"Η δικαίωση του πλούτου "

 

-  Δημήτρης Μπεκριδάκης
["Μετάδοσις και Παρρησία" –Οι άξονες της Πολιτικής Θεολογίας
των Τριών Ιεραρχών-, "Εκκλησιαστικός Κήρυκας" τ. 20 (2014)]

….   «Αν εκείνος που απογυμνώνει τον ενδεδυμένο ονομάζεται λωποδύτης, πώς θα πρέπει να ονομαστεί εκείνος που αρνείται να ντύσει τον γυμνό, ενώ μπορεί να το κάνει;
Του πεινασμένου είναι το ψωμί που τρως· του γυμνού, τα ρούχα που 'χεις φυλαγμένα στην ντουλάπα σου· του ξυπόλυτου τα παπούτσια, που τα βαρέθηκες και τα πέταξες στην άκρη· του αναγκεμένου το ασήμι, που έχεις μαζέψει. Επομένως, τόσους αδικείς, όσους μπορείς να βοηθήσεις και δεν το χάνεις», προειδοποιεί ο Βασίλειος.

Το όλο επιχείρημα στοχεύει στο να αφυπνίσει τις εφησυχασμένες συνειδήσεις όσων νομίζουν ότι πλούτισαν με την αξία τους, υποχρεώνοντάς τους να αναλογιστούν την ευθύνη που έχουν απέναντι στον Θεό και στην επίγεια εικόνα του, που είναι ο πλησίον και μάλιστα ο ενδεής.
Από την καταδίκη των Πατέρων εξαιρείται μονάχα ο πλούτος που υπάρχει για να μοιράζεται -μ' άλλα λόγια, ο πλούτος δικαιώνεται μονάχα στο βαθμό που αυτοχαταργείται.

Τι σημαίνει, όμως, αν το καλοεξετάσουμε, ότι κάθε πλούτος ισοδυναμεί με αρπαγή ;
Σημαίνει ότι στην καρδιά των οικονομικών δομών ενυπάρχει πάντοτε ένα στοιχείο βίας, η οποία όμως, είναι νομότυπη, θεσμοθετημένη και για τον λόγο αυτό, είναι πολύ δύσκολο να την αντιμετωπίσει κανείς.
Και κατά τους Τρεις Ιεράρχες, η αποκρουστικότερη μορφή βίας στο οικονομικό πεδίο είναι το χρέος. Βία όχι μόνο έμμεση, λεκτική ή ψυχολογική, αλλά άμεση, ωμή και εγκληματική, που οδηγεί στην εξουθένωση και τον αφανισμό εκείνου που χρωστάει.

«Οι άνθρωποι όταν συναντήσουν τους οφειλέτες τους», παρατηρεί ο Χρυσόστομος, «χαίρονται σαν να έχουν βρει λαχταριστό κυνήγι και κάνουν το κάθε τι για να πάρουν πίσω όλο το ποσό του χρέους.»
Η συνήθης πρακτική του έντοκου δανεισμού καταδικάζεται από το σύνολο των Πατέρων της Εκκλησίας, ως η πλέον στυγνή μορφή εκμετάλλευσης.

Εντούτοις, δεν αρκούνται απλώς στο να στηλιτεύσουν τον έντοκο δανεισμό , αλλά επιχειρούν συνάμα και να αναλύσουν πού μπορεί να οφείλεται και ποιες επιπτώσεις έχει στη ζωή των φτωχών.
Η διαφώτιση αυτή κρίνεται αναγκαία διότι το οικονομικό σύστημα της εποχής παρουσίαζε τον τοκογλυφικό δανεισμό ως κίνηση «φιλανθρωπίας» εκ μέρους των εχόντων, ως «δωρεά» που προσφέρει διέξοδο σε κρίσιμες στιγμές αδιεξόδου.
Την ψευδαίσθηση αυτή διαλύουν οι Πατέρες, αποκαλύπτοντας την άβυσσο της απανθρωπιάς και ασπλαχνίας που χάσκει μέσα στην ψυχή εκείνου που κερδοσκοπεί πάνω στη συμφορά του άλλου.
Συμφορά την οποία εύχεται και επιζητεί ως «αφορμήν πόρων» για να θησαυρίσει από τα δάκρυα και την απελπισία του δυστυχισμένου.

Επισημαίνοντας με έμφαση το γεγονός ότι κάθε δάνειο μετατρέπει αυτόματα τον οφειλέτη σε άτυπο σκλάβο και δουλοπάροικο στην υπηρεσία του τοκογλύφου δανειστή, οι Πατέρες φωτίζουν την πολιτική πτυχή του ζητήματος.

Κατ' αυτούς, ο τόκος παγιώνει σχέσεις υποτέλειας και εξάρτησης, είναι εργαλείο χειραγώγησης και τυραννίας. Για τον λόγο αυτό, και προκειμένου να περισώσουν την αυτοτέλεια και την αυτοδιάθεσή τους, οι φτωχοί παροτρύνονται από τους Τρεις Ιεράρχες πρώτον, να είναι ολιγαρκείς και συνετοί στη διαχείριση των οικονομικών τους και δεύτερον, να είναι εργατικοί και φιλόπονοι, ώστε να είναι σε θέση να εξασφαλίζουν μόνοι τους τα προς το ζην.
Η εργασία αναδεικνύεται επομένως, σε εγγυητή της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας του ατόμου -αποκτά δηλαδή εντελώς πνευματικό νόημα.

 

2φΑ

                                               

Share