"Μια στάλα ελπίδας.. "

Ας βάλουμε μια στάλα ελπίδας στη ζωή μας…

Από την Λίνα Αλεξανδράκη, Ψυχολόγο M.Sc.

Όπως όλοι μας γνωρίζουμε καλά, σήμερα βιώνουμε εξαιρετικά δύσκολες καταστάσεις σε ατομικό, αλλά και εθνικό επίπεδο.
Η οικονομική κρίση, το αμφίβολο συνταξιοδοτικό τοπίο και η τάση των νέων να αναζητούν θέσεις εργασίας στο εξωτερικό, είναι λίγα μόνο από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε.

Και σε όλα αυτά, θα πρέπει να προσθέσουμε τις δυσκολίες που ο καθένας από εμάς βιώνει στην εργασία και την οικογένεια, ακόμη και σε σχέση με τον ίδιο του τον εαυτό…
Δεν θα αναφερθούμε, όμως στις καταστάσεις τις ίδιες, αλλά σε κάτι εξίσου σημαντικό:
το αντίκτυπο που έχουν σε εμάς, καθώς μας επηρεάζουν τόσο ψυχολογικά όσο και νοητικά.

Αν προσπαθήσουμε να σκιαγραφήσουμε τις προεκτάσεις που έχουν αυτές οι καταστάσεις μέσα μας, θα διαπιστώσουμε ότι συνθέτουν ένα ολόκληρο φάσμα συναισθημάτων και σκέψεων.
Κατά συνέπεια, κάθε χρώμα του φάσματος αναπτύσσεται σε διάφορες αποχρώσεις, που είναι οι συνειδητές ή ασυνείδητες αντιδράσεις και συμπεριφορές μας.

Το φάσμα αυτό είναι ιδιαίτερα περίπλοκο και στην προκειμένη περίπτωση, μπορεί να οδηγήσει σε ψυχικές διαταραχές ή ακόμη και να σωματοποιηθεί σε φυσικές ασθένειες.
Υπάρχει λοιπόν, ένα συναίσθημα που φαίνεται να αποτελεί μία από τις σημαντικότερες μεταβλητές στην ανάπτυξη των παραπάνω διαταραχών: η έλλειψη ελπίδας. 

Κύρια χαρακτηριστικά και συμπεριφορικές προεκτάσεις

Η έλλειψη ελπίδας, ως όρος της Ψυχολογίας, θεμελιώθηκε με σκοπό να περιγράψει τις μη προσαρμοστικές ή δυσλειτουργικές σκέψεις που παρεμποδίζουν την ικανότητα του ατόμου να διαχειρίζεται τις εμπειρίες της ζωής του, διακόπτουν την εσωτερική του ισορροπία και προκαλούν επώδυνες συναισθηματικές αντιδράσεις.
Συχνά αποτελεί σύμπτωμα της κατάθλιψης, όμως μπορεί να υπάρξει και μεμονωμένα, προερχόμενο από ένα τραυματικό γεγονός ή μια σειρά δυσάρεστων εμπειριών.

Πιο συγκεκριμένα, σε σχέση με τον εαυτό του, το άτομο θεωρεί πως είναι αποτυχημένο και ανίκανο να αντιμετωπίσει δύσκολες καταστάσεις, αισθάνεται ένα συναισθηματικό κενό, έχει μειωμένα κίνητρα στην καθημερινότητα, νιώθει ανήμπορο να αλλάξει τη ζωή του και γενικά δεν πιστεύει καθόλου στον εαυτό του.
Αισθάνεται μια διάχυτη απαισιοδοξία κι απελπισία, δυσκολεύεται να θυμηθεί πότε είχε υπάρξει πραγματικά ευτυχισμένο κι εστιάζει επιλεκτικά την προσοχή του στα δυσάρεστα γεγονότα, θεωρώντας δεδομένη την αποτυχία σε οποιαδήποτε δράση του.

Σε σχέση και με τη ζωή του γενικότερα, το άτομο αυτό έχει μια αρνητική αντιμετώπιση του εξωτερικού κόσμου, καθώς και την τάση να περιμένει τη χειρότερη έκβαση για εκείνους που αγαπάει. Νιώθει πως τα γεγονότα είναι μη ελεγχόμενα και πως, ό,τι κι αν πράξει, τίποτα δεν θα αλλάξει το αποτέλεσμα.
Κι αυτό το συναίσθημα μπορεί να καλύψει και τις τρεις διαστάσεις του χρόνου του: στο παρελθόν του βλέπει σκοτάδι, το παρόν μοιάζει γεμάτο δυσάρεστα γεγονότα και το μέλλον δίχως νόημα.

Εντοπίζουμε τα αποτελέσματα της έλλειψης ελπίδας, όταν το άτομο αρχίζει σταδιακά να καταρρέει κάτω από το βάρος της έντασης που του προκαλείται. Η αντίδραση αυτή δεν χαρακτηρίζεται συνήθως από κλάμα, αλλά από μια γενικότερη  λειτουργική επιβράδυνση.
Έτσι, εμφανίζει ασυνήθιστες τάσεις μοναχικότητας και κοινωνικής απόσυρσης, αίσθημα ανικανότητας για οποιαδήποτε λήψη αποφάσεων, αποφυγή ευχάριστων ερεθισμάτων ή ασχολιών, καθώς και συνοδές διαταραχές στην όρεξη και τον ύπνο.

