στὸ λάδι καὶ στὸ κάρβουνο βουτημένα. Οἱ μουσαμάδες ξεσχισμένοι καὶ μυριομπαλωμένοι. Τὰ χοντρὰ ποδήματα καὶ τὰ κασκέτα καὶ οἱ χρωματιστοὶ σκοῦφοι ἔδειχναν τὸ χώρισμα καλογερικὸ κελλί. Ἀλλὰ τὸ φλίφλισμα τοῦ νεροῦ ποὺ ἀκουόταν στὰ πλευρά, ἡ μυρωδιὰ τοῦ κατραμιοῦ καὶ τὰ ψημένα πρόσωπα τῶν ἀνθρώπων ἔδειχναν πὼς ἡ ζωὴ ἐδῶ ἀγωνίζεται τὸν τελευταῖο ἀγώνα της.

Γιὰ τοῦτο καὶ κανένας δὲν πρόσεξε τώρα στὸ ἀστεῖο κατρακύλημα τοῦ θερμαστῆ.

- Δὲ λέτε, ρὲ παιδιά, καὶ τίποτα νὰ ζεσταθοῦμε; ξαναδευτέρωσε ἐκεῖνος, ἀγκαλιάζοντας τὴ θερμάστρα σὰν ἐρωμένη.

- Τί νὰ εἰποῦμε; ρώτησε μελαγχολικὸς ὁ Κώστας ὁ Ἀξιώτης. Νυχτιὰ σὰν τὴν ἀποψινὴ δὲ θέλει παραμύθια. Ὄχι, δὲ θέλει παραμύθια!
Ἐδῶ στὸν ἄγριο κόρφο ποὺ εἴμαστε κλεισμένοι, τριγυρισμένοι ἀπὸ τὸ μούγκρισμα τῆς Μαύρης Θάλασσας, σαβανωμένοι ἀπὸ τὸν πουπουλένιο θυμὸ τ᾿ οὐρανοῦ, ἂς ποῦμε κατιτὶ θεϊκὸ καὶ παρήγορο.

Στὰ παλιὰ χρόνια οἱ γέροντές μας δὲν εἶχαν τὴν καταδίκη ποὺ ἔχουμε ἐμεῖς τώρα. Περνοῦσαν τὶς ἅγιες ἡμέρες κάτω ἀπὸ τὴ στέγη τους, κοντὰ στὴ φωτιά, ἀνάμεσα στὴ φαμίλια τους. Ὅπως ὁ ἀμπελοφυτευτὴς τ᾿ ἀμπέλι του, τρυγούσανε καὶ κεῖνοι τὸ καλοκαίρι τὴ θάλασσα καὶ χαίρονταν τὸ χειμώνα τὰ καλὰ της ἄφοβα.

Ἤξεραν τὴ γιορτὴ καὶ τὴν καματερή τους.
Εἶχαν καιρὸ γιὰ τὴ χαρὰ καὶ γιὰ τὴ θλίψη τους. Ἐμεῖς τίποτ᾿ ἀπ᾿ αὐτά!
Χειμώνα-καλοκαίρι τ᾿ ὀργώνουμε τὸ κύμα. Βόδια καματερὰ στὴ βουκέντρα τῆς Ἀνάγκης, ὑποταχτικὰ θ᾿ αὐλακώνουμε τ᾿ ἁρμυρὸ χωράφι, μονάχα τὴ φάκνα μας ἔχοντας γιὰ πληρωμή. Γιὰ τοῦτο καλὰ ποὺ ἔτυχε ἡ κακοκαιρία, ν᾿ ἀφήσουμε λίγο τὸν κάματο.

Δὲ λέω πὼς θὰ μείνουμε τώρα ἥσυχοι.
Ὁ ἀφέντης θέλει δουλειὰ ἀπὸ τὸ δουλευτή, γιατί φοβᾶται μὴν ὀκνέψη μὲ τὴν ἀκαμωσιά. Φαντάσου ὅμως, ἂν ἦταν καλωσύνη, τί δρόμο θὰ παίρναμε τώρα.
Ἔτσι τουλάχιστο ἔχω ἐλεύθερο τὸ νοῦ νὰ συλλογιστῶ τὸ σπίτι μου.

Ἄχ, τὸ σπίτι μου! Ἄρχισα τὸ παράπονο καὶ κοντεύω νὰ δακρύσω σὰν ἄπραγο παιδί.
Μὰ δὲ φταίω γώ. Φταίει αὐτὴ ἡ νύχτα.

"Δέντρο ή καραβάκι; "

Από τον Ρ/Σ Άγια Μετέωρα

Το Χριστουγεννιάτικο δένδρο θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν μετεξέλιξη της αρχαίας Ελληνικής «Ειρεσιώνης», αλλά κυρίως σαν εξευρωπαϊσμένη συνέχεια της βυζαντινής παραδόσεως.  

Στο Βυζάντιο, κατά την εορτή των Χριστουγέννων και "… κατά διαταγήν του επάρχου της (κάθε) πόλεως, ου μόνον καθαρισμός των οδών εγένετο, αλλά και στολισμός διαφόρων κατά διαστήματα στηνομένων στύλων με δενδρολίβανα, κλάδους μύρτου και άνθη εποχής", όπως αναφέρει ο Καθηγητής και Ακαδημαϊκός Φαίδων Κουκουλές («Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός» τ. στ΄).

