"Δεύτερη γέννηση "

 

-  Παῦλος Εὐδοκίμωφ
[Από τήν "Ἑρμηνεία τῆς εἰκόνας τῶν Θεοφανείων"]

…  Ἡ βάπτιση τοὺ Ἰησοῦ εἶναι ἡ προσωπικὴ Πεντηκοστή του, ἡ κάθοδος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ τὰ τριαδικὰ Θεοφάνεια: Κατὰ τὸν χρόνο τῆς βαπτίσεώς σου στὸν Ἰορδάνη, Κύριε, ἐκδηλώθηκε ἡ προσκύνηση ποὺ χρειαζόταν στὴν ἁγία Τριάδα (τροπάριο ἑορτῆς).

Εἶναι ἀπὸ αὐτὸ τὸ πλήρωμα ποὺ ἔρχεται τὸ μυστήριο τοῦ βαπτίσματος στὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ, αὐτὸ τὸ ὄνομα καθορίζεται, ἄμεσα στὸν πλήρη βαπτιστικὸ τύπο: «εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρός, τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος». Τὰ λειτουργικὰ κείμενα ὀνομάζουν τὴν ἑορτὴ τὸ μεγάλο Νέο Ἔτος γιατὶ τὸ συμβὰν ἐπανέρχεται στὸ φῶς τῆς Τριάδος. Εἶναι ἀκριβῶς αὐτὴ ἡ στιγμὴ ποὺ οἱ Ἐπίσκοποι ἐξέλεγαν γιὰ νὰ ἀναγγείλουν στὶς ἐκκλησίες τὸν χρόνο τῆς μεγάλης τεσσαρακοστῆς καὶ τὴ χρονολογία τοῦ ἑορτασμοῦ τοῦ Πάσχα.

Ἡ εἰκόνα τῶν Θεοφανείων προσφέρει τὴν εὐαγγελικὴ διήγηση, ἀλλὰ προσθέτει μερικὲς λεπτομέρειες ποὺ ἔχουν χρησιμοποιηθεῖ στὴ λειτουργία τῆς ἑορτῆς καὶ δείχνει αὐτὸ ποὺ ὁ Ἰωάννης θὰ μποροῦσε νὰ διηγηθεῖ. Ἐπάνω στὴν εἰκόνα ἕνα τμῆμα ἑνὸς κύκλου παριστᾶ τοὺς οὐρανοὺς ποὺ ἀνοίγουν, καὶ κάποτε ἀπὸ μιὰ διπλὴ πτυχὴ ποὺ ὁμοιάζει μὲ κροσσὸ ἑνὸς σύννεφου, βγαίνει τὸ χέρι τοῦ Πατρὸς ποὺ εὐλογεῖ.

Ἀπὸ αὐτὸ τὸν κύκλο ἀναχωροῦν ἀκτῖνες φωτός, χαρακτηριστικὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καὶ ποὺ φωτίζουν τὸ περιστέρι.
Αὐτόματη ἀνάμνηση τοῦ ἀρχικοῦ λόγου «καὶ ἐγένετο φῶς», ἡ ἐκδηλωτικὴ ἐνέργεια τοῦ Πνεύματος, ἀποκαλύπτει τὸν τριαδικὸ Θεό: Ἡ Τριάδα, ὁ Θεός μας, μᾶς ἐκδηλώνεται χωρὶς διαίρεση.

Ὁ Χριστὸς ἦλθε γιὰ νὰ εἶναι τὸ φῶς τοῦ κόσμου, ποὺ φωτίζει αὐτοὺς ποὺ κάθονταν στὰ σκοτάδια (Ματθ. 4, 16) ἀπὸ ἐκεῖ δὲ τὸ ὄνομα τῆς «Ἑορτῆς τῶν φώτων».
Ἐνῶ ὁ Χριστὸς κατέβαινε στὰ νερά, ἡ φωτιὰ ἄναψε μέσα στὸν Ἰορδάνη, εἶναι ἡ Πεντηκοστὴ τοῦ Κυρίου καὶ ὁ προεικονισμένος Λόγος, μὲ στύλο φωτὸς δείχνει ὅτι τὸ βάπτισμα εἶναι φωτισμός, γέννηση τῆς ὑπάρξεως στὸ θεῖο φῶς.

Ἄλλοτε τὴν παραμονὴ τῆς ἑορτῆς γινόταν τὸ βάπτισμα τῶν κατηχουμένων καὶ ὁ ναὸς ἦταν πλημμυρισμένος ἀπὸ φῶς, σημεῖο μυήσεως στὴ γνώση τοῦ Θεοῦ.
Ὁ μάρτυρας αὐτοῦ τοῦ φωτός, ὁ ἅγιος Ἰωάννης εἶναι δοσμένος στὸ γεγονὸς, γιατὶ αὐτὸς ὁ ἴδιος εἶναι «ὁ λύχνος ὁ καιόμενος καὶ φαίνων» καὶ οἱ ἄνθρωποι ἔρχονταν «ἀγαλλιαθῆναι ἐν τῷ φωτὶ αὐτοῦ» (Ἰω. 5, 35). Ἡ κάθοδος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μὲ τὴ μορφὴ ἑνὸς περιστεριοῦ ἐκφράζει τὴν κίνηση τοῦ Πατρὸς ποὺ φέρεται πρὸς τὸν Υἱό του.

Ἐξ ἄλλου, ἐξηγεῖται κατὰ τοὺς Πατέρες, κατ᾿ ἀναλογία μὲ τὸν κατακλυσμὸ καὶ τὸ περιστέρι μὲ τὸν κλάδο ἐλαίας, σημεῖο τῆς εἰρήνης. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ποὺ φέρεται ἐπάνω ἀπὸ τὰ ἀρχέγονα νερὰ ἀνέδειξε τὴ Ζωή, ἐπίσης αὐτὸ ποὺ αἰωρεῖται ἐπάνω στὰ νερὰ τοῦ Ἰορδάνη, προκαλεῖ τὴν δεύτερη γέννηση τοῦ νέου δημιουργήματος.

Ὁ Χριστὸς παριστάνεται ὀρθὸς ἐνάντια πρὸς τὸ βυθὸ τοῦ νεροῦ σκεπασμένος ἀπὸ τὰ κύματα τοῦ Ἰορδάνη. Ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς ἀποστολῆς του, ὁ Ἰησοῦς ἀντιμετωπίζει τὰ κοσμικὰ στοιχεῖα ποὺ περιέχουν σκοτεινὲς δυνάμεις: τὸ νερό, τὸν ἀέρα καὶ τὴν ἔρημο.  …

 

nektar – [2fA]

                                            

Share