Μια παγίδα, την οποία πρέπει να προσέξουμε, είναι ότι πρόκειται για μια κατάσταση που συνήθως δεν γίνεται αμέσως αντιληπτή. Κάποιες φορές χρειάζεται να περάσει ένα χρονικό διάστημα για να συνειδητοποιήσει το άτομο αυτή τη διάχυτη απελπισία που νιώθει.
Κι όταν τελικά, το κάνει, αισθάνεται ανίκανο να ξεφύγει και συμβιβάζεται με την ιδέα πως αυτή θα είναι η ζωή του από εδώ και στο εξής. Ένας φαύλος κύκλος, δηλαδή, χωρίς κάποιο σημείο διαφυγής… 

Βασικές κατευθύνσεις αντιμετώπισης

Αναφερόμενοι στις γενικότερες πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις, είναι γεγονός ότι δεν είμαστε όλοι σε θέση να επιφέρουμε μια ουσιαστική κι επιθυμητή αλλαγή.
Εκείνο, όμως, το οποίο μπορούμε να αλλάξουμε είναι ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τα πράγματα κι αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις. Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά τις δικές μας προσωπικές δυσκολίες, μπορούμε να είμαστε πιο άμεσα δυναμικοί στις αποφάσεις που θα λάβουμε.

Ωστόσο, κι εκεί παίζει ρόλο ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τη δική μας πραγματικότητα.
Με ποιόν τρόπο, λοιπόν, μπορούμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας, αν πρόκειται για ένα συναίσθημα που βρίσκεται στην αρχή της εκδήλωσής του και το οποίο μπορούμε να διαχειριστούμε;

Ένα πρώτο βήμα, για να νικήσουμε την έλλειψη ελπίδας, είναι το να αναγνωρίσουμε τα συμπτώματα και τις εκφράσεις της. Κι αφού το κάνουμε, να μπούμε σε δράση.
Αρχικά πρέπει να κάνουμε μια εσωτερική ενδοσκόπηση, με σκοπό να ανακαλύψουμε τις αληθινές αξίες στη ζωή μας και να επενδύσουμε συναισθηματικά σε αυτές.
Να συνειδητοποιήσουμε ποιοι είναι οι αληθινοί μας στόχοι και να σχεδιάσουμε ένα πλάνο για να τους πετύχουμε.
Όμως, πάνω απ’ όλα, να κάνουμε ένα ψυχολογικό «άνοιγμα» προς τους άλλους.
Να μιλήσουμε, να ακούσουμε και να μοιραστούμε.

Κι εκεί βρίσκεται το μαγικό κλειδί που ανοίγει όλες τις πόρτες...
Η διάθεση μας να μοιραστούμε με τους άλλους όσα μας απασχολούν, ανοίγει διαύλους επικοινωνίας. Η διάθεση να τους ακούσουμε αληθινά, ανοίγει κανάλια αγάπης.
Και τα δύο είναι σημαντικά. Όμως, κάποιες φορές, το δεύτερο μας κάνει να αισθανόμαστε πιο πλήρεις, επειδή βγαίνουμε για λίγο από τον εαυτό μας, κάνοντας ένα άνοιγμα προς τους συνανθρώπους μας. Πολλοί είναι εκείνοι που χρειάζονται τη βοήθεια και την υποστήριξή μας κι αν τους τα προσφέρουμε, θα διαπιστώσουμε ότι νιώθουμε πιο πλούσιοι από ποτέ.

Κάθε φορά, λοιπόν, που αισθανόμαστε την ανάγκη να κλειστούμε στον εαυτό μας, να κάνουμε το ακριβώς αντίθετο. Να μην περιμένουμε από τον κόσμο να μας χαμογελάσει, αλλά να του χαμογελάσουμε εμείς πρώτοι.
Να μην περιμένουμε να ζήσουμε όμορφες στιγμές, αλλά να τις δημιουργούμε εμείς κάθε μέρα.

Κι αν χρειαστεί να ζητήσουμε και την υποστήριξη ενός ειδικού, ας μη διστάσουμε να το κάνουμε. Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας θα μας βοηθήσει να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας, να διαχειριστούμε και τα συναισθήματα και τις σκέψεις μας, καθώς και να προλάβουμε την πιθανή εκδήλωση ψυχικών διαταραχών.

Η ζωή είναι το σπουδαιότερο αγαθό μας κι οφείλουμε να της προσδώσουμε την αξία που της αρμόζει.
Γι’ αυτό, ας μην την σπαταλήσουμε σε άσκοπες νοητικές και ψυχολογικές περιπλανήσεις, αλλά ας την ζήσουμε στο έπακρο, εξαντλώντας τις όποιες δυνατότητες μπορεί να μας προσφέρει.

Αν λοιπόν, η ζωή μας είναι ένας καμβάς, το πινέλο που κρατάμε είναι δικό μας και με αυτό μπορούμε να ζωγραφίσουμε όμορφα και πολύχρωμα τοπία·
τοπία ενός ευτυχισμένου μέλλοντος και υψηλών ονείρων.
Μόνο να μην ξεχάσουμε να βάλουμε τουλάχιστον μια στάλα ελπίδας στην καρδιά μας…

Όπως μας υπενθυμίζει κι ο μεγάλος μας ποιητής Γιώργος Σεφέρης,  

Λίγο ακόμα

θα ιδούμε τις αμυγδαλιές ν’ ανθίζουν
τα μάρμαρα να λάμπουν στον ήλιο
τη θάλασσα να κυματίζει
λίγο ακόμα,
να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα.

Takis - [2φΑ]

Share