Υπήρχε τότε, το επίλεκτο Βασιλικό Ιππικό Τάγμα της Βυζαντινής Ανακτορικής Φρουράς, της «Εταιρείας», που συμμετείχε με τελετουργικό ρόλο σε επίσημες αυτοκρατορικές τελετές – μεταξύ των οποίων και στον επίσημο εορτασμό των Χριστουγέννων.

Την «Μικρή Εταιρεία» την αποτελούσαν αλλόθρησκοι (ειδωλολάτρες, μουσουλμάνοι), την «Μεσαία» οι αλλοεθνείς Χριστιανοί (Γερμανοί, Φράγκοι, Ρώσοι, Σκανδιναυοί, κλπ) και την «Μεγάλη» την αποτελούσαν «Ρωμαίοι», δηλαδή Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί (Ρωμιοί).

Όταν ήρθε η Οθωμανική Αυτοκρατορία, το έθιμο του στολισμού του δένδρου  χάθηκε από την Ελλάδα και πέρασε στις κεντρικές και βόρειες Ευρωπαϊκές χώρες, από τους ανθρώπους που αποτελούσαν τη Μεσαία τάξη του Αυτοκρατορικού Τάγματος, οι οποίοι κατάγονταν από τις χώρες εκείνες.

Σώζονται κάποια βυζαντινά χειρόγραφα που παρουσίαζαν μέσα στους βυζαντινούς ναούς, ορειχάλκινα δέντρα στολισμένα με διάφορα ασημένια και χρυσά στολίδια.

Ας θυμηθούμε και ένα τροπάριο που λέγεται κατά την προσκομιδή:

"Ἑτοιμάζου Βηθλεέμ· ἤνοικται πᾶσιν ἡ Ἐδέμ.

  Εὐτρεπίζου Ἐφραθᾶ, ὅτι τὸ ξύλον τῆς ζωῆς,

  ἐν τῷ σπηλαίῳ ἐξήνθησεν ἐκ τῆς Παρθένου.

  Παράδεισος καὶ γὰρ ἡ ἐκείνης γαστήρ,

  ἐδείχθη νοητός, ἐν ᾧ τὸ θεῖον φυτόν·

  ἐξ οὗ φαγόντες ζήσομεν, οὐχὶ δὲ ὡς ὁ Ἀδὰμ  τεθνηξόμεθα.

  Χριστὸς γεννᾶται, τὴν πρὶν πεσοῦσαν ἀναστήσων εἰκόνα."

Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο λοιπόν, συμβολίζει τόσο το ξύλο της γνώσεως, όσο και το ξύλο της ζωής -το δέντρο από το οποίο δεν δοκίμασε ο Αδάμ και δεν είναι άλλο από τον Ιησού Χριστό.

Άλλη μαρτυρία για την ελληνικότητα του Χριστουγεννιάτικου δέντρου είναι και αυτή σε κείμενο του Παύλου Σιλεντιάριου (του 563 περίπου) στην "Έκφρασι του άμβωνος της Αγίας Σοφίας", όπου περιγράφονται αναλυτικά τα φώτα του τέμπλου και του άμβωνα του μεγάλου Ναού:

«Στο επιστύλιο του τέμπλου υπήρχαν μεταλλικά δένδρα σε σχήμα κώνου (πυρσόμορφα δένδρα) όμοια με λεπτόφυλλα κυπαρίσσια, που αντί για καρπούς είχανε φώτα σε σχήμα κωνοειδές και βεβαιώνεται ακόμα η χρήση φωτεινών τεχνικών δένδρων (δενδρόμορφα πολυκάνδηλα) σε όλο τον Ναό.»

Η δενδρολιβανιά ήταν το δέντρο που στόλιζαν παλαιότερα και το οποίο αντικαταστάθηκε με την Ελάτη, επειδή τα κλαδιά της Ελάτης μοιάζουν με αυτά του δενδρολίβανου.
Σ’ αυτήν αναφέρονται και τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα:
«Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά ψηλή μου δενδρολιβανιά …»

Από την Ελάτη αντικαταστάθηκε επίσης, επειδή με το συμμετρικότερο σχήμα που έχει, δείχνει προς τον ουρανό, δηλαδή προς τον Θεό και μένει καταπράσινο και ζωηρό μέσα στο καταχείμωνο, δείχνοντάς μας πως κοντά στον Χριστό υπάρχει η Ζωή, ακόμα και με τις δυσμενέστερες συνθήκες.

Τέλος στο σχήμα του πολύφωτου δέντρου παραπέμπουν και οι πολυέλαιοι των Ναών.

Επίκεντρο ωστόσο της εορτής των Χριστουγέννων, πρέπει να είναι ο Ιησούς Χριστός και το νόημα της ενανθρώπισης Του για την σωτηρία μας και να μην εστιάζουμε την προσοχή μας στις εορταστικές διακοσμήσεις.

Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο είναι απλά ένας συμβολισμός, που πιθανόν δεν αποτελεί επινόηση των Δυτικών, αλλά τυποποίηση ενός παλαιότερου ελληνικού εθίμου.

Μετά την επανάσταση του 1821, επειδή πρώτη απελευθερώθηκε η νησιωτική  Ελλάδα, δεν υπήρχαν δένδρα ικανά για να κοπούν και να στολιστούν σε ναούς ή σε σπίτια κι έτσι στόλιζαν «το καραβάκι», ως ένα καθαρά ελληνικό σύμβολο.

Η επιστροφή του στολισμένου Χριστουγεννιάτικου δένδρου, έγινε προοδευτικά μετά τον ερχομό του Όθωνα και των Βαυαρών συνοδών του, το 1833.

agiameteora - orthognosia

ep[2fA]